Wikipedia

Pieter Bruegel (starszy)

flamandzki malarz

Pieter Bruegel (starszy) (wymowa niderlandzka [ˈpitəɾ ˈbɾøːɣəl], uproszczona polska [piter brechel][a]) (ur. ok. 1525 w Broghel koło Bredy, zm. 9 września 1569 w Brukseli) – niderlandzki malarz. Zwano go „Chłopskim” ze względu na tematykę jego obrazów.

Pieter Bruegel (starszy)
Ilustracja
Autoportret
Data i miejsce urodzenia

ok. 1525
Broghel koło Bredy

Data i miejsce śmierci

9 września 1569
Bruksela

Dziedzina sztuki

malarstwo, grafika

Epoka

renesans

podpis
Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys edytuj

Zachowały się zapisy wskazujące, że urodził się w Broghel koło Bredy – nie jest jednak jasne, czy chodzi o miasto Breda w Holandii, czy o belgijskie miasto Bree (po łacinie zwane Breda). Od 1559 zaczął pomijać literę „h” w swym nazwisku, podpisując obrazy jako Bruegel.

Naukę rozpoczynał w pracowni Pietera Coecka van Aelsta, następnie terminował u Claude’a Doriziego w Mechelen. W roku 1551 został z tytułem mistrza przyjęty do gildii św. Łukasza Antwerpii. Podróżował po Włoszech i Francji, po powrocie mieszkał okresowo w Antwerpii, w końcu na stałe osiadł w Brukseli w roku 1563.

W roku 1563 ożenił się z Mayeken, córką swego pierwszego nauczyciela Pietera Coecka. Miał z nią dwóch synów – Pietera Brueghla (zw. Piekielnym) i Jana Brueghla (zw. Aksamitnym). Obaj synowie zostali malarzami, chociaż nie uczyli się od swego ojca (jeden miał 5 lat, a drugi około roku, gdy Pieter starszy zmarł). Malarz spoczął wraz z żoną w kościele Notre-Dame de la Chapelle w Brukseli. Epitafium malarza znajduje się w jednej z kaplic bocznych kościoła.

Malował przede wszystkim pejzaże, zapełnione postaciami chłopskimi (stąd przydomek). Czerpał motywy z codziennego życia ludu (wesela, uczty, biesiady, kiermasze), z Biblii, ilustrował przysłowia. Często wskazywany jako pierwszy malarz zachodni malujący pejzaże dla nich samych, a nie tylko jako tło dla alegorii religijnych. Malował stylem prostym, nie poddając się dominującej wówczas modzie włoskiej. Często nawiązywał do stylu Boscha. Najsławniejsze jego obrazy znajdują się w muzeum wiedeńskim.

Dzieła zebrane edytuj

Piotrowi Brueglowi przypisuje się autorstwo 45 dzieł w większości namalowanych olejem na desce[1]:

