Pięciobój antyczny

Pięciobój antyczny, pentatlon (gr. πένταθλον, pentathlon) – dyscyplina sportu w starożytnej Grecji, obejmująca: stadion, skok w dal, rzut dyskiem, rzut oszczepem oraz zapasy; dyscyplina olimpijska od 708 p.n.e.

Trzy najważniejsze dyscypliny pięcioboju antycznego: rzut dyskiem, rzut oszczepem oraz skok w dal w tle; tondo kyliksu, styl czerwonofigurowy, Onesimos, ok. 490 p.n.e., Staatliche Antikensammlungen

Uczestnicy musieli wykazać się sprawnością w pięciu dyscyplinach, którymi były: stadion, czyli bieg na dystansie jednego stadionu, skok w dal, rzut dyskiem, rzut oszczepem oraz zapasy[1]. Skok w dal, rzut dyskiem i rzut oszczepem były zazwyczaj rozgrywane jako część pięcioboju, a nie jako indywidualne konkurencje[1].

Aby wygrać należało zwyciężyć w trzech dyscyplinach[2][3].

Nie ma jednoznacznej opinii na temat kolejności rozgrywania poszczególnych konkurencji pięcioboju[3]; wiadomo jedynie, że zapasy były rozgrywane na końcu[4]. Jedno z założeń przyjmuje następującą kolejność: stadion, rzut dyskiem, skok w dal, rzut oszczepem i zapasy[3]. Inne przyjmuje, że podczas igrzysk olimpijskich najpierw rozgrywano skok w dal oraz rzuty dyskiem i oszczepem – jeśli jeden z zawodników zwyciężył we wszystkich trzech konkurencjach zostawał zwycięzcą pięcioboju[2]. Jeśli nie było zwycięzcy, rozgrywano bieg, a jeśli nadal nie było rozstrzygnięcia – zapasy[2].

Historia

edytuj

Według mitologii pięciobój ustanowił Jazon[5] (na podstawie przekazu Flawiusza Filostraty[6]). Wśród Argonautów najlepszym w rzucie dyskiem był Telamon, w rzucie oszczepem – Linkeus, w biegu i skoku w dal Boreadzi: Kalais i Zetes[5]. Peleus, przyjaciel Jazona, był drugi w każdej z tych dyscyplin i najlepszy w zapasach[5]. Jazon, który miał przyznać nagrody najlepszym, połączył wszystkie pięć dyscyplin w jedną tak, by uhonorować Peleusa[5].

Po raz pierwszy pięciobój rozegrano na igrzyskach olimpijskich podczas XII olimpiady w 708 p.n.e.[7]

Lista zwycięzców

edytuj

Poniższa lista została stworzona na podstawie informacji w banku danych igrzysk olimpijskich Fundacji Świata Helleńskiego (gr. Ίδρυµα Μείζονος Ελληνισµού, (ΙΜΕ), ang. Foundation of the Hellenic World, (FHW))[8]:

Igrzyska Rok Zwycięzca Miejsce
pochodzenia
18. 708 p.n.e. Lampis Sparta
26. 676 p.n.e. Filombrotos Sparta
27. 672 p.n.e. Filombrotos Sparta
28. 668 p.n.e. Filombrotos Sparta
70. 500 p.n.e. Akmatidas Sparta
72. 492 p.n.e. Hieronymos Andros
73. 488 p.n.e. Eutykles Lokryda
74. 484 p.n.e. Teopompos Heraja
75. 480 p.n.e. Teopompos Heraja
76. 476 p.n.e. nieznany Taras
77. 472 p.n.e. [...]amos Milet
78. 468 p.n.e. [...]tion Taras
79. 464 p.n.e. Ksenofont Korynt
82. 452 p.n.e. Pytokles Elida
83. 448 p.n.e. Keton Lokryda
84. 444 p.n.e. Ikkos Taras
99. 384 p.n.e. Hysmon Elida
101. 376 p.n.e. Stomios Elida
112. 332 p.n.e. Kallippos Ateny
117. 312 p.n.e. Aleksibios Heraja
121. 296 p.n.e. Timakos Mandinia
137. 232 p.n.e. Gorgos Mesini
145. 200 p.n.e. Timon Elida
177. 72 p.n.e. Aristonymidas Kos
229. 137 n.e. Aelius Granianos Sykion
230. 141 n.e. Aelius Granianos Sykion
244. 197 n.e. Aurelius Metrodorus Kyzikos
252. 229 n.e. Demetrios Salamina
253. 233 n.e. Demetrios Salamina
255. 241 n.e. Aurelius Germanus Antinoe
255. 241 n.e. Publius Asklepiades Korynt

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b Sweet 1987 ↓, s. 37.
  2. a b c Zarnowski 2013 ↓, s. 14.
  3. a b c Miller 2006 ↓, s. 73.
  4. Sweet 1987 ↓, s. 38.
  5. a b c d Zarnowski 2013 ↓, s. 13.
  6. Zarnowski 2013 ↓, s. 15.
  7. Miller 2006 ↓, s. 60.
  8. FHW ↓.

Bibliografia

edytuj