Pinyin tybetański

Tybetański pinyin (chiń. 藏文拼音 Zàngwén Pīnyīn, stąd skrót ZWPY) – oficjalna transkrypcja języka tybetańskiego przy użyciu alfabetu łacińskiego, używana na terenie ChRL. Oparta jest na wymowie lhaskiej. W przeciwieństwie do transliteracji Wyliego oddaje nie sposób zapisu w alfabecie tybetańskim, lecz rzeczywistą wymowę. Nie oddaje jednak tonów języka tybetańskiego.

Spółgłoski nagłosowe edytuj

IPA	Transliteracja Wyliego	Tybetański pinyin
p á	p, sp, dp, lp	b
p à	rb, sb, sbr	b
m p à	lb, ’b	b
p ʰ á	ph, ’ph	p
p ʰ à	b	p
m á	rm, sm, dm, smr	m
m à	m, mr	m
w à	w, db	w
t á	t, rt, lt, st, tw, gt, bt, brt, blt, bst, bld	d
n t á	lth	d
t à	rd, sd, gd, bd, brd, bsd	d
n t à	zl, bzl, ld, md, ’d	d
t ʰ á	th, mth, ’th	t
t ʰ à	d, dw	t
n á	rn, sn, gn, brn, bsn, mn	n
n à	n	n
l á	kl, gl, bl, rl, sl, brl, bsl	l
l à	l, lw	l
ɬ á	lh	lh
ts á	ts, rts, sts, rtsw, stsw, gts, bts, brts, bsts	z
ts à	rdz, gdz, brdz	z
n ts à	mdz, ’dz	z
ts ʰ á	tsh, tshw, mtsh, ’tsh	c
ts ʰ à	dz	c
s á	s, sr, sw, gs, bs, bsr	s
s à	z, zw, gz, bz	s
ʈ á	kr, rkr, lkr, skr, tr, pr, lpr, spr, dkr, dpr, bkr, bskr, bsr	zh
ʈ à	rgr, lgr, sgr, dgr, dbr, bsgr, rbr, lbr, sbr	zh
ɳ ʈ à	mgr, ’gr, ’dr, ’br	zh
ʈ ʰ á	khr, thr, phr, mkhr, ’khr, ’phr	ch
ʈ ʰ à	gr, dr, br, grw	ch
ʂ á	hr	sh
r à	r, rw	r
c á	ky, rky, lky, sky, dky, bky, brky, bsky	gy
c à	rgy, lgy, sgy, dgy, bgy, brgy, bsgy	gy
ɲ c à	mgy, ’gy	gy
c ʰ á	khy, mkhy, ’khy	ky
c ʰ à	gy	ky
t ɕ á	c, cw, gc, bc, lc, py, lpy, spy, dpy	j
t ɕ à	rby, lby, sby, rj, gj, brj, dby	j
ɲ t ɕ à	lj, mj, ’j, ’by	j
t ɕ ʰ á	ch, mch, ’ch	q
t ɕ ʰ à	j	q
t ɕ ʰ á	phy, ’phy	q
t ɕ ʰ à	by	q
ɕ á	sh, shw, gsh, bsh	x
ɕ à	zh, zhw, gzh, bzh	x
ɲ á	rny, sny, gny, brny, bsny, mny, nyw, rmy, smy	ny
ɲ à	ny, my	ny
j á	g.y	y
j à	y	y
k á	k, rk, lk, sk, kw, dk, bk, brk, bsk	g
k à	rg, lg, sg, dg, bg, brg, bsg	g
ŋ k à	lg, mg, ’g	g
k ʰ á	kh, khw, mkh, ’kh	k
k ʰ à	g, gw	k
ŋ á	rng, lng, sng, dng, brng, bsng, mng	ng
ŋ à	ng	ng
ʔ á	—, db	—
ʔ à	’	—
h á	h, hw	h

Samogłoski i spółgłoski wygłosowe edytuj

IPA	Tybetański pinyin	IPA	Tybetański pinyin
i	i	ĩ	in
e	ê	ẽ	en
ɛ	ai/ä	ɛ̃	ain/än
a	a	ã	an
u	u	ũ	un
o	o	õ	on
ɔ	o
y	ü	ỹ	ün
ø	oi/ö	ø̃	oin/ön

Litera -r występująca na końcu sylaby zwykle nie jest wymawiana, lecz wydłuża poprzedzającą samogłoskę.

Litera -n występująca na końcu sylaby zwykle sprawia, że poprzedzającą samogłoskę wymawia się nosowo.

IPA	Tybetański pinyin
p	b
ʔ	g/—
r	r
m	m
ŋ	ng

Przykłady edytuj

Pismo tybetańskie	Wylie	Tybetański pinyin	Tournadre	inne transkrypcje
གཞིས་ཀ་རྩེ	Gzhis-ka-rtse	Xigazê	Zhikatse	Shigatse, Shikatse
བཀྲ་ཤིས་ལྷུན་པོ་	Bkra-shis-lhun-po	Zhaxilhünbo	Trashilhünpo	Tashilhunpo, Tashilhümpo, etc.
འབྲས་སྤུང་	’Bras-spung	Zhaibung	Dräpung	Drebung
ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་མཚན་	Chos-kyi Rgyal-mtshan	Qoigyi Gyaicain	Chökyi Gyältshän	Choekyi Gyaltsen, Cieki Dalcen (pl.)
ཐུབ་བསྟན་རྒྱ་མཚོ་	Thub-bstan Rgya-mtsho	Tubdain Gyaco	Thuptän Gyatsho	Thubten Gyatso, Thubtan Gyatso, Thupten Gyatso, Tupten Dziaco (pl.)

Bibliografia edytuj

Guójiā cèhuìjú dìmíng yánjiūsuǒ 国家测绘局地名研究所 (Institute for Place Names of the State Survey Bureau; ed.). Zhōngguó dìmínglù 中国地名录 / Gazetteer of China. (Pekin, Zhōngguó dìtú chūbǎnshè 中国地图出版社 1997); ISBN 7-5031-1718-4.
Zàngwén pīnyīn jiàocái - Lāsàyīn 藏文拼音教材•拉萨音 / bod yig gi sgra sbyor slob deb, lha sa'i skad (Course in the transcription of Tibetan, Lhasa dialect; Běijīng 北京, Mínzú chūbǎnshè 民族出版社 1983), ISBN 7-105-02577-8.
Wylie, Turrell (1959). A Standard System of Tibetan Transcription. Harvard Journal of Asiatic Studies, p. 261-267
Metody transkrypcji języka tybetańskiego
Romanizacja tybetańskich nazw geograficznych - UNGEGN