Pierre de Fermat

Pierre de Fermat (ur. 17 sierpnia 1601 w Beaumont-de-Lomagne, zm. 12 stycznia 1665 w Castres) – matematyk (samouk) francuski, z wykształcenia prawnik i lingwista, od 1631 radca parlamentu (ówczesna nazwa sądu) w Tuluzie. Większość jego prac matematycznych została opublikowana dopiero po śmierci przez syna, Samuela. Pierre de Fermat dokonał wielu odkryć w teorii liczb, m.in. sformułował słynne wielkie twierdzenie Fermata. Wykazał, że wszystkie krzywe drugiego stopnia da się uzyskać przez odpowiednie przecinanie płaszczyzną powierzchni stożka; podał metodę znajdowania ekstremum funkcji. Jego prace wraz z pracami Blaise Pascala stworzyły też podstawy pod późniejszy rozwój rachunku prawdopodobieństwa.

Pierre de Fermat
Data i miejsce urodzenia	17 sierpnia 1601 Beaumont-de-Lomagne
Data i miejsce śmierci	12 stycznia 1665 Castres

Fermat nie publikował swoich odkryć, przez co pozostawały nieznane. Niektóre z nich zostały następnie niezależnie odkryte przez Kartezjusza, co wywołało spór o pierwszeństwo. Było tak m.in. z kartezjańskim układem współrzędnych i wieloma innymi zastosowaniami algebry w geometrii. Fermat już w 1636 wprowadził metodę prostokątnego układu współrzędnych, przeprowadził dowód, że równaniom pierwszego stopnia odpowiadają proste, a równaniom drugiego stopnia linie odpowiadające przecięciu stożka płaszczyzną (np. elipsy, hiperbole, parabole). Spór między Fermatem a Kartezjuszem zakończył się ostatecznie pogodzeniem obu uczonych i wzajemnym uznaniem zasług. Obecnie obaj uznawani są za ojców geometrii analitycznej.

Pomnik Fermata w Beaumont-de-Lomagne.

Zobacz też

• liczby Fermata
• twierdzenie Fermata o sumie dwóch kwadratów
• test pierwszości Fermata
• małe twierdzenie Fermata
• wielkie twierdzenie Fermata
• algorytm Fermata
• zasada Fermata
• punkt Fermata
• Spirala Fermata

Bibliografia

• NeilN. Schlager NeilN., JoshJ. Lauer JoshJ. (red.), Science and Its Times. Understanding the Social Significance of Scientific Discovery, t. III. 1450-1699, Farmington Hills, MI: Gale Group, 2000 .

Linki zewnętrzne

• John J. O'Connor; Edmund F. Robertson: Pierre de Fermat w MacTutor History of Mathematics archive (ang.)