Pneumatofor (zoologia)
Pneumatofor – narząd hydrostatyczny występujący u niektórych kolonijnych parzydełkowców z gromady stułbiopławów z rzędów Velellida i rurkopławów, przy czym nie są to narządy homologiczne[2]. Działa analogicznie do pęcherza pławnego ryb, umożliwiając przez zmianę objętości gazu regulację poziomu, na którym zawieszona jest w wodzie kolonia[1].
.jpg)
U stułbiopławów z rzędu Velellida centralną część kolonii stanowi dyskowaty hydrosom. Pneumatofor jest w takiej kolonii zmodyfikowaną, wyposażoną w żagielek lub jego pozbawioną hydromeduzą. Leży on na górnej stronie hydrosomu i zaopatrzony jest w system zatok oraz pierścieniowatych, chitynowych, srebrzyście połyskujących kanałów. Zatoki i kanały wypełnia gaz, a do pierścieni dochodzą tchawki z polipów na spodniej stronie hydrosomu[2].
U rurkopławów hydrosom jest rurkowaty. Pneumatofor występuje u podrzędu Cystonectina i większości przedstawicieli podrzędu Physophorina[2]. Umiejscowiony jest na szczycie hydrosomu i jest zmodyfikowanym hydropolipem[1] lub hydromeduzą[2]. Kształt pneumatoforu najczęściej jest dzwonkowaty. Składa się on z jednej lub większej ilości wysłanych chityną komór gazowych[2][1], z których każda zaopatrzona jest w gruczoł gazowy zawierający komórki gazotwórcze. Skład gazu w komorach może być różny. U jednych gatunków zbliżony jest do składu powietrza, a u innych zawiera znaczną ilość argonu, a u jeszcze innych 90-procentowy udział tlenku węgla[1].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e Czesław Jura: Bezkręgowce. Podstawy morfologii funkcjonalne, systematyki i filogenezy. Wyd. 3. Warszawa: PWN, 2005, s. 116.
- ↑ a b c d e Andrzej Kaźmierski, Czesław Błaszak, Typ: parzydełkowce – Cnidaria, [w:] Czesław Błaszak (red.), Zoologia. Tom 1. Część 1. Bezkręgowce. Nibytkankowce–pseudojamowce, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2014, s. 108, ISBN 978-83-01-17337-1.