Pinyin tybetański
oficjalna romanizacja języka tybetańskiego
Tybetański pinyin (chiń. 藏文拼音 Zàngwén Pīnyīn, stąd skrót ZWPY) – oficjalna transkrypcja języka tybetańskiego przy użyciu alfabetu łacińskiego, używana na terenie ChRL. Oparta jest na wymowie lhaskiej. W przeciwieństwie do transliteracji Wyliego oddaje nie sposób zapisu w alfabecie tybetańskim, lecz rzeczywistą wymowę. Nie oddaje jednak tonów języka tybetańskiego.
Spółgłoski nagłosowe
edytujIPA | Transliteracja Wyliego | Tybetański pinyin |
---|---|---|
pá | p, sp, dp, lp | b |
pà | rb, sb, sbr | b |
mpà | lb, ’b | b |
pʰá | ph, ’ph | p |
pʰà | b | p |
má | rm, sm, dm, smr | m |
mà | m, mr | m |
wà | w, db | w |
tá | t, rt, lt, st, tw, gt, bt, brt, blt, bst, bld | d |
ntá | lth | d |
tà | rd, sd, gd, bd, brd, bsd | d |
ntà | zl, bzl, ld, md, ’d | d |
tʰá | th, mth, ’th | t |
tʰà | d, dw | t |
ná | rn, sn, gn, brn, bsn, mn | n |
nà | n | n |
lá | kl, gl, bl, rl, sl, brl, bsl | l |
là | l, lw | l |
ɬá | lh | lh |
tsá | ts, rts, sts, rtsw, stsw, gts, bts, brts, bsts | z |
tsà | rdz, gdz, brdz | z |
ntsà | mdz, ’dz | z |
tsʰá | tsh, tshw, mtsh, ’tsh | c |
tsʰà | dz | c |
sá | s, sr, sw, gs, bs, bsr | s |
sà | z, zw, gz, bz | s |
ʈá | kr, rkr, lkr, skr, tr, pr, lpr, spr, dkr, dpr, bkr, bskr, bsr | zh |
ʈà | rgr, lgr, sgr, dgr, dbr, bsgr, rbr, lbr, sbr | zh |
ɳʈà | mgr, ’gr, ’dr, ’br | zh |
ʈʰá | khr, thr, phr, mkhr, ’khr, ’phr | ch |
ʈʰà | gr, dr, br, grw | ch |
ʂá | hr | sh |
rà | r, rw | r |
cá | ky, rky, lky, sky, dky, bky, brky, bsky | gy |
cà | rgy, lgy, sgy, dgy, bgy, brgy, bsgy | gy |
ɲcà | mgy, ’gy | gy |
cʰá | khy, mkhy, ’khy | ky |
cʰà | gy | ky |
tɕá | c, cw, gc, bc, lc, py, lpy, spy, dpy | j |
tɕà | rby, lby, sby, rj, gj, brj, dby | j |
ɲtɕà | lj, mj, ’j, ’by | j |
tɕʰá | ch, mch, ’ch | q |
tɕʰà | j | q |
tɕʰá | phy, ’phy | q |
tɕʰà | by | q |
ɕá | sh, shw, gsh, bsh | x |
ɕà | zh, zhw, gzh, bzh | x |
ɲá | rny, sny, gny, brny, bsny, mny, nyw, rmy, smy | ny |
ɲà | ny, my | ny |
já | g.y | y |
jà | y | y |
ká | k, rk, lk, sk, kw, dk, bk, brk, bsk | g |
kà | rg, lg, sg, dg, bg, brg, bsg | g |
ŋkà | lg, mg, ’g | g |
kʰá | kh, khw, mkh, ’kh | k |
kʰà | g, gw | k |
ŋá | rng, lng, sng, dng, brng, bsng, mng | ng |
ŋà | ng | ng |
ʔá | —, db | — |
ʔà | ’ | — |
há | h, hw | h |
Samogłoski i spółgłoski wygłosowe
edytujIPA | Tybetański pinyin |
IPA | Tybetański pinyin |
---|---|---|---|
i | i | ĩ | in |
e | ê | ẽ | en |
ɛ | ai/ä | ɛ̃ | ain/än |
a | a | ã | an |
u | u | ũ | un |
o | o | õ | on |
ɔ | o | ||
y | ü | ỹ | ün |
ø | oi/ö | ø̃ | oin/ön |
Litera -r występująca na końcu sylaby zwykle nie jest wymawiana, lecz wydłuża poprzedzającą samogłoskę.
Litera -n występująca na końcu sylaby zwykle sprawia, że poprzedzającą samogłoskę wymawia się nosowo.
IPA | Tybetański pinyin |
---|---|
p | b |
ʔ | g/— |
r | r |
m | m |
ŋ | ng |
Przykłady
edytujPismo tybetańskie | Wylie | Tybetański pinyin | Tournadre | inne transkrypcje |
---|---|---|---|---|
གཞིས་ཀ་རྩེ | Gzhis-ka-rtse | Xigazê | Zhikatse | Shigatse, Shikatse |
བཀྲ་ཤིས་ལྷུན་པོ་ | Bkra-shis-lhun-po | Zhaxilhünbo | Trashilhünpo | Tashilhunpo, Tashilhümpo, etc. |
འབྲས་སྤུང་ | ’Bras-spung | Zhaibung | Dräpung | Drebung |
ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་མཚན་ | Chos-kyi Rgyal-mtshan | Qoigyi Gyaicain | Chökyi Gyältshän | Choekyi Gyaltsen, Cieki Dalcen (pl.) |
ཐུབ་བསྟན་རྒྱ་མཚོ་ | Thub-bstan Rgya-mtsho | Tubdain Gyaco | Thuptän Gyatsho | Thubten Gyatso, Thubtan Gyatso, Thupten Gyatso, Tupten Dziaco (pl.) |
Bibliografia
edytuj- Guójiā cèhuìjú dìmíng yánjiūsuǒ 国家测绘局地名研究所 (Institute for Place Names of the State Survey Bureau; ed.). Zhōngguó dìmínglù 中国地名录 / Gazetteer of China. (Pekin, Zhōngguó dìtú chūbǎnshè 中国地图出版社 1997); ISBN 7-5031-1718-4.
- Zàngwén pīnyīn jiàocái - Lāsàyīn 藏文拼音教材•拉萨音 / bod yig gi sgra sbyor slob deb, lha sa'i skad (Course in the transcription of Tibetan, Lhasa dialect; Běijīng 北京, Mínzú chūbǎnshè 民族出版社 1983), ISBN 7-105-02577-8.
- Wylie, Turrell (1959). A Standard System of Tibetan Transcription. Harvard Journal of Asiatic Studies, p. 261-267
- Metody transkrypcji języka tybetańskiego
- Romanizacja tybetańskich nazw geograficznych - UNGEGN