Petro Marko
Petro Marko (ur. 25 listopada 1913 we wsi Dhërmi (Okręg Himara), zm. 27 grudnia 1991 w Tiranie[1]) – albański pisarz, publicysta i tłumacz.
.jpg) Petro Marko (1943) | |
| Data i miejsce urodzenia |
25 listopada 1913 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość |
albańska |
| Język |
albański |
| Dziedzina sztuki |
literatura |
| Ważne dzieła | |
|
Hasta la vista | |
.svg){kind=small}
| |
| Odznaczenia | |
| Order Nderi i Kombit | |
ŻyciorysEdytuj
Pochodził z rodziny zalbanizowanych Arumunów, był synem Marko i Zoicy[2]. W roku 1932 ukończył szkołę handlową we Wlorze[3], a następnie pracował jako nauczyciel w Dhërmi i w Divjanie[2]. W tym czasie publikował swoje pierwsze utwory, z pomocą Ernesta Koliqiego[4]. Przez krótki czas wydawał czasopismo literackie ABC, wkrótce zamknięte przez władze Albanii. W marcu 1934 otrzymał stypendium państwowe i wyjechał na studia do Paryża[5]. Studia przerwał, aby wziąć udział w hiszpańskiej wojnie domowej, po stronie republikańskiej[1]. Był żołnierzem batalionu Garibaldiego. W Madrycie wydał, wspólnie ze Skënderem Luarasim dwa numery czasopisma Vullnetari i lirisë (Ochotnik wolności), jedynego czasopisma w języku albańskim, wydawanego w tym czasie w Hiszpanii[1]. W 1939 udało mu się przedostać do Francji, a stamtąd w 1940 powrócił do kraju[1]. W tym samym roku został aresztowany przez włoskie władze okupacyjne i internowany na wyspie Ustica na Morzu Tyrreńskim[4]. W 1943 został uwolniony i zamieszkał w Rzymie, gdzie współpracował z czasopismami Unita i Avanti[3]. W październiku 1944 powrócił do Albanii i przyłączył się do ruchu oporu. Przez kilka lat pełnił funkcję redaktora naczelnego gazety Bashkimi (Zjednoczenie). W 1947 aresztowany i osadzony w więzieniu w Tiranie[4]. Po upadku Kociego Xoxe w roku 1948, Marko opuścił więzienie i podjął pracę nauczyciela w Tiranie[1]. Po napisaniu w 1973 powieści Një emër në katër rrugë otrzymał zakaz publikowania kolejnych utworów[1]. W roku 1991 należał do grona założycieli Republikańskiej Partii Albanii[5]. W latach 90. tłumaczył poezję hiszpańskojęzyczną na język albański (Federico Garcia Lorca, Nicolás Guillén). Zmarł w grudniu 1991 w Tiranie i został pochowany na cmentarzu Sharre. Pięć powieści i tomik poezji Petro Marko, pozostawione w rękopisie zostały opracowane przez Loredana Bubaniego i wydane po śmierci autora.
Był żonaty (żona Safo Marko była malarką), miał dwoje dzieci: Aranitę i Jamarbera. Imię Petro Marko nosi teatr we Wlorze, ulica w północnej części Tirany i plac w Dhërmi. W 2002 otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Wlory, a w 2003 prezydent Alfred Moisiu uhonorował Marko pośmiertnie Orderem Honor Narodu (alb. Nderi i Kombit)[2]. Z inicjatywy Biblioteki Narodowej Albanii, przy wsparciu ministerstwa kultury rok 2023 ogłoszono Rokiem Petro Marko (w 110 rocznicę urodzin)[6].
TwórczośćEdytuj
PowieściEdytuj
- 1958: Hasta la vista
- 1960: Qyteti i fundit (Ostatnie miasto)
- 1964: Rrugë pa rrugë
- 1968: Shpella e piratëve (Jaskinia piratów)
- 1989: Nata e Ustikës
- 1999: Griva
- 2000: Fantazma dhe plani "Tre plus katër"
- 2001: Çuka e shtegtarit
- 2001: Një natë e dy agime
- 2003: Stina e armëve
- Ara në mal
- Halimi
PoezjaEdytuj
- 2001: Horizont
- 2004: Erë e det (Nase Labi)
EsejeEdytuj
- 2004: Ditën që rrojta unë... : gazetari dhe eseistikë
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b c d e f Azem Qazimi: Fjalor Enciklopedik i Viktimave te Terrorit Komunist, vol.5.. Tirana: 2016, s. 216-217. ISBN 978-9928-168-01-6. (alb.).
- ↑ a b c 29 vjet pa mjeshtrin e madh Petro Marko = 2021-11-22, portali.info, 2020 (alb.).
- ↑ a b Fjalor Enciklopedik Shqiptar, vol. 2. Tirana: 2008, s. 1626. (alb.).
- ↑ a b c Robert Elsie: A Biographical Dictionary of Albanian History. New York: I.B. Tauris, 2012, s. 296-297. ISBN 978-1-78076-431-3.
- ↑ a b Jeta e Petro Markos = 2021-11-20, radiandradi.com, 2018 (alb.).
- ↑ Viti 2023 shpallet "VITI I PETRO MARKOS" = 2023-03-08, Biblioteka Kombetare, 2023 (alb.).
BibliografiaEdytuj
- Azem Qazimi: Fjalor Enciklopedik i Viktimave te Terrorit Komunist, vol.5.. Tirana: 2016, s. 216-217. ISBN 978-9928-168-01-6. (alb.).