Peri-Khan Sofijewa
Peri-Khan Sofijewa, azer. Pərixan Sofijewa, gruz. ფერიხან სოფიევა (ur. 1884 w Karadżali w Gruzji, zm. 1953 tamże) – Gruzinka, pierwsza muzułmanka, która została wybrana posłanką w demokratycznych wyborach[1].
| |
| Data i miejsce urodzenia |
1884 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1953 |
| Zawód, zajęcie |
posłanka, działaczka społeczna |
Życiorys
edytujPochodziła z bogatej rodziny, której przedstawiciele angażowali się w ruch niepodległościowy w Gruzji[1]. Była jedyną córką w rodzinie, miała ośmiu braci. Imię otrzymała prawdopodobnie na cześć wielkiej księżniczki Safawidów, poetki i polityczki Peri-Khan Khanum[2].
Po rewolucji lutowej na Kaukazie przeprowadzono reformę lokalnych samorządów, a 26 maja 1918 Gruzja ogłosiła niepodległość. Pod koniec roku odbyły się wybory. Sofijewa została wybrana na posłankę z Karadżali. Startowała jako niezależna kandydatka. Jej zwycięstwo uznawane jest za świadectwo poważania, jakim się cieszyła. Jej wybór został odnotowany przez najważniejsze gazety w Gruzji[2]. Jako posłanka mieszkała w Tbilisi[1].
Mimo aktywności politycznej niewiele wiadomo o jej życiu. W patriarchalnym społeczeństwie wyróżniała się tym, że paliła fajkę, nosiła nowoczesne ubrania (niezgodne z wyobrażeniem tradycyjnej muzułmanki), utrzymywała rodzinę, wzbudzała respekt u mężczyzn, a na pogrzebach i weselach czytała Koran jak mułła. Udzielała innym rad, rozdawała jałmużnę. Była aktywna społecznie, m.in. działała na rzecz uruchomienia nowej linii kolejowej w pobliżu rodzinnej wsi[1][2]. Za pożyczone w banku pieniądze otworzyła w rodzinnej wsi sierociniec i szkołę[2][3]. Znała trzy języki: azerbejdżański, gruziński i rosyjski[1].
Według relacji rodzinnych była przeciwna bolszewikom i rządowi sowieckiemu. Obawa przed podzieleniem losu braci (podczas Wielkiej Czystki wszyscy zostali straceni jako zdrajcy) sprawiła, że nosiła ze sobą pistolet Mauser C96. Po śmierci bliskich zajęła się wychowaniem bratanków i bratanic[2].
Zmarła na zawał serca na wieść, według relacji rodziny, o deportacji jednego z bratanków[2][4].
Upamiętnienie
edytujJej historia została zapomniana w okresie GSRR[4].
Jest upamiętniona w rodzinnej wsi. Miejscowi dbają o jej grób, a społeczność nadal ją wspomina. Na odnowionym w 2018 nagrobku znajduje się jedyne zachowane jej zdjęcie[1][2][3].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f z, Müsəlman dünyasında ilk qadın deputat olan azərbaycanlının NƏVƏSİ: “Nənəm məclisə girəndə kişilər ayağa dururmuş” [online], modern.az [dostęp 2024-05-27] (azer.).
- ↑ a b c d e f g William Dunbar, The world's first democratically elected Muslim woman was from Georgia [online], marzec 2018 [dostęp 2024-05-27].
- ↑ a b ა, ფარიხან სოფიევა და პირველი რესპუბლიკა [online], indigo.com.ge [dostęp 2024-05-27] (gruz.).
- ↑ a b What We Should Know about Azerbaijani Fellow Citizens [online], TDI [dostęp 2024-05-27].