Peter Falk
Peter Michael Falk[1][2] (ur. 16 września 1927 w Nowym Jorku, zm. 23 czerwca 2011 w Los Angeles) – amerykański aktor, utożsamiany głównie z tytułową rolą porucznika w serialu Columbo.
| ||
 Peter Falk jako porucznik Columbo, 1973 rok | ||
| Imię i nazwisko | Peter Michael Falk | |
| Data i miejsce urodzenia | 16 września 1927 Nowy Jork | |
| Data i miejsce śmierci | 23 czerwca 2011 Los Angeles | |
| Zawód | aktor, producent, reżyser, scenarzysta | |
| Współmałżonek | Alyce Mayo (1960-1976; rozwód) Shera Danese (1977-2011; jego śmierć) | |
| Lata aktywności | 1956–2008 | |
| ||
.jpg)
ŻyciorysEdytuj
Wczesne lataEdytuj
Urodził się w rodzinie żydowskiej, jako syn Madeline (z domu Hochhauzer) i Michaela Falka[3]. Rodzina jego ojca pochodziła z Polski i Rosji, natomiast matki z Czech i Węgier[4]. Według miejskiej legendy pradziadkiem aktora był Miksa Falk budapeszteński dziennikarz i polityk, redaktor naczelny Pester Lloyd. Jednakże według badaczy genealogii Miksa Falk nie był przodkiem aktora[5].
Gdy Peter Falk miał trzy lata, z powodu siatkówczaka usunięto mu prawe oko. Przez resztę życia nosił szklaną protezę. W 1953 na Syracuse University otrzymał dyplom z nauk politycznych[6], po czym zaczął pracować jako kucharz. Po nieudanych próbach podjęcia pracy w CIA zaczął pracę w Connecticut jako policjant. W 1957 zrezygnował z wykonywania zawodu na rzecz aktorstwa.
KarieraEdytuj
W 1961 otrzymał swoją pierwszą nominację do Oscara za drugoplanową rolę w filmie Murder, Inc. (1960). Drugą nominację otrzymał rok później, również za drugoplanową rolę, w filmie Arystokracja podziemi (1961). Aż dziesięć razy był nominowany do nagrody Emmy za rolę porucznika Columbo (czterokrotnie otrzymał tę nagrodę). Za tę samą rolę był również nominowany dziewięć razy do Złotego Globu (otrzymał go raz, w 1973)[7].
Ogromna popularność serialu Columbo zapewniła mu mocną pozycję w Hollywood, umożliwiającą wybór ambitniejszych ról. Falk ma na swoim koncie wiele interesujących filmowych kreacji. Zagrał w kilku filmach swego przyjaciela Johna Cassavetesa; były to: Mężowie (1970), Kobieta pod presją (1975), Premiera (1977) i Wielki kłopot (1986). U Wima Wendersa zagrał w Niebie nad Berlinem i kontynuacji tego filmu pt. Tak daleko, tak blisko (1993). W 1990 zagrał tytułowego skrybę w filmie Ciotka Julia i skryba w reż. Jona Amiela.
Był dwukrotnie żonaty: z Alice Mayo (od 1960 do 1976, rozwód), z którą miał dwie adoptowane córki[8], Cathrine i Jackie. Drugą żoną Falka była Shera Danese (od 1977 do jego śmierci w 2011), która wystąpiła w sześciu odcinkach „Columbo”, w tym trzykrotnie jako główna podejrzana, a także w kilku innych serialach.
Życie prywatneEdytuj
Jego hobby było m.in. palenie cygar, gra w golfa (osiągnął handicap 14) i malarstwo, w szczególności akty i architektura[9].
W 2009 roku popadł w demencję[10], cierpiał także na chorobę Alzheimera[10]. Stan aktora pogorszył się po szeregu operacji dentystycznych pod koniec 2007 roku, przy czym nie jest jasne czy powodem było znieczulenie czy inne reakcje okołooperacyjne. W czerwcu 2008 roku Falk poddał się operacji biodra, po tym zabiegu demencja oraz inne objawy choroby Alzheimera pogłębiły się. Lekarz prowadzący, Stephen Read powiedział, że aktor nie pamiętał już swoich ról filmowych, w tym roli Porucznika Columbo[10] a żona, Shera Danese, w wydanym dla mediów oświadczeniu oznajmiła, że została wyznaczona przez sąd jego pełnomocnikiem i kuratorem, oraz poprosiła o uszanowanie prywatności[11]. 23 czerwca 2011 wieku 83 lat zmarł w swoim domu[12], w dzielnicy Beverly Hills w Los Angeles[13][14].
Jednym z jego zainteresowań była gra w szachy. W 1983 pojawił się, w roli kibica, na ostatniej rundzie rozgrywanego w Pasadenie turnieju US Open i uczestniczył w analizie partii zwycięzcy zawodów Wiktora Korcznoja z Yasserem Seirawanem. Również w jednym z odcinków serialu Columbo pojawił się fragment rozgrywki szachowej[15].
