Wikipedia

Piotr Brukalski

polski architekt

Piotr Aleksander Józef Brukalski (ur. 19 października 1858 w Warszawie, zm. 8 lipca 1934 w Łodzi, pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie kwatera c, rzad 2, miejsce 11)[1] – polski architekt.

Piotr Brukalski
Data i miejsce urodzenia

19 października 1858
Warszawa

Data i miejsce śmierci

8 lipca 1934
Łódź

Alma mater

Akademia Sztuk Pięknych w Petersburgu

Praca
Budynki

Lecznica „Pod koniem” w Łodzi
Willa Józefa Richtera

Nekrolog Piotra Brukalskiego.
Grób Piotra Brukalskiego w Warszawie.

Rodzina, nauka, studia edytuj

Syn Jakuba, właściciela restauracji w Warszawie, i Aleksandry z Klawów, córki Jana Henryka Klawe. Ukończył w 1876 warszawską Szkołę Realną. W latach 1876–1882 studiował w Cesarskiej Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu. W okresie studiów zdobywał medale (1882 srebrny medal) i nagrody za dobre wyniki studiów.

Praca zawodowa edytuj

Po studiach początkowo działał w Petersburgu. W tym czasie zdobył I nagrodę w konkursie na pomnik marynarzy w Odessie. W 1883 wziął udział w powtórzonym konkursie na kaplicę – mauzoleum Karola Scheiblera w Łodzi. I to był początek jego związków z Łodzią, w której osiadł na stałe w końcu lat 80. XIX w. W 1892 mieszkał i miał pracownię przy ul. Spacerowej (obecnie al. T. Kościuszki) 14, ul. Zielonej w 1900 i ul. Andrzeja (obecnie ul. Andrzeja Struga) 5 (w latach 1901–1919).

Potem związał się z przedsiębiorstwem budowlanym Otto Gehliga. Wspólnie wykonali w 1898 projekt konkursowy na warszawską siedzibę Towarzystwa Ubezpieczeń „Rosja″ przy ul. Marszałkowskiej, który zdobył I nagrodę. Zdobyli w 1900 III nagrodę ex aequo w innym konkursie warszawskim - na kamienicę u zbiegu Al. Ujazdowskich, pl. Trzech Krzyży i ul. Mokotowskiej.

Niezależnie od współpracy z Gehligiem, projektował na własną rękę, nie tylko łódzkie kamienice, wille fabrykanckie także i szkoły oraz zaprojektował w 1909 jeden z piękniejszych łódzkich obiektów secesyjnych ̶ piętrowy dom handlowy przy Piotrkowskiej 100a, mieszczący po 1920 kawiarnię „Esplanada″. Często rozbudowywał i przerabiał istniejące obiekty. Wykonywał także wyceny budowli dla potrzeb Towarzystwa Kredytowego m. Łodzi.

W 1906 łódzka parafia ewangelicko-augsburska św. Jana zaprosiła go do wyboru projektu nowego kościoła luterańskiego w Łodzi (św. Mateusza) a w 1909 Komitet Budowy kościoła św. Stanisława Kostki (obecna archikatedra) zaproponował mu nadzór nad prowadzeniem prac, jednak wskutek zatargu z Kazimierzem Sokołowskim nie doszło do pełnienia tej funkcji. O jego architektonicznym talencie z uznaniem pisano w polskojęzycznej prasie łódzkiej, głównie w „Rozwoju″.

Działał również społecznie, m.in. uczestniczył 26 marca 1903 w jury konkursu na projekt medalu wystawy higienicznej w Łodzi. Był też członkiem komitetu organizującego Wystawę Sztuk Pięknych w 1908. W czasie I wojny światowej został przez niemieckie władze okupacyjne powołany do Delegacji Budowlanej (Baudeputation), w 1919 był członkiem Wydziału Budownictwa w Zarządzie m. Łodzi. Po I wojnie światowej zaprzestał niemal całkowicie działalności zawodowej, aktywny był natomiast w działaniach społecznych, np. w 1922 był jednym ze współzałożycieli (wraz z Adolfem Goldbergiem) Koła Architektów i Budowniczych w Łodzi, a po jego powstaniu wybrano go prezesem, z czasem ogłaszając prezesem honorowym[2]. W 1927 na odbywającym się w Łodzi Zjeździe Delegatów Architektów Polskich przewodniczył obradom. Powołanie go na początku 1932 w skład jury w konkursie na rozplanowanie dzielnicy przy dworcu Łódź Fabryczna było ostatnim śladem jego działalności zawodowej, zmarł w lipcu 1934 roku.

