Plater (herb szlachecki)
Plater – herb szlachecki.
Opis herbuEdytuj
Przedstawia trzy pasy srebrne w polu czerwonym, na nich położony skos srebrny. W klejnocie trzy strusie pióra, srebrne między czerwonym i błękitnym.
Odmiany herbu:
- Plater II – w tarczy czerwonej, dwa pasy srebrne, na nich prawo skośny srebrny. Klejnot niewiadomy, odmiana z pieczęci z 1533.
- Plater hrabia I – w polu złotym trzy pasy czarne, na nich prawo skośny pas czerwony. Nad tarczą korona hrabiowska, nad nią hełm z koroną szlachecką, w klejnocie dwa skrzydła złote z trzema pasami czarnymi, przecięte pasami czerwonymi, lewo skośnym na skrzydle prawym, prawo skośnym na lewym. Odmiana przysługująca gałęzi Platerów, z której Konstanty Ludwik, starosta inflancki i Kazimierz Konstanty, podkanclerzy litewski, otrzymali w 1758 i 1772 tytuł hrabiowski Rosji.
- Plater hrabia II – w tarczy czerwonej trzy srebrne pasy, na nich pas błękitny prawo skośny. Nad tarczą korona hrabiowska, powyżej hełm ukoronowany z trzema strusimi piórami, srebrnym, między czerwonym i błękitnym. Odmiana według herbarza J. Siebmachera, przysługująca gałęzi która rzekomo otrzymała tytuł hrabiowski w Królestwie Galicji w 1774[1]
- Plater hrabia III – w tarczy złotej trzy czerwone pasy, na nich pas czarny prawo skośny. Nad tarczą korona hrabiowska, i hełm ukoronowany koroną szlachecką, w klejnocie skrzydła złote z trzema czerwonymi pasami na każdym, przekreślone czarnym skosem prawym na lewym skrzydle, i symetrycznie na drugim. Labry podbite złotem czarne z lewej czerwone z prawej strony. Tarczę podtrzymują z dwóch stron dwaj zbrojni rycerze. Pod tarczą dewiza: „Melior Mors Macula”[2].
- Plater-Zyberk – w tarczy złotej ze złotą bordiurą trzy czarne pasy, na nich pas czerwony, prawo skośny, w tarczy sercowej czarnej, ze złotą bordiurą, koło złote o sześciu szprychach. Nad tarczą korona hrabiowska, nad nią hełm ukoronowany, klejnot jak w odmianie Plater hrabia I. Labry czarne podbite złotem. Odmiana przysługująca gałęzi Platerów z której Michał, ożeniony z Izabellą Syberżanką, córką wojewody inflanckiego Jana Tadeusza Syberga, ostatnią z rodu, otrzymał w 1803 pozwolenie od cara Aleksandra I na dołączenie nazwiska Syberg (Zyberk) do swego i udostojnienie herbu herbem żony w tarczy sercowej.
HerbowniEdytuj
Plater, Broël-Plater, Plater-Zyberk
Ciekawe postacie historyczne roduEdytuj
- Gotard Jan Plater (zm. 1664) – major, magister artylerii
- Jan Andrzej Plater (1626–1696) – starosta, poseł, wojewoda
- Ferdynand Fabian Plater (1678–1739) – marszałek nadworny litewski
- Jan Ludwik Plater (zm. 1736) – kasztelan inflancki
- Konstanty Ludwik Plater (1722–1778) – starosta, kasztelan
- August Hiacynt Plater (1745–1803) – marszałek konfederacji targowickiej
- Józef Wincenty Plater (1745–1806) – pisarz polny litewski, kasztelan
- Kazimierz Konstanty Plater (1749–1807) – starosta, kasztelan, pisarz, targowiczanin
- Ludwik August Plater (1775–1846) – polski działacz polityczny, powstaniec kościuszkowski
- Ludwik Kazimierz Plater (1844–1909) – polski ziemianin, przemysłowiec, działacz gospodarczy
- Konstanty Plater (1778–1849) – marszałek szlachty
- Stanisław Plater (1784–1851) – oficer, historyk, geograf
- Adam Antoni Plater (1790–1862) – ziemianin, polihistor, zoolog
- Emilia Plater (1806–1831) – oficer powstania listopadowego (zobacz też: platerówki)
- Lucjan Stanisław Plater (1808–1857) – powstaniec listopadowy
- Henryk Ludwik Plater (1817–1868) – polski duchowny
- Leon Plater (1836–1863) – powstaniec styczniowy, rozstrzelany w Dyneburgu
- Cecylia Plater-Zyberk (1853–1920) – działaczka społeczna, pedagog i publicystka
- Zygmunt Plater-Zyberk (1901-1978) – architekt
- Kazimierz Plater (1915–2004) – polski szachista
- Marek Plater-Zyberk (1956–2004) – twórca znanych kampanii reklamowych
CiekawostkiEdytuj
- Podobno założycielem rodu był Herebold de Bröel zwany Plater, żyjący około 1160 roku w Unna w Hrabstwie Mark/Westfalii. Jego wnuk Jan rycerz Albrechta de Buxhoff, biskupa inflanckiego, otrzymał w nagrodę za dzielność lenno w Inflantach. Taki podobno był powód przesiedlenia się Platerów do Inflant i późniejszego spolszczenia rodu.