Obrazy edytuj

Lp. Tytuł obrazu Rok powstania Metoda Wielkość Miejsce przechowywania Grafika
1 Pejzaż z przypowieścią o siewcy 1557 olej na desce 74 × 102 cm Timken Museum of Art, San Diego  
2 Pejzaż z upadkiem Ikara ok. 1558 olej na płótnie naciągniętym na drewno 73,5 × 112 cm Musées Royaux des Beaux-Arts, Bruksela  
3. Widok Neapolu ok. 1558 obraz olejny 39,8 × 69,5 cm Galleria Doria Pamphilj, Rzym  
4. Dwanaście przysłów 1558 olej na desce 75 × 98 cm Museum Mayer van den Bergh, Antwerpia  
5. Przysłowia niderlandzkie 1559 olej na desce 117 × 163 cm Gemäldegalerie, Berlin  
6. Walka karnawału z postem 1559 olej na desce 118 × 164,5 cm Kunsthistorisches Museum, Wiedeń  
7. Zabawy dziecięce 1560 olej na desce 118 × 161 cm Kunsthistorisches Museum, Wiedeń  
8. Triumf śmierci 1562 olej na desce 117 × 162 cm Prado, Madryt  
9. Upadek zbuntowanych aniołów 1562 olej na desce 117 × 162 cm Musées Royaux des Beaux-Arts, Bruksela  
10. Samobójstwo Saula 1562 olej na desce 33,5 × 55 cm Kunsthistorisches Museum, Wiedeń  
11. Pokłon Trzech Króli 1562 płótno 168 × 122 cm Musées Royaux des Beaux-Arts, Bruksela  
12. Dwie małpy 1562 obraz olejny 20 × 23 cm Gemäldegalerie, Berlin  
13. Pejzaż z ucieczką do Egiptu 1563 olej na płótnie 37 cm × 56 cm Courtauld Institute of Art  
14. Wieża Babel 1563 olej na dębowej desce 114 × 155 cm Kunsthistorisches Museum, Wiedeń  
15. Mała wieża Babel ok. 1563 olej na desce 60 × 74,5 cm Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam  
16 Dulle Griet 1564 olej na desce 117,4 × 162 cm Museum Mayer van den Bergh, Antwerpia  
17. Pokłon Trzech Króli 1564 olej na płótnie 111 × 83,5 cm National Gallery w Londynie  
18. Droga krzyżowa 1564 olej na płótnie 124 × 170 cm Kunsthistorisches Museum, Wiedeń  
19. Głowa starej wieśniaczki po 1564 olej na dębowej desce 22 × 17 cm Stara Pinakoteka, Monachium  
20. Rzeź niewiniątek 1565 olej na dębowej desce 116 × 160 cm Kunsthistorisches Museum, Wiedeń  
21. Wino w Dniu Świętego Marcina 1565–1568 tempera na płótnie 168 × 122 cm Prado, Madryt  
22. Zimowy pejzaż z łyżwiarzami i pułapką na ptaki 1565 olej na dębowej desce 38 × 56 cm Musées Royaux des Beaux-Arts, Bruksela  
23. Żniwa 1565 olej na dębowej desce 118 × 163 cm Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork  
24. Powrót stada 1565 olej na dębowej desce 117 × 159 cm Kunsthistorisches Museum, Wiedeń  
25. Sianokosy ok. 1565 olej na desce 114 × 158 cm Galeria Narodowa, Praga  
26. Pochmurny dzień 1565 olej na dębowej desce 118 × 163 cm Kunsthistorisches Museum, Wiedeń  
27. Myśliwi na śniegu 1565 olej na desce 117 × 162 cm Kunsthistorisches Museum, Wiedeń  
28. Spis ludności w Betlejem 1566 olej na desce 115,5 × 164,5 cm Musées Royaux des Beaux-Arts, Bruksela  
29. Kraina szczęśliwości 1567 olej na dębowej desce 52 × 78 cm Stara Pinakoteka, Monachium  
30. Kazanie św. Jana Chrzciciela 1566 olej na płótnie 95 × 160,5 cm Muzeum Sztuk Pięknych w Budapeszcie  
31. Wiejski taniec 1566 olej na desce 114 × 164 cm Detroit Institute of Arts  
32. Nawrócenie Szawła 1567 olej na desce 108 × 156 cm Kunsthistorisches Museum, Wiedeń  
33. Pokłon Trzech Króli na śniegu 1567 tempera na desce 35 × 55 cm Oskar Reinhart Collection, Winterthur  
34. Taniec wieśniaków 1568 olej na desce 114 × 164 cm Kunsthistorisches Museum, Wiedeń  
35. Ślepcy 1568 tempera na desce 86 × 154 cm Museo di Capodimonte Neapol  
36. Kalecy 1568 olej na desce 18 × 21 cm Luwr, Paryż  
37. Mizantrop 1568 tempera na płótnie 86 × 85 cm Museo di Capodimonte, Neapol  
38. Chłopskie wesele 1568 olej na desce 114 × 163 cm Kunsthistorisches Museum, Wiedeń  
39. Złodziej gniazd 1568 olej na desce 59 × 68 cm Kunsthistorisches Museum, Wiedeń  
40. Pejzaż z szubienicą 1568 olej na desce 45,9 × 50,8 cm Hessisches Landesmuseum, Darmstadt  

Grafiki edytuj

Lp. Tytuł obrazu Rok powstania Metoda Wielkość Miejsce przechowywania Grafika
1 Wielkie ryby jedzą małe ryby 1556 ołówek na papierze 21,5 × 30,2 cm Wiedeń, Graphische Sammlung Albertina  
2 Targ w Hoboken 1559 ołówek na papierze 26,5 × 39,4 cm Courtauld Gallery  
3 Polowanie na dzikie króliki 1566 22,2 × 39 cm Muzeum Narodowe w Warszawie  

