Piątkowa (powiat przemyski)

wieś w województwie podkarpackim

Piątkowawieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie przemyskim, w gminie Dubiecko[4][5]. Leży na Pogórzu Przemyskim nad rzeczką Jawornik, prawobrzeżnym dopływem Sanu. Wcześniej znana jako Piątkowa Ruska[6].

Piątkowa
wieś
Ilustracja
Kościół w Piątkowej
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

przemyski

Gmina

Dubiecko

Wysokość

ok. 400 m n.p.m.

Liczba ludności (2019)

287[2]

Strefa numeracyjna

16

Kod pocztowy

37-751[3]

Tablice rejestracyjne

RPR

SIMC

0600817

Położenie na mapie gminy Dubiecko
Mapa konturowa gminy Dubiecko, na dole znajduje się punkt z opisem „Piątkowa”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Piątkowa”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Piątkowa”
Położenie na mapie powiatu przemyskiego
Mapa konturowa powiatu przemyskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Piątkowa”
Ziemia49°45′35″N 22°22′57″E/49,759722 22,382500[1]
Zabytkowa cerkiew

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa przemyskiego.

Części wsi

edytuj
Integralne części wsi Piątkowa[4][5]
SIMC Nazwa Rodzaj
0600823 Dolna Piątkowa część wsi
0600830 Dział część wsi
0600846 Górna Piątkowa część wsi

Historia

edytuj

Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z 1448 r., kiedy należała do dóbr dubieckich Kmitów. W XVI w. przeszła w ręce Stadnickich a następnie Krasickich. W latach międzywojennych Piątkowa była jedną z największych wsi Pogórza. Działał tu folusz obsługujący całą okolicę i tartak. W 1785 r. wieś liczyła ponad 1000 mieszkańców (830 wyzn. gr.-kat., 173 rz.-kat., 17 żydów). Według spisu z 1921 r. było tu 374 domów i 2118 mieszkańców (1727 wyzn. gr.-kat., 283 rz.-kat. i 108 mojż.).

W połowie XIX wieku właścicielem posiadłości tabularnej Piontkowa był Michał Jordan[7].

Do greckokatolickiej parafii w Piątkowej należała również filialna cerkiew w Żohatynie. W latach 1938–1943 proboszczem greckokatolickiej parafii był ksiądz Wasyl Szewczuk. W latach międzywojennych w zamieszkanym przez Polaków przysiółku Pracówka, położonym w górnym krańcu wsi, wybudowano murowany kościół, identyczny jak w Ropience.

W II Rzeczypospolitej wieś położona powiecie dobromilskim województwa lwowskiego. 10 lutego 1940 r. NKWD deportowało na Syberię 26 Polaków. W latach 1944–1946 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali tu 28 Polaków, paląc większość gospodarstw. 28 kwietnia 1944 r. polska samoobrona dokonała tu akcji odwetowej, w czasie której zginęło 20 Ukraińców[8].

Po II wojnie światowej ukraińscy mieszkańcy zostali przesiedleni do ZSRR na mocy polsko-ukraińskiego porozumienia o wymianie ludności, a w ich miejsce przyjechali polscy osadnicy.

Zabytki

edytuj
  • Drewniana cerkiew greckokatolicka pw. św. Dymitra. Świątynia w Piątkowej należy do nielicznych na terenie południowo-wschodniej Polski, trójdzielnych cerkwi kopułowych. Cerkiew przeszła gruntowny remont w latach 1958-1961, obecnie nieużytkowana.
  • Murowany rzymskokatolicki kościół filialny parafii pw. św. Jana Kantego w Tarnawce,[9], wybudowany w latach 30. XX wieku. Swoją bryłą przypomina bardziej murowaną cerkiew, niż świątynię katolicką. Podobny kościół został wybudowany w tym samym czasie w Ropieńce.

Piątkowa leży na Szlaku Architektury Drewnianej.

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 99899
  2. Raport o stanie gminy w roku 2019. Stan ludności 31.12.2019 str. 10 [dostęp 2022-01-23]
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 931 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
  5. a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. Piątkowa (3), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 66.
  7. Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: Karol Wild, 1855, s. 160.
  8. Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Krzysztof Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 137, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897.
  9. Parafia na stronie diecezji. [dostęp 2017-01-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-25)].

Linki zewnętrzne

edytuj