Podział administracyjny Islandii

Islandia
Godło Islandii
Ten artykuł jest częścią serii:
Ustrój i polityka
Islandii

Wikiprojekt Polityka

Podział od 2003 edytuj

Okręgi wyborcze edytuj

 
Podział na okręgi wyborcze

Od 2003 Islandia podzielona jest na 6 okręgów wyborczych do islandzkiego parlamentu Althing. Podział ten został ustanowiony poprawką do konstytucji islandzkiej, uchwaloną w 1999. Celem tej poprawki było wprowadzenie równowagi w wadze głosów między poszczególnymi okręgami. W poprzednim podziale, który bazował na okręgach sądowych, głosy mieszkańców obszarów wiejskich ważyły więcej niż miast. W obecnym podziale wydzielono 3 rozległe okręgi wiejskie (północno-zachodni, północno-wschodni i południowy) oraz 3 gęściej zaludnione obszary miejskie (północny i południowy okręg Reykjavíku oraz południowo-zachodni). Dodatkowym zabezpieczeniem na przyszłość jest możliwość przenoszenia mandatów z jednego okręgu do drugiego. W przypadku, gdy w okręgu słabo zaludnionym liczba uprawnionych do głosowania przypadających na jeden mandat z tego okręgu spadnie poniżej połowy takiego samego wskaźnika w innym okręgu, to mandat ten powinien zostać przeniesiony do tego drugiego okręgu. Do takiej sytuacji doszło w 2007, kiedy jeden mandat został przeniesiony z okręgu północno-zachodniego do południowo-zachodniego oraz w 2013, kiedy ponownie doszło do przeniesienia mandatów między tymi samymi okręgami[1].

Okręgi wyborcze na Islandii (w nawiasie liczba mandatów z danego okręgu spośród 63 mandatów ogółem)[1]:

Regiony edytuj

 
Regiony Islandii

Regiony są używane głównie do celów statystycznych[2]. Granice regionów są zbieżne z granicami okręgów sądowych [3]. Nawiązuje do nich, z kilkoma wyjątkami, także numeracja kodów pocztowych na wyspie.

# Region Ludność (2016)[4] Powierzchnia (km²) Gęstość zaludnienia ISO 3166-2 Ośrodek administracyjny
1 Höfuðborgarsvæðið (region stołeczny) 213 619 1 062 201,14 IS-1 Reykjavík
2 Suðurnes (region Półwyspu Południowego) 22 509 829 27,15 IS-2 Keflavík
3 Vesturland (region zachodni) 15 766 9 554 1,65 IS-3 Borgarnes
4 Vestfirðir (region Fiordów Zachodnich) 6 883 9 409 0,73 IS-4 Ísafjörður
5 Norðurland vestra (region północno-zachodni) 7 128 12 737 0,56 IS-5 Sauðárkrókur
6 Norðurland eystra (region północno-wschodni) 29 361 21 968 1,33 IS-6 Akureyri
7 Austurland (region wschodni) 12 452 22 721 0,55 IS-7 Egilsstaðir
8 Suðurland (region południowy) 24 811 24 526 1,01 IS-8 Selfoss
332 529 102 806 3,23

Gminy edytuj

 
Gminy Islandii

Islandia podzielona jest obecnie na 74 gminy[2]. Historycznie były one bardziej liczne - w 1950 było ich 229[5]. Współcześnie wraz z tendencją do przekazywania większych uprawnień samorządowi lokalnemu, zaistniała potrzeba łączenia gmin w większe twory. W 2000 było ich już 124, a od 2013 - 74. Islandzkie gminy są odpowiedzialne za zarządzanie sprawami lokalnymi, m.in.: szkolnictwem, gospodarką odpadami, transportem lokalnymi, opieką społeczną, planowaniem przestrzennym.

