Podział administracyjny Rosji
Podział administracyjny Rosji – podział administracyjny Federacji Rosyjskiej na mniejsze jednostki, dokonany dla usprawnienia wykonywania zadań przez organy administracji publicznej oraz zapewnienia terytorialnej autonomii mniejszościom narodowym zamieszkującym zwarte obszary.
Obecnie według rosyjskiej konstytucji w skład Federacji Rosyjskiej wchodzi 85 podmiotów federalnych (w tym dwa nieuznawane przez większość państw za jej część):
- republiki – 24 (w tym okupowany od 2014 Krym, Doniecka Republika Ludowa oraz Ługańska Republika Ludowa)
- kraje – 9
- obwody – 48 (w tym okupowany od 2022 obwód chersoński oraz obwód zaporoski)
- miasta wydzielone – 3 (w tym okupowany od 2014 Sewastopol)
- obwody autonomiczne – 1
- okręgi autonomiczne – 4.
W 2000 roku dokonano dodatkowego podziału, tworząc okręgi federalne, na czele których stoją gubernatorzy mianowani przez prezydenta Rosji. Jest 8 okręgów federalnych. Ponadto w celach gospodarczych i statystycznych używany jest także podział na 12 regionów ekonomicznych[1].
Aneksja obwodów chersońskiego, donieckiego, ługańskiego i zaporskiego
edytujOd 2014 na części terenów obwodów donieckiego i ługańskiego należących do Ukrainy, działały nieuznawane samozwańcze republiki ludowe - Doniecka i Ługańska. W wyniku inwazji Rosji na Ukrainę w roku 2022, część ukraińskiego obwodu chersońskiego i zaporoskiego znalazła się pod rosyjską okupacją. Od 23 do 27 września 2022, na terenach obwodów okupowanych przez wojsko rosyjskie, oraz separatystów, zostało przeprowadzone referendum w sprawie aneksji obwodu przez Rosję, do której doszło 30 września[2]. W trakcie przeprowadzenia referendum, wg ukraińskich szacunków, pod kontrolą sił rosyjskich znajdowało się 67% obwodu zaporskiego, oraz 88% chersońskiego, a pod kontrolą separatystów 99% obwodu ługańskiego i 57% donieckiego[3].
Aneksja Krymu
edytuj18 marca 2014 Władimir Putin, Władimir Konstantinow, Siergiej Aksionow i Aleksiej Czały podpisali w Moskwie umowę o włączeniu Krymu i Sewastopola do Rosji jako nowych podmiotów federacji[4]. Umowa ta weszła w życie z dniem ratyfikacji[5], co nastąpiło 21 marca 2014[6]. Tego samego dnia dokonano zmian w Konstytucji Rosji, dopisując do niej dwa nowe podmioty federacji – Republikę Krymu i miasto federalnego znaczenia Sewastopol[7] – z których utworzono Krymski Okręg Federalny[8], istniejący do 28 lipca 2016[9].
De iure (w świetle prawa międzynarodowego) zaanektowane przez Federację Rosyjską Republika Autonomiczna Krymu i miasto o specjalnym statusie Sewastopol są częściami Ukrainy – terytorium okupowanym przez Rosję[10][11][12][13][14]. Pogląd ten podziela zdecydowana większość państw – rezolucję Zgromadzenia Ogólnego ONZ w sprawie integralności Ukrainy poparło 100 krajów, 11 było przeciw (Krym i Sewastopol za część Federacji Rosyjskiej uznały oficjalnie między innymi: Kuba[15], Nikaragua[16], Korea Północna[17], Syria[18] i Wenezuela[19]), 58 wstrzymało się od głosu, a 24 było nieobecnych[20].
W latach 2014–2016 istniał Krymski Okręg Federalny, złożony z obszaru Krymu i Sewastopola, który 28 lipca 2016, dekretem prezydenta Rosji, został zlikwidowany a jego teren przyłączony do Południowego Okręgu Federalnego[9][21].
