Pilica (województwo śląskie)
Pilica – miasto w Polsce położone w województwie śląskim, w powiecie zawierciańskim, siedziba władz gminy miejsko-wiejskiej Pilica.
| ||||
| ||||
 Rynek w Pilicy | ||||
| ||||
| Państwo |  Polska
| |||
| Województwo |  śląskie
| |||
| Powiat | zawierciański | |||
| Gmina | Pilica | |||
| Prawa miejskie | (1393) 1994 | |||
| Burmistrz | Artur Janosik | |||
| Powierzchnia | 8,22 km² | |||
| Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość |
1920[1] 233,6 os./km² | |||
| Strefa numeracyjna | +48 32 | |||
| Kod pocztowy | 42-436 | |||
Położenie na mapie gminy Pilica   Pilica | ||||
Położenie na mapie Polski  Pilica | ||||
Położenie na mapie województwa śląskiego  Pilica | ||||
Położenie na mapie powiatu zawierciańskiego  Pilica | ||||
 50°28′03″N 19°39′25″E/50,467500 19,656944
| ||||
| TERC (TERYT) | 2416074 | |||
| SIMC | 0219566 | |||
Urząd miejski ul. Żarnowiecka 46a42-436 Pilica | ||||
Według danych z 30 czerwca 2008 r. miasto miało 1999 mieszkańców[2].
PołożenieEdytuj
Miasto leży u źródeł rzeki Pilicy, w środkowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej.
DemografiaEdytuj
Piramida wieku mieszkańców Pilicy w 2014 r.[1]:
HistoriaEdytuj
Przez wieki Pilica należała do Małopolski. Testamentem Bolesława Krzywoustego Pilica weszła w skład senioralnej dzielnicy krakowskiej. W latach 1918–1945 Pilica należała do województwa kieleckiego, powiatu olkuskiego. W czasie okupacji niemieckiej (1939–1945) Pilica znalazła się w Generalnym Gubernatorstwie, w powiecie miechowskim. W latach 1945–1975 Pilica należała do województwa krakowskiego, powiatu olkuskiego, w 1975 r. włączona do województwa katowickiego. Natomiast od 1 stycznia 1999 r. należy do województwa śląskiego, powiatu zawierciańskiego.
Prawdopodobna data otrzymania praw miejskich to 1393 r. Rezydencja właścicieli Pilicy – średniowieczny, a potem renesansowy zamek Pilica – pierwotnie znajdowała się w pobliskim Smoleniu. W początku XVII w. powstała nowsza, warowna siedziba położona w pobliżu miasta, rozbudowana następnie do potężnej nizinnej twierdzy bastionowej. Została ona stosunkowo łatwo zajęta przez Szwedów, którzy jednak rychło zostali zmuszeni do jej opuszczenia. Wycofując się, Szwedzi spalili miasto oraz stary zamek, który od tego momentu zaczął obracać się w ruinę. Drugi raz – na znacznie dłużej – Szwedzi zajęli zamek pilicki w czasie wojny północnej[3].
Kilka lat po powstaniu styczniowym, 1 stycznia 1870 r. Pilica utraciła prawa miejskie na podstawie ukazu carskiego z 1 czerwca 1869 r. Odzyskała je dopiero w 1994 r.
W 1921 mieszkało tu 3299 osób. W 1929 były tu cztery kościoły katolickie (trzy filialne), klasztor oo. Reformatów, zbór protestancki i synagoga[4]. Synagoga zlokalizowana była przy ulicy Łaziennej. Był to budynek drewniany. W czasie okupacji Niemcy spalili bożnicę[5].
We wrześniu 1939 oddziały Wehrmachtu zamordowały czterech mieszkańców Pilicy[6]. W 1942 około 2000 Żydów z Pilicy, którzy stanowili ponad połowę mieszkańców miasta, zostało deportowanych do obozów zagłady lub do getta w Wolbromiu[7].
Miejska architekturaEdytuj
- Zabytkowy XVII-wieczny zamek z parkiem i murami obronnymi
- Kościół parafialny św. Jana Chrzciciela[8]
- Sanktuarium Matki Bożej Śnieżnej – Opiekunki Rodzin
- Klasztor oo. augustianów – obecnie w ruinie
- Kościół szpitalny św. Jerzego
- Historyczny drewniany kościół św. apostołów Piotra i Pawła na wzgórzu św. Piotra spalony pod koniec II wojny światowej w 1945 r. Obecny kościół stanowią wykonane z drewna ołtarz, ogrodzenie i dzwonnica oraz murowana zakrystia, która jako jedyna ocalała z pożaru w 1945 r. Tylko raz w roku – w święto patronów kościoła 29 czerwca – odprawiane są tu pod gołym niebem Msze Święte. W Wielki Piątek – ma tutaj swój początek nabożeństwo drogi krzyżowej, które kończy się w kościele św. Jana Chrzciciela.
Ludzie związani z PilicąEdytuj
- Franciszek Kacper Fornalski – urodzony w Pilicy oficer Wojska Polskiego w czasie powstania listopadowego
- Narcyz Turchan – błogosławiony, franciszkanin, gwardian pilickiego klasztoru oo. franciszkanów w latach 1924–1930. Zginął śmiercią męczeńską w obozie koncentracyjnym w Dachau 19 marca 1942 r.
- Barbara Piasecka Johnson – właścicielka zamku pilickiego w latach 1989–2013.
- Elżbieta Pilecka – żona Władysława Jagiełły, króla polski, pochodziła z Pilicy
- Otton z Pilczy
- Jan Otrębski
- Aleksander Moszkowski – niemiecki pisarz i satyryk
- George Isaak – pionier heliosejsmologii i asterosejsmologii
- Juliusz Isaak – polski entomolog
- Jerzy Kolasiński – polski kompozytor, dyrygent i pedagog (urodził się w Pilicy w 1906 r.)
- Wacław Piekarski (ur. 5 czerwca 1893, zm. 14 lutego 1979 w Créteil) – generał brygady Wojska Polskiego.
- Aleksander Rothert – polski inżynier mechanik i elektryk.
GaleriaEdytuj
Zamek
Zamkowe mury obronne
Rynek
Rynek, stan z lipca 2020.
1.jpg)
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b http://www.polskawliczbach.pl/Pilica, w oparciu o dane GUS.
- ↑ Ludność Polski 2008 GUS.
- ↑ Robert Krajewski, Robert Kubiszyn: Orle gniazda i warownie jurajskie. Warszawa: Orla Baszta, 1997, s. 82–84, 95–97. ISBN 97-83-907619-0-4.
- ↑ Księga Adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa; Annuaire da la Pologne (y Compris la V.L. de Dantzig), Warszawa 1930, s. 256.
- ↑ Synagoga w Pilicy (ul. Łazienna) | Wirtualny Sztetl, sztetl.org.pl [dostęp 2020-03-06].
- ↑ Józef Fajkowski, Jan Religa: Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939-1945. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza, 1981, s. 99.
- ↑ www.sztetl.org.pl. [dostęp 2020-01-12].
- ↑ Wykaz wpisanych obiektów do rejestru zabytków w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 3 lipca 2020 r. (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2020-07-03]
Linki zewnętrzneEdytuj
- Oficjalna witryna Urzędu Miasta i Gminy Pilica
- Pilica 1.) w dok. Pilcza w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. VIII: Perepiatycha – Pożajście. Warszawa 1887.