Kod Gmina Region Ludność
(1 stycznia 2015)
Powierzchnia
(km²)
0000 Reykjavíkurborg Höfuðborgarsvæði 121822 273
1000 Kópavogsbær Höfuðborgarsvæði 33205 80
1100 Seltjarnarnesbær Höfuðborgarsvæði 4411 2
1300 Garðabær Höfuðborgarsvæði 14453 76
1400 Hafnarfjarðarkaupstaður Höfuðborgarsvæði 27875 143
1604 Mosfellsbær Höfuðborgarsvæði 9300 185
1606 Kjósarhreppur Höfuðborgarsvæði 216 284
2000 Reykjanesbær Suðurnes 14924 145
2300 Grindavíkurbær Suðurnes 2995 425
2503 Sandgerðisbær Suðurnes 1580 62
2504 Sveitarfélagið Garður Suðurnes 1425 21
2506 Sveitarfélagið Vogar Suðurnes 1102 165
3000 Akraneskaupstaður Vesturland 6767 9
3506 Skorradalshreppur Vesturland 62 216
3511 Hvalfjarðarsveit Vesturland 635 482
3609 Borgarbyggð Vesturland 3539 4926
3709 Grundarfjarðarbær Vesturland 900 148
3710 Helgafellssveit Vesturland 53 243
3711 Stykkishólmsbær Vesturland 1107 10
3713 Eyja- og Miklaholtshreppur Vesturland 144 383
3714 Snæfellsbær Vesturland 1679 684
3811 Dalabyggð Vesturland 680 2421
4100 Bolungarvíkurkaupstaður Vestfirðir 923 109
4200 Ísafjarðarbær Vestfirðir 3629 2379
4502 Reykhólahreppur Vestfirðir 268 1090
4604 Tálknafjarðarhreppur Vestfirðir 305 176
4607 Vesturbyggð Vestfirðir 1002 1339
4803 Súðavíkurhreppur Vestfirðir 204 749
4901 Árneshreppur Vestfirðir 54 707
4902 Kaldrananeshreppur Vestfirðir 112 387
4911 Strandabyggð Vestfirðir 473 1906
5200 Sveitarfélagið Skagafjörður Norðurland vestra 3910 4180
5508 Húnaþing vestra Norðurland vestra 1171 3019
5604 Blönduósbær Norðurland vestra 861 183
5609 Sveitarfélagið Skagaströnd Norðurland vestra 488 53
5611 Skagabyggð Norðurland vestra 99 489
5612 Húnavatnshreppur Norðurland vestra 414 3817
5706 Akrahreppur Norðurland vestra 194 1364
6000 Akureyrarkaupstaður Norðurland eystra 18191 138
6100 Norðurþing Norðurland eystra 2806 3729
6250 Fjallabyggð Norðurland eystra 2037 364
6400 Dalvíkurbyggð Norðurland eystra 1861 598
6513 Eyjafjarðarsveit Norðurland eystra 1032 1775
6515 Hörgársveit Norðurland eystra 567 893
6601 Svalbarðsstrandarhreppur Norðurland eystra 414 55
6602 Grýtubakkahreppur Norðurland eystra 364 432
6607 Skútustaðahreppur Norðurland eystra 395 6036
6611 Tjörneshreppur Norðurland eystra 59 199
6612 Þingeyjarsveit Norðurland eystra 920 5988
6706 Svalbarðshreppur Norðurland eystra 98 1155
6709 Langanesbyggð Norðurland eystra 513 1332
7000 Seyðisfjarðarkaupstaður Austurland 653 213
7300 Fjarðabyggð Austurland 4747 1164
7502 Vopnafjarðarhreppur Austurland 674 1903
7505 Fljótsdalshreppur Austurland 75 1516
7509 Borgarfjarðarhreppur Austurland 135 441
7613 Breiðdalshreppur Austurland 186 452
7617 Djúpavogshreppur Austurland 422 1133
7620 Fljótsdalshérað Austurland 3454 8884
7708 Sveitarfélagið Hornafjörður Austurland 2150 6280
8000 Vestmannaeyjabær Suðurland 4272 17
8200 Sveitarfélagið Árborg Suðurland 8052 158
8508 Mýrdalshreppur Suðurland 480 755
8509 Skaftárhreppur Suðurland 460 6946
8610 Ásahreppur Suðurland 216 2942
8613 Rangárþing eystra Suðurland 1749 1841
8614 Rangárþing ytra Suðurland 1548 3188
8710 Hrunamannahreppur Suðurland 794 1375
8716 Hveragerðisbær Suðurland 2384 9
8717 Sveitarfélagið Ölfus Suðurland 1885 737
8719 Grímsnes- og Grafningshreppur Suðurland 431 900
8720 Skeiða- og Gnúpverjahreppur Suðurland 518 2231
8721 Bláskógabyggð Suðurland 961 3300
8722 Flóahreppur Suðurland 616 289
329100 102698

Podział historyczny edytuj

 
Podział administracyjny Islandii na sýslur i kaupstaðir (żółte koła)