Podmioty federalne
edytujNazwa polska | Nazwa rosyjska | Kod podmiotu | Kod ISO 3166-2 |
---|---|---|---|
Republika Adygei (Adygeja) | Республика Адыгея (Адыгея) | 01 | RU-AD |
Republika Ałtaju | Республика Алтай | 04 | RU-AL |
Republika Baszkortostanu | Республика Башкортостан | 02, 102 | RU-BA |
Republika Buriacji | Республика Бурятия | 03 | RU-BU |
Republika Chakasji | Республика Хакасия | 19 | RU-KK |
Republika Czeczeńska | Чеченская Республика | 20, 95 | RU-CE |
Republika Czuwaska | Чувашская Республика — Чувашия | 21, 121 | RU-CU |
Republika Dagestanu | Республика Дагестан | 05 | RU-DA |
Republika Inguszetii | Республика Ингушетия | 06 | RU-IN |
Republika Sachy (Jakucji) | Республика Саха (Якутия) | 14 | RU-SA |
Republika Kabardyjsko-Bałkarska | Кабардино-Балкарская Республика | 07 | RU-KB |
Republika Kałmucji | Республика Калмыкия | 08 | RU-KL |
Republika Karaczajsko-Czerkieska | Карачаево-Черкесская Республика | 09 | RU-KC |
Republika Karelii | Республика Карелия | 10 | RU-KR |
Republika Komi | Республика Коми | 11 | RU-KO |
Republika Krymu | Республика Крым | ||
Republika Mari El | Республика Марий Эл | 12 | RU-ME |
Republika Mordowii | Республика Мордовия | 13, 113 | RU-MO |
Republika Osetii Północnej – Alania | Республика Северная Осетия — Алания | 15 | RU-SE |
Republika Tatarstanu | Республика Татарстан (Татарстан) | 16, 116 | RU-TA |
Republika Tuwy | Республика Тыва | 17 | RU-TY |
Republika Udmurcka | Удмуртская Республика | 18 | RU-UD |
Kraj Ałtajski | Алтайский край | 22 | RU-ALT |
Kraj Chabarowski | Хабаровский край | 27 | RU-KHA |
Kraj Kamczacki | Камчатский край | 41, 82 | RU-KAM |
Kraj Krasnodarski | Краснодарский край | 23, 93, 123 | RU-KDA |
Kraj Krasnojarski | Красноярский край | 24, 84, 88, 124 | RU-KIA |
Kraj Nadmorski | Приморский край | 25, 125 | RU-PRI |
Kraj Permski | Пермский край | 59, 81, 159 | RU-RER |
Kraj Stawropolski | Ставропольский край | 26 | RU-STA |
Kraj Zabajkalski | Забайкальский край | 75, 80 | RU-ZAB |
Obwód amurski | Амурская область | 28 | RU-AMU |
Obwód archangielski | Архангельская область | 29 | RU-ARK |
Obwód astrachański | Астраханская область | 30 | RU-AST |
Obwód biełgorodzki | Белгородская область | 31 | RU-BEL |
Obwód briański | Брянская область | 32 | RU-BRY |
Obwód czelabiński | Челябинская область | 74, 174 | RU-CHE |
Obwód irkucki | Иркутская область | 38, 85 | RU-IRK |
Obwód iwanowski | Ивановская область | 37 | RU-IVA |
Obwód jarosławski | Ярославская область | 76 | RU-YAR |
Obwód kałuski | Калужская область | 40 | RU-KLU |
Obwód kemerowski | Кемеровская область | 42, 142 | RU-KEM |
Obwód kirowski | Кировская область | 43 | RU-KIR |
Obwód kostromski | Костромская область | 44 | RU-KOS |
Obwód królewiecki | Калининградская область | 39, 91 | RU-KGD |
Obwód kurgański | Курганская область | 45 | RU-KGN |
Obwód kurski | Курская область | 46 | RU-KRS |
Obwód leningradzki | Ленинградская область | 47 | RU-LEN |
Obwód lipiecki | Липецкая область | 48 | RU-LIP |
Obwód magadański | Магаданская область | 49 | RU-MAG |
Obwód moskiewski | Московская область | 50, 90, 150, 190 | RU-MOS |
Obwód murmański | Мурманская область | 51 | RU-MUR |
Obwód niżnonowogrodzki | Нижегородская область | 52, 152 | RU-NIZ |
Obwód nowogrodzki | Новгородская область | 53 | RU-NGR |
Obwód nowosybirski | Новосибирская область | 54, 154 | RU-NVS |
Obwód omski | Омская область | 55 | RU-OMS |
Obwód orenburski | Оренбургская область | 56 | RU-ORE |
Obwód orłowski | Орловская область | 57 | RU-ORL |
Obwód penzeński | Пензенская область | 58 | RU-PNZ |
Obwód pskowski | Псковская область | 60 | RU-PSK |
Obwód riazański | Рязанская область | 62 | RU-RYA |
Obwód rostowski | Ростовская область | 61, 161 | RU-ROS |
