Peniophora Cooke (powłocznica) – rodzaj grzybów należący do rodziny powłocznicowatych (Peniophoraceae)[1].

Powłocznica
Ilustracja
Powłocznica osikowa (Peniophora polygonia)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

gołąbkowce

Rodzina

powłocznicowate

Rodzaj

powłocznica

Nazwa systematyczna
Peniophora Cooke
Grevillea 8: 20 (1879)
Typ nomenklatoryczny

Peniophora quercina (Pers.) Cooke

Charakterystyka edytuj

Grzyby nadrzewne, wytwarzające płaskie, rozpostarte owocniki, przyrośnięte całą powierzchnią do podłoża lub na brzegach odgięte, jednoroczne lub wieloletnie, barwy brązowawej, pomarańczowej, fioletowawej, różowawej lub żółtawej, o powierzchni woskowatej lub skórzastej[2]. Zwykle występują na korze, rzadziej na drewnie. Powierzchnia hymenialna brodawkowata, w starszych owocnikach często popękana. Powierzchnia sterylna (jeśli występuje) jest prążkowana, naga[3].

System strzępkowy monomityczny do pseudodimitycznego. Warstwa subikulum zbudowana ze strzępek równoległych do podłoża, dobrze rozwinięta do praktycznie nieobecnej, często ciemniej zabarwiona. Warstwa prostopadła zwykle zwarta, czasem zlepiona. Strzępki generatywne zwykle żółtawe do brązowych, nieco grubościenne. Strzępki w subhymenium gęste, czasem zlepione. Sprzążki obecne lub nieobecne, czasami tylko rozproszone na strzępkach generatywnych. Gleocystydy niemal kuliste, w kontekście podobne do pęcherza, w hymenium wrzecionowate lub prawie cylindryczne, często sulfopozytywne, również w zależności od wieku. Mogą stać się grubościenne u podstawy lub nawet na większości ich długości, zwłaszcza gdy znajdują się głęboko w tramie. Lamprocystydy inkrustowane przynajmniej w górnej połowie, stożkowe, ale w dolnych obszarach często rozwarte i szersze, zazwyczaj o pogrubionych, od szklistych do brązowych ścian, ale czasami cienkościenne. Nie zawsze jest możliwe odróżnienie młodych, jeszcze nieinkrustowanych lamprocystyd i gleocystyd. Czasami występują dendrohyfidy, albo całkowicie guzkowate, albo rozwijające się z mniej lub bardziej maczugowatych komórek, szkliste do brązowawych, cienkościenne do grubościennych, gładkie lub pokryte materiałem krystalicznym. Podstawki o kształcie od maczugowatego do prawie cylindrycznego, czasami faliste lub z niewyraźnym zwężeniem, z 2–4 sterygmami. Zarodniki szkliste, cienkościenne do rzadko grubościennych, gładkie, elipsoidalne do cylindrycznych, nerkowate lub kiełbaskowate, nieamyloidalne. Zarodniki w masie zwykle z odcieniem różowawym lub pomarańczowym[3].

Peniophora jest dobrym przykładem ekologicznej adaptacji do suszy. W uniknięciu odwodnienia i nadmiernego promieniowania słonecznego pomaga jej warstwa dendrohyfid i mniej lub bardziej wybarwione strzępki. Duże bazydiospory z dużą ilością substancji zapasowych i wody umożliwiają kiełkowanie w suchym podłożu[4].

Systematyka i nazewnictwo edytuj

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum
Peniophoraceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Nazwa polska
W polskim piśmiennictwie mykologicznym rodzaj ten opisywany był pod nazwami: pleśniak, płaskosz, powłocznik, skórnik, osnówka. Aktualną nazwę powłocznica podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1968 r.[5]
Synonimy
Cryptochaete P. Karst., Gloeopeniophora Höhn. & Litsch., Sterellum P. Karst[6].
Gatunki występujące w Polsce

Nazwy naukowe na podstawie Index Fungorum[8]. Wykaz gatunków i nazwy polskie według Władysława Wojewody[5] i innych[7].

Przypisy edytuj

  1. a b Index Fungorum [online] [dostęp 2013-03-05].
  2. Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.
  3. a b M.C. Cooke, On Peniophora, „Grevillea”, 8 (45), Mycobank, 1879, s. 17–21 [dostęp 2022-04-18].
  4. S.P. Gorjón, Genera of corticioid fungi: keys, nomenclature and taxonomy, „Studies in Fungi”, 5 (1), 2020, s. 251, DOI10.5943/sif/5/1/12 [dostęp 2023-09-07] (ang.).
  5. a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
  6. Species Fungorum [online] [dostęp 2013-04-15].
  7. a b c Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2023-10-27] (pol.).
  8. Index Fungorum (gatunki) [online] [dostęp 2013-03-05].