Na budowie dwóch domów przez niego nadzorowanych nastąpiły katastrofy: w 1907 przy ul. Długiej 81 (obecnie ul. Gdańska) i w 1909 przy ul. Andrzeja (obecnie Andrzeja Struga) 3. W 1932 mieszkał przy ul. Andrzeja 5.

Ważniejsze realizacje w Łodzi edytuj

 
lecznica dla zwierząt A. Kwaśniewskiego i H. Warrikoffa
  • lecznica dla zwierząt A. Kwaśniewskiego i H. Warrikoffa, 1891 – obiekt znany z metalowej postaci konia na szczycie budynku, opiewanej w młodzieńczych wierszach Juliana Tuwima;
  • budynki gospodarcze zakładów J. Johna przy ul. Piotrkowskiej 217/221, 1893–1894,
  • nadbudowa kamienicy H. Sachsa (wcześniej S. Bahariera) przy ul. Piotrkowskiej 107 (E. Creuzburg), 1895, w 1897 przekształcona przez D. Landego;
  • przebudowa kamienicy frontowej, oficyna mieszkalna i budynki gospodarcze na posesji W. Kopczyńskiego przy ul. Piotrkowskiej 93, 1895–1896;
  • kamienica R. Schweikerta przy ul. Piotrkowskiej 147, proj. 1896 – 3-piętrowa kamienica z wysokimi dachami o cechach renesansu francuskiego;
  • kamienica L. Kruschego przy ul. Piotrkowskiej 181, proj. 1896 – 3-piętrowa kamienica o cechach neobarokowych;
  • 3-piętrowa kamienica zakładów L. Geyera przy ul. Piotrkowskiej 297/301, proj. 1898;
  • przebudowa budynek hotelowo-biurowy Grand Hotelu przy Pasażu Meyera (obecnie ul. S. Moniuszki 2), 1898–1899 – wysokiego, 4-piętrowego gmachu o bogatej neobarokowej fasadzie, pełniącego funkcje hotelowe i biurowe;
  • 3-piętrowa tkalnia i inne budynki przemysłowe dla zakładów Juliusza Heinzla przy ul. Piotrkowskiej 222/232, 1898-1899;
  • przebudowa kamienicy I. D. Frienda przy ul. Piotrkowskiej 58 i budowa tamże oficyn, 1900–1903;
  • Szkoła Przemysłowo-Rękodzielnicza przy ul. Pańskiej (obecnie ul. S. Żeromskiego 115), 1900–1903 – w ramach firmy O. Gehliga, ob. zespół Szkół Ponadgimnazjalnych – jeden z największych gmachów szkolnych Łodzi, o uproszczonych formach neorenesansowych, mieścił przed I wojną światową także rosyjski sąd;
  • był współtwórcą innego ważnego budynku szkolnego – jednego z pierwszych budynków o konstrukcji betonowej – Szkoły Zgromadzenia Kupców (1911) przy Dzielnej (obecnie ul. G. Narutowicza 68).

Przypisywano mu także projekt willi J. Richtera przy ul. Placowej (obecnie ul. S. Skorupki) z 1898, na którego urzędowej kopii widnieje jego podpis (najprawdopodobniej twórcą jest wiedeńczyk Karl Seidl). Według „Rozwoju” miał też być autorem projektu kamienicy J. Petersilgego przy ul. Piotrkowskiej 86.

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Cmentarz Stare Powązki: PIOTR BRUKALSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-03-07].
  2. ↑ Koło Architektów w Łodzi, „Głos Kupiectwa” (14), 15 lipca 1928 (pol.).

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Piotr_Brukalski&oldid=70061741”