Obwód sachaliński | Сахалинская область | 65 | RU-SAK |
Obwód samarski | Самарская область | 63, 163 | RU-SAM |
Obwód saratowski | Саратовская область | 64, 164 | RU-SAR |
Obwód smoleński | Смоленская область | 67 | RU-SMO |
Obwód swierdłowski | Свердловская область | 66, 96 | RU-SVE |
Obwód tambowski | Тамбовская область | 68 | RU-TAM |
Obwód tiumeński | Тюменская область | 72 | RU-TYU |
Obwód tomski | Томская область | 70 | RU-TOM |
Obwód tulski | Тульская область | 71 | RU-TUL |
Obwód twerski | Тверская область | 69 | RU-TVE |
Obwód uljanowski | Ульяновская область | 73, 173 | RU-ULY |
Obwód włodzimierski | Владимирская область | 33 | RU-VLA |
Obwód wołgogradzki | Волгоградская область | 34 | RU-VGG |
Obwód wołogodzki | Вологодская область | 35 | RU-VLG |
Obwód woroneski | Воронежская область | 36, 136 | RU-VOR |
Miasto Moskwa | г. Москва | 77, 97, 99, 177, 197, 199 | RU-MOW |
Miasto Petersburg | г. Санкт-Петербург | 78, 98, 178 | RU-SPE |
Miasto Sewastopol | г. Севастополь | ||
Żydowski Obwód Autonomiczny | Еврейская автономная область | 79 | RU-YEV |
Nieniecki Okręg Autonomiczny | Ненецкий автономный округ | 83 | RU-NEN |
Chanty-Mansyjski Okręg Autonomiczny – Jugra | Ханты-Мансийский автономный округ — Югра | 86 | RU-KHM |
Czukocki Okręg Autonomiczny | Чукотский автономный округ | 87 | RU-CHU |
Jamalsko-Nieniecki Okręg Autonomiczny | Ямало-Ненецкий автономный округ | 89 | RU-YAN |
Terytoria poza granicami Federacji Rosyjskiej, podlegające Ministerstwu Spraw Wewnętrznych Rosji (Bajkonur, stacje polarne w Antarktyce) | Территории, находящиеся за пределами РФ, обслуживаемые органами внутренних дел Российской Федерации (Байконур, антарктические станции) |
84 | — |
Okręgi federalne
edytujNr | Nazwa polska | Nazwa rosyjska | Stolica |
---|---|---|---|
1 | Centralny Okręg Federalny | Центральный федеральный округ | Moskwa |
2 | Południowy Okręg Federalny | Южный федеральный округ | Rostów nad Donem |
3 | Północno-Zachodni Okręg Federalny | Северо-Западный федеральный округ | Petersburg |
4 | Dalekowschodni Okręg Federalny | Дальневосточный федеральный округ | Władywostok[22] |
5 | Syberyjski Okręg Federalny | Сибирский федеральный округ | Nowosybirsk |
6 | Uralski Okręg Federalny | Уральский федеральный округ | Jekaterynburg |
7 | Nadwołżański Okręg Federalny | Приволжский федеральный округ | Niżny Nowogród |
8 | Północnokaukaski Okręg Federalny | Северо-Кавказский федеральный округ | Piatigorsk |
Regiony ekonomiczne
edytujNr | Nazwa polska | Nazwa rosyjska |
---|---|---|
1 | Centralny region ekonomiczny | Центральный экономический район |
2 | Centralno-Czarnoziemny region ekonomiczny | Центральночернозёмный экономический район |
3 | Wschodniosyberyjski region ekonomiczny | Восточносибирский экономический район |
4 | Dalekowschodni region ekonomiczny | Дальневосточный экономический район |
5 | Północny region ekonomiczny | Северный экономический район |
6 | Północnokaukaski region ekonomiczny | Северокавказский экономический район |
7 | Północno-Zachodni region ekonomiczny | Северозападный экономический район |
8 | Powołżański region ekonomiczny | Приволжский экономический район |
9 | Uralski region ekonomiczny | Уральский экономический район |
10 | Wołżańsko-Wiacki region ekonomiczny | Волго-Вятский экономический район |
11 | Zachodniosyberyjski region ekonomiczny | Западносибирский экономический район |
12 | Królewiecki region ekonomiczny (SSE) | Калининградский экономический район |
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ «Общероссийский классификатор экономических регионов. ОК 024-95» (утв. Постановлением Госстандарта России от 27.12.1995 N 640). consultant.ru.
