Wikipedia

Pałac Tiele-Wincklerów w Miechowicach

Pałac Tiele-Wincklerów w Miechowicach (niem. Schloss Miechowitz) – pałac z XIX wieku w Bytomiu, którego oficyna i inne pozostałości wraz z parkiem pałacowym zostały wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego.

Pałac Tiele-Wincklerów
w Miechowicach
Schloss Miechowitz
Symbol zabytku nr rej. A/303/10 z 30 kwietnia 1948 oraz A/1612/95 z 30 czerwca 1995[1] (pałac i park)
Ilustracja
Pałac w Miechowicach (1918)
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Bytom-Miechowice

Adres

ul. Jana Dzierżonia 21

Typ budynku

pałac

Styl architektoniczny

neogotyk angielski

Inwestor

Tiele-Wincklerowie

Rozpoczęcie budowy

1812

Ukończenie budowy

1817

Ważniejsze przebudowy

1844, 1860

Zniszczono

1954

Odbudowano

2019-2020

Właściciel

miasto Bytom

Położenie na mapie Bytomia
Mapa konturowa Bytomia, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Pałac Tiele-Winckleróww Miechowicach”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Pałac Tiele-Winckleróww Miechowicach”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Pałac Tiele-Winckleróww Miechowicach”
Ziemia50°21′29,5″N 18°51′10,4″E/50,358194 18,852889
Multimedia w Wikimedia Commons

Pałac został wzniesiony na początku XIX wieku, przebudowano go w stylu neogotyckim[2] (styl Tudorów(inne języki)). Przez blisko 100 lat pozostawał w posiadaniu Tiele-Wincklerów. W 1945 roku gmach został spalony, a zniszczone pozostałości z wyjątkiem oficyny zostały wysadzone w powietrze w 1954 roku.

Historia pałacu edytuj

 
Pałac w Miechowicach, praca Alexandra Dunckera, druga połowa XIX wieku
 
Wnętrze jednej z sal pałacu w Miechowicach (przed 1946)
 
Zrewitalizowana oficyna pałacu w Miechowicach (2021)

Budowa pałacu rozpoczęła się w 1812 roku i trwała do roku 1817. Inicjatorem budowy był kupiec Ignatz Domes, który w 1812 roku kupił wieś Miechowice. Pałac był prezentem dla córki Domesa – Marii i został wybudowany w stylu klasycystycznym.

Rok 1819 to początek kolejnej epoki w dziejach miechowickiego pałacu. Przybył wówczas na Górny Śląsk 16-letni wówczas Franz Winckler i podjął pracę jako górnik. Dzięki pracowitości i zdolnościom został on po kilku latach pełnomocnikiem Franciszka Aresina, męża Marii Domes[3]. W 1831 roku Franciszek Aresin zmarł, a w rok później epidemia zabrała żonę Franza Wincklera i jego starszą córkę Marię. Winckler ożenił się z o 14 lat od siebie starszą, ale za to posiadającą znaczny majątek właścicielką miechowickiego pałacu – Marią Aresin (maj 1833 roku lub 12 czerwca 1832 roku – według różnych źródeł).

Franz Winckler znacznie przebudował pałac po roku 1844, kiedy Miechowice nawiedziła trąba powietrzna, która zerwała między innymi dach pałacu. Przy okazji odbudowy rozbudowano pałac w stylu negotyckim, inspirowanym XVI-wiecznym angielskim gotykiem (styl Tudorów(inne języki)[2]).

Kolejna przebudowa miała miejsce około 1860 roku. Dobudowano wówczas prawe i lewe skrzydło pałacu, który był już wówczas własnością córki Franza Wincklera z pierwszego małżeństwa – Waleski von Winckler i jej męża Huberta von Tiele.

Postacią silnie związaną z historią Miechowic i miechowickiego pałacu jest córka Waleski von Winckler i Huberta von Tiele – Ewa von Tiele Winckler znana jako Matka Ewa, która spędziła w nim dzieciństwo[2].

Pałac pozostawał własnością rodziny Tiele-Winckler do roku 1925, kiedy hrabia Claus-Hubert von Tiele-Winckler sprzedał go spółce akcyjnej Preussengrube AG, zarządzającej miejscową kopalnią węgla kamiennego Preussen.

27 stycznia 1945 wojska radzieckie rozgrabiły i spaliły pałac[2]. Wypalone mury pałacu wysadzono w powietrze w roku 1954. Do dziś pozostała jedynie pałacowa oficyna (do 2019 roku w stanie ruiny[2]) i park otaczający budowlę. Niewielki pagórek przy ruinach oficyny kryje pozostałości samego pałacu. W 2019 roku przeprowadzono rewitalizację ocalałej oficyny pałacu, która ma być wykorzystywana na cele kulturalne[2].

Park edytuj

 
Plan parku pałacowego z lat 70. XIX wieku

Park pałacowy Tiele-Wincklerów (Park Ludowy, od 26 lutego 2024 roku Park Tiele-Wincklerów[4]) ukształtowany został na początku XIX wieku w typie ogrodu krajobrazowego. W połowie XIX wieku park poszerzono zachowując dotychczasowy układ kompozycyjny. Od 1995 roku park wraz z układem kompozycyjnym, ruiną oficyny pałacowej i pozostałościami pałacu objęty jest ochroną konserwatorską przez wpis do rejestru zabytków[1]. Obecnie stanowi on własność miasta Bytomia[5].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 25 [dostęp 2019-10-28].
  2. ↑ a b c d e f Michalina Bednarek: Rozpoczęła się przebudowa zniszczonego pałacu w Bytomiu. [w:] wyborcza.pl Katowice [on-line]. Agora SA, 2019-02-15. [dostęp 2019-10-28].
  3. ↑ Dzieje rodziny Tiele-Wincklerów. Ewangelik. Kwartalnik Diecezji Katowickiej, 2003. [dostęp 2019-10-28].
  4. ↑ Park Tiele-Wincklerów w Miechowicach. Radni Rady Miejskiej podjęli uchwałę o zmianie nazwy Parku Ludowego [online], Urząd Miejski w Bytomiu [dostęp 2024-02-27] (pol.).
  5. ↑ Po co właścicielowi zabytek? Bo kupił i nie ma pieniędzy na remont albo siedzi w więzieniu.

Bibliografia edytuj

  • A. Kuzio-Podrucki, Tiele-Wincklerowie. Arystokracja węgla i stali, Bytom 2006, ISBN 83-923733-0-8 (opis dziejów rodu od poł. XVIII w. do czasów współczesnych, obszerna genealogia, bibliografia, zdjęcia archiwalne i współczesne) – informacje o książce na stronie: Śląska szlachta i arystokracja
  • Arkadiusz Kuzio-Podrucki: Die Tiele-Wincklers. Eine Oberschlesische Kohle- und Stahlaristokratie, Tarnowskie Góry Kiel 2007, ISBN 978-83-924291-5-9 (wydanie niem. poszerzone). – info o książce na stronie: Śląska szlachta i arystokracja
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pałac_Tiele-Wincklerów_w_Miechowicach&oldid=73002896”