Grisaille edytuj

Lp. Tytuł obrazu Rok powstania Metoda Wielkość Miejsce przechowywania Grafika
1. Chrystus i cudzołożnica 1565 34 × 24 cm Courtald Institute Galleries w Londynie  
2. Śmierć Marii Panny 1564 55 × 36 cm Upton House, Banbury  

Dzieła ze szkoły Bruegla edytuj

Lp. Tytuł obrazu Rok powstania Metoda Wielkość Miejsce przechowywania Grafika
1. Kuszenie św. Antoniego 1557–1558 olej na desce 57,8 × 85,7 cm National Gallery of Art  

Dzieła o wątpliwym autorstwie Bruegla edytuj

Lp. Tytuł obrazu Rok powstania Metoda Wielkość Miejsce przechowywania Grafika
1. Chrystus i Jezioro Galilejskie 1553 olej na desce 67 × 100 cm Nowy Jork, kolekcja prywatna  
2. Sztorm na morzu 1568 olej na desce 71 cm × 97 cm Kunsthistorisches Museum, Wiedeń  
3. Trzech żołnierzy 1568 olej na desce 20,3 × 17,8 cm Nowy Jork, Frick Collection  

Genealogia Brueghlów edytuj

 
 
 
Pieter Bruegel (starszy)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Pieter Brueghel (młodszy)
 
Jan Brueghel (starszy)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ambrosius Brueghel
 
Jan Brueghel (młodszy)
 
Anna Brueghel
 
David Teniers (młodszy)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Abraham Brueghel


Nawiązania edytuj

Wiele utworów Jacka Kaczmarskiego to ekfrazy obrazów Bruegla starszego[2]. Ślepcy są w ogóle pierwszą z nich, a pewną inspiracją do takiego rozwoju twórczości była wcześniejsza ekfraza Wisławy Szymborskiej nawiązująca do Dwóch małp[3].

Zobacz też edytuj

Uwaga edytuj

  1. ↑ Często spotykana wymowa nazwiska jako [brojgel] (lub [brojgl]) nie jest poprawna.

Przypis edytuj

  1. ↑ Rainer Hagen, Rose-Marie Bruegel – dzieła wszystkie, wyd. Taschen, Kielce 2005, ISBN = 83-60160-19-8.
  2. ↑ Małgorzata Lisecka, Kolor w ekfrazach Jacka Kaczmarskiego, „Litteraria Copernicana”, 2 (10 – Kolor w literaturze), 2012, s. 60-67 (pol.).
  3. ↑ Jacek Kaczmarski, Jolanta Piątek, Za dużo czerwonego, cz. III, „Odra”, 2 (483), 2002 (pol.).
  4. ↑ Michael Gibson, Lech Majewski, Dagmara Drzazga, Bruegel Młyn i Krzyż, Agnieszka Topornicka (tłum.), Olszanica: Wydawnictwo BOSZ, 2010, ISBN 978-83-7576-102-3, OCLC 750652295.
  5. ↑ Leonard Drożdżewicz, ZIMOWY ZESZYT ZNAD WILII, „Znad Wilii”, nr 1 (69), 2017, s. 31.

Bibliografia edytuj

  • J. Białostocki, Bruegel – pejzażysta, Poznań 1956.
  • D. Bianco, Bruegel, Warszawa 2006 (Klasycy Sztuki)
  • Breugel, Warszawa 1985 (Geniusze Sztuki)
  • Bruegel, Warszawa 2001.
  • J. Francis, Bruegel przeciwko władzy, Warszawa 1976.
  • R. Hagen, R. M. Hagen, Bruegel. Dzieła wszystkie, Kolonia 2001.
  • J. Kass, A. Lukacsy, Zabawy dziecięce według obrazu Pietera Bruegla Starszego, Warszawa 1985.
  • Pieter Bruegel, Poznań 2006 (Wielka Kolekcja Sławnych Malarzy, t. 5)
  • F. de Poli, E. Baccheschi, Bruegel, Warszawa 1985.
  • S. Rodary, Pieter Bruegel Starszy, Siechnice 1999 (Wielcy Malarze; nr 56)
  • F. Timmermans, Piotr Brueghel, Kraków 1973.
  • D. Varga, Wieża Babel. Piotr Bruegel Starszy, Warszawa 1984.
  • M. Walicki, Bruegel, Warszawa 1957.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pieter_Bruegel_(starszy)&oldid=73541719”