Piotr Szembek (1788–1866)

Piotr Szembek herbu Szembek (ur. 14 grudnia 1788 w Warszawie, zm. 21 marca 1866 w Siemianicach) – hrabia, generał dywizji Wojska Polskiego.

Piotr Szembek
ilustracja
Herb
Herb Szembek
Data i miejsce urodzenia

14 grudnia 1788
Warszawa

Data i miejsce śmierci

21 marca 1866
Siemianice

Odznaczenia
Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari Krzyż Kawalerski Orderu Virtuti Militari Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Order Świętego Włodzimierza IV klasy (Imperium Rosyjskie) Order Świętej Anny II klasy (Imperium Rosyjskie) Order Świętego Stanisława (Królestwo Kongresowe) Medal św. Heleny (Francja) I Klasa Orderu Orła Czerwonego (Prusy)
Piotr Szembek jako pułkownik przed powstaniem listopadowym

Życiorys

edytuj

Piotr Szembek urodził się 14 grudnia 1788 roku w Warszawie, w rodzinie Józefa Ignacego i Kunegundy z Walewskich. Kształcił się w Akademii Wojskowej w Berlinie[1]. Od 1807 służył w wojskach Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego. Był kapitanem armii Księstwa Warszawskiego. Uczestniczył w inwazji na Rosję w 1812 roku[2]. W 1813 roku w Gdańsku ożenił się z Fryderyką Becu de Tavernier. Ich synem był hrabia Aleksander Szembek (w latach 1824-1830 uczeń polskiego poety romantycznego, Józefa Bohdana Zaleskiego[3]). W okresie od 24 maja 1829 roku do 24 stycznia 1831 roku dowodził 3 Brygadą 1 Dywizji Piechoty w Sochaczewie.

Tytuł hrabiego dla Piotra został ustanowiony 17 stycznia 1816 roku w Prusach[4], a zatwierdzony w Królestwie Kongresowym w 1820[5]. Do stopnia generała brygady awansował w roku 1829[6].

W powstaniu listopadowym (1830–1831) gubernator wojskowy Warszawy od 4 grudnia do 16 grudnia 1830[7], członek Rady Wojennej. Generał i dowódca 4 Dywizji Piechoty. Brał udział w bitwach pod Wawrem i Olszynką Grochowską. Mówiono o nim „Ufaj Szembekowi. Szembek nie zdradzi”. Jednym z jego adiutantów był Franciszek Kacper Fornalski. Na skutek konfliktu z naczelnym wodzem gen. Janem Skrzyneckim został zdymisjonowany. Kontynuował jednak karierę wojskową jako ochotnik w korpusie Jana Kantego Juliana Sierawskiego, a po dymisji Skrzyneckiego został przywrócony do służby w stopniu generała dywizji[8]. Po zakończeniu powstania osiadł w swych dobrach Siemianice koło Kępna w Wielkopolsce.

W 1835 roku został skazany przez władze rosyjskie na konfiskatę dóbr za udział w powstaniu listopadowym[9].

Był członkiem loży wolnomularskiej Français et Polonais[10].

Od nazwiska generała wziął swoją nazwę plac Szembeka w Warszawie, przy którym wznosi się kościół parafialny Najczystszego Serca Maryi oraz centrum handlowe i Bazar Szembeka na Grochowie. Niedaleko placu Szembeka, przy ul. Boremlowskiej 6, znajduje się Szkoła Podstawowa nr 374 im. gen. Piotra Szembeka.

W okresie zaboru ziem polskich przez Rosjan pamiątki po Piotrze Szembeku przechowywano w pałacu w Czarnominie na Podolu.

W latach 1996–1999 imię generała Piotra Szembeka nosiła 4 Brygada Zmechanizowana w Gorzowie Wielkopolskim.

Ordery i odznaczenia

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Kronika powstań polskich 1794–1944, Marian B Michalik (red.), Eugeniusz Duraczyński (oprac.), Warszawa: Wydawnictwo Kronika, 1994, s. 112, ISBN 83-86079-02-9, OCLC 834009097.
  2. Marek Tarczyński, Generalicja powstania listopadowego, Warszawa 1980, s. 379.
  3. Józef Tretiak, Bohdan Zaleski do upadku powstania listopadowego 1802-1831, Kraków 1911, s. 204.
  4. a b c d Jerzy Sewer Dunin-Borkowski: Almanach Błękitny. Warszawa: 1908, s. 910.
  5. Kuryer Litewski, nr 130, 29 października 1820 roku
  6. Maria Szembek, Jenerał Piotr Szembek 1788-1866, Kraków 1902, s. 7.
  7. Andrzej Biernat, Ireneusz Ihnatowicz, Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, Warszawa 2003, s. 483.
  8. Kronika powstań..., s. 112.
  9. Tygodnik Petersburski, 1835, nr 75, s. 232.
  10. Marek Tarczyński, Generalicja powstania listopadowego, 1980, s. 63.
  11. a b c d e f Michał Baczkowski: Szembek Piotr (1788–1866). [w:] Polski Słownik Biograficzny t. XLVIII/2012-2013 [on-line]. www.ipsb.nina.gov.pl. [dostęp 2019-04-02].
  12. Rocznik woyskowy Królestwa Polskiego z roku 1827, s. 12.
  13. Zbigniew Dunin-Wilczyński, Order Św. Stanisława, Warszawa 2006, s. 235.
  14. Przepisy o znaku honorowym niemniej Lista imienna generałów, oficerów wyższych i niższych oraz urzędnikow wojskowych, tak w służbie będących, jako też dymisjonowanych, znakiem honorowym ozdobionych w roku 1830, [b.n.s]