Historycznie Islandia podzielona była na 23 okręgi – sýsla (w liczbie mnogiej sýslur) oraz 24 niezależne miasta tzw. miasta handlowe (kaupstaðir). Współcześnie podział administracyjny na okręgi historyczne zastąpiono podziałem na gminy, jednakże w potocznym użyciu mieszkańcy odnoszą się do tych historycznych jednostek. Również nie obowiązuje wydzielenie miast niezależnych - współcześnie nie ma podziału na gminy miejskie lub wiejskie. W oficjalnych statystykach wymieniane są miejscowości, bez podziału na miasta i wsie. Ostatnią miejscowością, której nadano tytuł miasta było Ólafsvík w 1983. Pozostałością tego podziału jest urząd sýslumaður (obecnie 24), który sprawują pieczę nad lokalną policję oraz zajmuje się takimi czynnościami administracyjnymi jak śluby cywilne czy ogłoszenie upadłości firm. Struktura przestrzenna tego urzędu nawiązuje częściowo do historycznego podziału na okręgi i miasta handlowe.

Nazwa okręgu Powierzchnia (km²)[6] Historyczny region
Árnessýsla 7 932 Suðurland
Austur-Barðastrandarsýsla 1 074 Vestfirðir
Austur-Húnavatnssýsla 4 295 Norðurland
Austur-Skaftafellssýsla 3 041 Austurland
Borgarfjarðarsýsla 1 786 Vesturland
Dalasýsla 2 078 Vesturland
Eyjafjarðarsýsla 4 089 Norðurland
Gullbringusýsla 1 216 Vesturland
Kjósarsýsla 664 Vesturland
Mýrasýsla 3 092 Vesturland
Norður-Ísafjarðarsýsla 1 958 Vestfirðir
Norður-Múlasýsla 10 568 Austurland
Norður-Þingeyjarsýsla 5 393 Norðurland
Rangárvallasýsla 7 365 Suðurland
Skagafjarðarsýsla 5 040 Norðurland
Snæfells- og Hnappadalssýsla 2 163 Vesturland
Strandasýsla 3 465 Vestfirðir
Suður-Múlasýsla 3 970 Austurland
Suður-Þingeyjarsýsla 11 134 Norðurland
Vestur-Barðastrandarsýsla 1 519 Vestfirðir
Vestur-Húnavatnssýsla 2 663 Norðurland
Vestur-Ísafjarðarsýsla 1 221 Vestfirðir
Vestur-Skaftafellssýsla 5 663 Suðurland
Nazwa miasta handlowego Prawa miejskie
Akranes 1942
Akureyri 1786 (utraciło w 1836, odzyskało w 1862)
Bolungarvík 1974
Dalvík 1974
Eskifjörður 1786 (utraciło, ale odzyskało w 1974)
Garðabær 1975
Grindavík 1974
Hafnarfjörður 1908
Húsavík 1950
Ísafjörður 1786 (utraciło, ale odzyskało w 1866)
Keflavík 1949
Kópavogur 1955
Neskaupstaður 1929
Njarðvík 1975
Ólafsfjörður 1945
Ólafsvík 1983
Reykjavík 1786
Sauðárkrókur 1947
Selfoss 1978
Seltjarnarnes 1974
Seyðisfjörður 1895
Siglufjörður 1918
Vestmannaeyjar 1786 (utraciło, ale odzyskało w 1918)

Uwaga: Grundarfjörður otrzymało prawa miejskie 1786, później je utraciło i nigdy już nie odzyskało.

Niższy stopień podziału administracyjnego reprezentowały wówczas gminy (hreppur, l.mn. hreppar) – było ich 104. Zajmowały się one utrzymaniem szkół, organizacją transportu lokalnego oraz planowaniem przestrzennym.

Przypisy edytuj

  1. a b Thorkell Helgason: [https://www.landskjor.is/media/frettir/AnalysisIcelandElection2013.pdf Apportionment of Seats to Althingi, the Icelandic Parliament]. Landskjörstjórn, listopad 2013. [dostęp 2017-09-16]. (ang.).
  2. a b Statistical Yearbook of Iceland 2015. Hagstofa Íslands, 2015. [dostęp 2017-09-16]. (ang.).
  3. Redaktor prowadzący: Bartłomiej Kaczorowski: Państwa Świata. Encyklopedia PWN. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 364. ISBN 978-83-01-15886-6. (pol.).
  4. Ludność w 2016 r.
  5. Municipalities in Iceland in 1950. Icelandic Association of Local Authorities. [dostęp 2017-09-16]. (ang.).
  6. Kvasir - Rof í sýslum. [dostęp 2008-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-24)].