- ↑ Są pierwsze wyniki "referendów" na okupowanych ziemiach Ukrainy. Zgodnie z planem Putina. money.pl, 2022-09-27. [dostęp 2023-08-21].
- ↑ Marek Menkiszak, Maria Domańska: Rosja ogłasza aneksję czterech regionów Ukrainy. Ośrodek Studiów Wschodnich, 2022-10-03. [dostęp 2023-08-21]. (pol.).
- ↑ Подписан Договор о принятии Республики Крым в Российскую Федерацию. Администрация Президента РФ.. [dostęp 2014-03-19].
- ↑ Договор между Российской Федерацией и Республикой Крым о принятии в Российскую Федерацию Республики Крым и образовании в составе Российской Федерации новых субъектов. Администрация Президента РФ.. [dostęp 2014-03-19].
- ↑ Федеральный закон «О ратификации Договора между Российской Федерацией и Республикой Крым о принятии в Российскую Федерацию Республики Крым и образовании в составе Российской Федерации новых субъектов». Администрация Президента РФ, 2014-03-21. [dostęp 2014-03-21].
- ↑ Федеральный конституционный закон «О принятии в Российскую Федерацию Республики Крым и образовании в составе Российской Федерации новых субъектов – Республики Крым и города федерального значения Севастополя». Администрация Президента РФ, 2014-03-21. [dostęp 2014-03-21].
- ↑ Указ Президента Российской федерации «Об образовании Крымского федерального округа». Администрация Президента РФ, 2014-03-21. [dostęp 2014-03-21].
- ↑ a b Uniwersytet Wrocławski, Studium Europy Wschodniej: Putin likwiduje Krymski Okręg Federalny i przetasowuje kadry. 2016-07-29.
- ↑ Zgromadzenie Ogólne ONZ potępia aneksję Krymu
- ↑ Backing Ukraine’s territorial integrity, UN Assembly declares Crimea referendum invalid, UN News Centre, 27 marca 2014
- ↑ MSZ RP: Przyłączenie Krymu do Rosji w świetle prawa międzynarodowego. msz.gov.pl, 2014-08-08. [dostęp 2019-01-20].
- ↑ Polskie Radio: Rada Bezpieczeństwa ONZ o Krymie. Aneksja jest nielegalna.. 2018-03-16. [dostęp 2019-01-20].
- ↑ MSZ RP: Deklaracja w sprawie nieuznania aneksji Krymu. msz.gov.pl, 2018-07-25. [dostęp 2019-01-20].
- ↑ Visiting Russia, Fidel Castro’s Son Scoffs at U.S. Sanctions Over Crimea.
- ↑ Nicaragua recognizes Crimea as part of Russia.
- ↑ КНДР одобрила присоединение Крыма к России.
- ↑ Gunmen Seize Government Buildings in Crimea.
- ↑ Afganistan poparł aneksję Krymu. Kto jeszcze uznaje przynależność półwyspu do Rosji?, gazeta.pl, 24 marca 2014
- ↑ Territorial integrity of Ukraine: resolution adopted by the General Assembly
- ↑ Krym wchłonięty. Putin zlikwidował Krymski Okręg Federalny. kresy24.pl, 2016-07-29.
- ↑ Центр Дальневосточного федерального округа перенесён во Владивосток [online], Президент России [dostęp 2018-12-26] (ros.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Terytorialny ustrój Rosji
- Tablice rejestracyjne w Rosji. rosjanin.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-22)].