- Według niektórych źródeł[3] Platerowie pochodzą od westfalskiej rodziny von der Broel, której jeden członek w XIV, ożeniwszy się z ostatnią z rodu Platerów, przyjął podwójne nazwisko. Gałąź wygasłego w swej ojczyźnie w XVII w. rodu osiedliła się w XIV w. w Kurlandii, skąd rozprzestrzeniła się w Inflantach, na Żmudzi i Litwie. Pierwszym wzmiankowanym z tej gałęzi był w 1306, Albert, komtur wendeński.
- Inne źródła podają, że założycielem rodziny był występujący w Westfalii w 1210 roku Humpertus von dem Broele gennant Plater.
- Marek Plater-Zyberk z Wabolu hrabia Plater 1956-2004 zmarł tragicznie w Warszawie.
- Platerowie tak jak większa część szlachty w Inflantach Polskich (Grotus, Hilzen, Wildenau, Manteuffel, Mohl, Reytan, Tyzenhaus, Weissenhof czy Zyberk) pochodziła z rodów niemieckiego rycerstwa mieczowców zwanych też kawalerami mieczowymi.
- Platerowie szczycili się w rodzinie senatorami: Janem Andrzejem – wojewodą inflanckim w 1696, Fabianem – wojewodą inflanckim w 1705, Janem Ludwikiem – kasztelanem inflanckim w 1735, Ferdynandem Wilhelmem – marszałkiem litewskim 1739, Konstanty Ludwikiem – kasztelanem połockim 1754, wojewodą mścisławskim, i kasztelanem trockim, Kazimierzem Konstantym – kasztelanem trockim 1790 i podkanclerzym litewskim, oraz Ludwikiem kasztelanem Królestwa Polskiego 1829–1831.
- Godfrey Livo Miller zu Aichholz wziął ślub 30 października 1964 z Marią Antoniną Plater-Zyberk z Broelu hrabianką Plater (Mają), z tego związku urodził się w 1965 syn Aleksander Oskar, córka Maria Helena – 1968 i syn Joseph – 1970.
- Z rodziny Platerów wywodzi się polityk Róża Thun, której matka to Maria Woźniakowska z domu Plater-Zyberk.
- W okresie międzywojennym Platerowie zainteresowali się filmem i fotografią, m. in. Ludwik Plater-Zyberk i Ireneusz Plater-Zyberk byli reżyserami i producentami filmowymi, natomiast Stefan Plater-Zyberk był cenionym fotografem i prowadził agencję fotograficzną Foto-Plat. Współcześnie Ludwik Plater-Zyberk jest reżyserem i producentem filmowym, natomiast Małgorzata Plater-Zyberk jako kustosz Muzeum Narodowego w Warszawie zajmuje się historią polskiej fotografii, m. in. w 2006 r. wydała monografię "Jan Bułhak. Fotografik".
- Elizabeth Plater-Zyberk, ur. 1950 w USA, zalicza się do najwybitniejszych amerykańskich urbanistów. Wraz z mężem Andresem Duany są czołowymi przedstawicielami New Urbanism i New Classical architecture, kierunków łączących nowoczesność z historyzmem. Zaprojektowali miasto Seaside na Florydzie.
PrzypisyEdytuj
- ↑ Według Juliusz Karol Ostrowski: Księga herbowa rodów polskich, wydawca herbarza Siebmachera zaznacza, że nie ma śladów w archiwach o nadaniu tego tytułu.
- ↑ Odmiana opisana w Księdze herbowej rodów polskich jako prawdopodobnie fantazyjna, występująca w herbarzu Wilczyńskiego i Malinowskiego wydanym w Paryżu.
- ↑ Juliusz Karol Ostrowski: Księga herbowa rodów polskich, Warszawa 1897.
Linki zewnętrzneEdytuj
BibliografiaEdytuj
- Kasper Niesiecki: Herbarz Polski, wyd. J.N. Bobrowicz, Lipsk, 1839-1845.
- Juliusz Karol Ostrowski:Księga herbowa rodów polskich, Warszawa, 1897