Pentatlenek dijodu
Pentatlenek dijodu, nazwa Stocka: tlenek jodu(V), I
2O
5 – nieorganiczny związek chemiczny z grupy tlenków, w którym jod występuje na V stopniu utlenienia. Wykorzystywany jest jako utleniacz, a także w chemii analitycznej do wykrywania i oznaczania tlenku węgla[2][5]. Został odkryty niezależnie przez Josepha Louisa Gay-Lussaca i Humphrya Davy’ego w 1813 roku[6].
| |||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny |
I2O5 | ||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa |
333,81 g/mol | ||||||||||||||||||||||||||||
| Wygląd |
higroskopijne białe kryształy[1] | ||||||||||||||||||||||||||||
| Identyfikacja | |||||||||||||||||||||||||||||
| Numer CAS | |||||||||||||||||||||||||||||
| PubChem | |||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | |||||||||||||||||||||||||||||
Otrzymywanie edytuj
Pentatlenek dijodu otrzymuje się poprzez odwodnienie kwasu jodowego w temperaturze ponad 170 °C[2][6][7]:
- 2HIO
3 → I
2O
5 + H
2O
Właściwości edytuj
Pentatlenek dijodu jest najtrwalszy spośród tlenków fluorowców[7] i jako jedyny tlenek w tej grupie ma dodatnie ciepło tworzenia (43 kcal/mol)[8]. Jest też jedynym tlenkiem fluorowca na V stopniu utlenienia[9] oraz jedynym prostym tlenkiem jodu (pozostałe związki jodu z tlenem są związkami złożonymi i zawierają atomy jodu na różnych stopniach utlenienia)[8].
Tworzy białe, higroskopijne kryształy, bardzo dobrze rozpuszczalne w wodzie. Rozpuszcza się w kwasie azotowym, natomiast jest nierozpuszczalny w etanolu, eterze dietylowym, węglowodorach, chloroformie i disiarczku węgla[1][2][10]. Jest bezwodnikiem kwasu jodowego – w reakcji z wodą tworzy kwas jodowy[2]:
- I
2O
5 + H
2O → 2HIO
3
Podczas ogrzewania do temperatury ponad 270 °C, pentatlenek dijodu rozkłada się z wydzieleniem tlenu i jodu[2][7]:
- 2I
2O
5 → 2I
2 + 5O
2
Jest silnym utleniaczem, co wykorzystywane jest w badaniu obecności tlenku węgla i jego zawartości (poprzez ilościowe utlenienie go do dwutlenku węgla z wydzieleniem jodu dającego się oznaczyć poprzez miareczkowanie roztworem tiosiarczanu sodu)[2][5][7]:
- I
2O
5 + 5CO → I
2 + 5CO
2
Ten sam sposób znajduje zastosowanie przy usuwaniu tlenku węgla z powietrza[2].
Reaguje także z siarkowodorem tworząc dwutlenek siarki[2]:
- 3I
2O
5 + 5H
2S → 3I
2 + 5SO
2 + 5H
2O
Utlenia także chlorowodór, wiele wodorków i soli metali[2].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f David R. Lide (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 4-67, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Pradyot Patnaik, Handbook of Inorganic Chemicals, London: McGraw-Hill, 2003, s. 407, ISBN 0-07-049439-8 (ang.).
- ↑ Iodopentoxide (nr 229709) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2012-04-15]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ Iodopentoxide (nr 229709) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2012-04-15]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ a b Adam Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, wyd. 6, t. 2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010, s. 595, ISBN 978-83-01-16282-5.
- ↑ a b Norman N. Greenwood, Alan Earnshaw, Chemistry of the Elements, wyd. 2, Oxford–Boston: Butterworth-Heinemann, 1997, s. 851–852, ISBN 0-7506-3365-4 (ang.).
- ↑ a b c d John David Lee, Zwięzła chemia nieorganiczna, wyd. 4, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997, s. 272, ISBN 83-01-12352-4.
- ↑ a b Włodzimierz Trzebiatowski, Chemia nieorganiczna, wyd. 8, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1978, s. 172.
- ↑ Adam Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, wyd. 5, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 571, ISBN 83-01-13654-5.
- ↑ Janusz Supniewski, Preparatyka nieorganiczna, Wydawnictwa naukowe PWN, 1958.