Wybrana filmografiaEdytuj
- Wiatr nad Everglades (1958) jako pisarz
- Murder, Inc (1960) jako Abe Reles
- Arystokracja podziemi (1961) jako Joy Boy
- Ten szalony, szalony świat (1963) jako kierowca taksówki
- Robin i 7 gangsterów (1964) jako Guy Gisborne
- Wielki wyścig (1965) jako Max
- Penelope (1966) jako porucznik Horatio Bixbee
- Bitwa o Anzio (1968) jako kapral Jack Rabinoff
- Columbo (1968-2003; z przerwami) jako porucznik Columbo
- Obrona zamku (1969) jako sierżant Rossi
- Mężowie (1970) jako Archie Black
- Kobieta pod presją (1974) jako Nick Longhetti
- Mikey i Nicky (1976) jako Mikey
- Zabity na śmierć (1976) jako Sam Diamond
- Skok na Brinka (1978) jako Tony Pino
- Tani detektyw (1978) jako Lou Peckinpaugh
- Teściowie (1979) jako Vincent J. Ricardo
- Damy na ringu (1981) jako Harry Sears
- Muppety na tropie (1981) jako włóczęga
- Wielki kłopot (1986) jako Steve Rickey
- Szczęśliwego Nowego Roku (1987) jako Nick
- Narzeczona dla księcia (1987) jako dziadek / narrator
- Niebo nad Berlinem (1987) jako Peter Falk
- Wibracje (1988) jako Harry Buscafusco
- Cookie (1989) jako Dominick „Dino” Capisco
- Ciotka Julia i skryba (1990) jako Pedro Carmichael
- Gracz (1992) – w roli siebie samego
- Tak daleko, tak blisko (1993) jako Peter Falk
- Promienni chłopcy (1995) jako Willie Clark
- Współlokatorzy (1995) jako Rocky Holzeck
- Wakacje gangstera (tyt. oryg. Pronto) (1997) jako Harry Arno
- Letnia burza (1999) jako Abel Shaddick
- Zaginiony świat (2001) jako wielebny Theo Kerr
- Ustawieni (2001) jako Max
- Corky Romano (2001) jako Francis A. „Pops” Romano
- Champion (2002) jako Mendy Ripstein
- Rybki z ferajny (2004) – Don Ira Feinberg (głos)
- Moi starzy i ja (2005) jako Sam Kleinman
- Czas na mnie (2005) jako Morris Applebaum
- Next (2007) jako Irv
PrzypisyEdytuj
- ↑ Personalidade: Peter Falk (EUA) (port.). InterFilmes.com. [dostęp 2018-06-22].
- ↑ Peter Falk (ang.). Listal. [dostęp 2018-06-22].
- ↑ Peter Falk Biography (1927-) (ang.). Film Reference. [dostęp 2018-06-22].
- ↑ People Profile: Peter Falk (ang.). Cigar Aficionado. [dostęp 2018-06-22].
- ↑ Tamás Székely (2016-06-02): Hungarian Roots: Peter Falk, World-Famous American Actor Known As Lieutenant Columbo (ang.). Hungary Today. [dostęp 2017-05-28].
- ↑ Artista: Peter Falk (16 de Setembro de 1927) (port.). Filmow. [dostęp 2018-06-22].
- ↑ Brian Baxter (2011-06-26): Peter Falk obituary. US actor whose success as the scruffy TV detective Columbo was complemented by a wide range of stage and screen roles (ang.). The Guardian. [dostęp 2013-01-08].
- ↑ Victoria Kim (2009-05-28): Relatives fight for conservatorship of ‘Columbo’ star Peter Falk (ang.). Los Angeles Times. [dostęp 2013-02-20].
- ↑ Victoria Kim (2009-05-28): Interview with Shera Danese – Peter Falks Wife (ang.). Columbo Site. [dostęp 2013-02-20].
- ↑ a b c Anthony McCartney (2009-06-02): 'Columbo' Actor Peter Falk Placed In Conservatorship (ang.). The Huffington Post. [dostęp 2013-02-20].
- ↑ Shera Danese Falk (2009-06-09): Oświadczenie na stronie oficjalnej aktora (ang.). peterfalk.com. [dostęp 2013-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-22)].
- ↑ Bruce Weber (2011-06-24): Peter Falk, Rumpled and Crafty Actor in Television’s ‘Columbo,’ Dies at 83 (ang.). The New York Times. [dostęp 2013-01-08].
- ↑ Anthony McCartney (2009-06-02): ‘Columbo’ Star Peter Falk Dies, report (ang.). The Baltimore Sun. [dostęp 2013-02-20].
- ↑ Cynthia Littleton, Richard Natale (2011-06-24): 'Columbo' star Peter Falk dies at 83 (ang.). Variety. [dostęp 2013-02-20].
- ↑ Peter Falk – death of a chess player (ang.). ChessBase. [dostęp 2011-07-05].
BibliografiaEdytuj
- Peter Falk. T. 13: Kolekcja Alfred Hitchcock Przedstawia. Poznań: Oxford Educational Sp. z o.o., październik 2009, s. 12. ISBN 978-83-252-0753-3.
Linki zewnętrzneEdytuj
- Peter Falk w bazie IMDb (ang.)
- Peter Falk w bazie Filmweb
- Peter Falk w bazie Notable Names Database (ang.)