Podział administracyjny Rosji
Podział administracyjny Rosji – podział administracyjny Federacji Rosyjskiej na mniejsze jednostki, dokonany dla usprawnienia wykonywania zadań przez organy administracji publicznej oraz zapewnienia terytorialnej autonomii mniejszościom narodowym zamieszkującym zwarte obszary.
Rosja
Ten artykuł jest częścią serii: Ustrój i polityka Rosji Ustrój polityczny
Konstytucja
Władza ustawodawcza
Prezydent
Władza wykonawcza
Władza sądownicza
Kontrola państwowa
Finanse
Samorząd terytorialny
Partie polityczne
Wybory
Polityka zagraniczna
|
Obecnie według rosyjskiej konstytucji w skład Federacji Rosyjskiej wchodzi 89 podmiotów federalnych (w tym sześć nieuznawanych przez większość państw za jej część):
- republiki – 24 (w tym okupowany od 2014 Krym oraz okupowane od 2022 Doniecka Republika Ludowa i Ługańska Republika Ludowa)
- kraje – 9
- obwody – 48 (w tym okupowane od 2022 obwód chersoński i obwód zaporoski)
- miasta wydzielone – 3 (w tym okupowany od 2014 Sewastopol)
- obwody autonomiczne – 1
- okręgi autonomiczne – 4.
W 2000 roku dokonano dodatkowego podziału, tworząc okręgi federalne, na czele których stoją gubernatorzy mianowani przez prezydenta Rosji. Jest 8 okręgów federalnych. Ponadto w celach gospodarczych i statystycznych używany jest także podział na 12 regionów ekonomicznych[1].
Aneksja Krymu edytuj
18 marca 2014 Władimir Putin, Władimir Konstantinow, Siergiej Aksionow i Aleksiej Czały podpisali w Moskwie umowę o włączeniu Krymu i Sewastopola do Rosji jako nowych podmiotów federacji[2]. Umowa ta weszła w życie z dniem ratyfikacji[3], co nastąpiło 21 marca 2014[4]. Tego samego dnia dokonano zmian w Konstytucji Rosji, dopisując do niej dwa nowe podmioty federacji – Republikę Krymu i miasto federalnego znaczenia Sewastopol[5] – z których utworzono Krymski Okręg Federalny[6], istniejący do 28 lipca 2016[7].
De iure (w świetle prawa międzynarodowego) zaanektowane przez Federację Rosyjską Republika Autonomiczna Krymu i miasto o specjalnym statusie Sewastopol są częściami Ukrainy – terytorium okupowanym przez Rosję[8][9][10][11][12]. Pogląd ten podziela zdecydowana większość państw – rezolucję Zgromadzenia Ogólnego ONZ w sprawie integralności Ukrainy poparło 100 krajów, 11 było przeciw (Krym i Sewastopol za część Federacji Rosyjskiej uznały oficjalnie między innymi: Kuba[13], Nikaragua[14], Korea Północna[15], Syria[16] i Wenezuela[17]), 58 wstrzymało się od głosu, a 24 było nieobecnych[18].
W latach 2014–2016 istniał Krymski Okręg Federalny, złożony z obszaru Krymu i Sewastopola, który 28 lipca 2016, dekretem prezydenta Rosji, został zlikwidowany a jego teren przyłączony do Południowego Okręgu Federalnego[7][19].
Aneksja obwodów chersońskiego, donieckiego, ługańskiego i zaporskiego edytuj
Od 2014 na części terenów obwodów donieckiego i ługańskiego należących do Ukrainy, działały nieuznawane samozwańcze republiki ludowe - Doniecka i Ługańska. W wyniku inwazji Rosji na Ukrainę w roku 2022, część ukraińskiego obwodu chersońskiego i zaporoskiego znalazła się pod rosyjską okupacją. Od 23 do 27 września 2022, na terenach obwodów okupowanych przez wojsko rosyjskie, oraz separatystów, zostało przeprowadzone referendum w sprawie aneksji obwodu przez Rosję, do której doszło 30 września[20]. W trakcie przeprowadzenia referendum, wg ukraińskich szacunków, pod kontrolą sił rosyjskich znajdowało się 67% obwodu zaporskiego, oraz 88% chersońskiego, a pod kontrolą separatystów 99% obwodu ługańskiego i 57% donieckiego[21].
Podmioty federalne edytuj
Nazwa polska | Nazwa rosyjska | Kod podmiotu | Kod ISO 3166-2 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Republika Adygei (Adygeja) | Республика Адыгея (Адыгея) | 01 | RU-AD | ||||||||||
Republika Ałtaju | Республика Алтай | 04 | RU-AL | ||||||||||
Republika Baszkortostanu | Республика Башкортостан | 02, 102 | RU-BA | ||||||||||
Republika Buriacji | Республика Бурятия | 03 | RU-BU | ||||||||||
Republika Chakasji | Республика Хакасия | 19 | RU-KK | ||||||||||
Republika Czeczeńska | Чеченская Республика | 20, 95 | RU-CE | ||||||||||
Republika Czuwaska | Чувашская Республика — Чувашия | 21, 121 | RU-CU | ||||||||||
Republika Dagestanu | Республика Дагестан | 05 | RU-DA | ||||||||||
Republika Inguszetii | Республика Ингушетия | 06 | RU-IN | ||||||||||
Republika Sachy (Jakucji) | Республика Саха (Якутия) | 14 | RU-SA | ||||||||||
Republika Kabardyjsko-Bałkarska | Кабардино-Балкарская Республика | 07 | RU-KB | ||||||||||
Republika Kałmucji | Республика Калмыкия | 08 | RU-KL | ||||||||||
Republika Karaczajsko-Czerkieska | Карачаево-Черкесская Республика | 09 | RU-KC | ||||||||||
Republika Karelii | Республика Карелия | 10 | RU-KR | ||||||||||
Republika Komi | Республика Коми | 11 | RU-KO | ||||||||||
Republika Mari El | Республика Марий Эл | 12 | RU-ME | ||||||||||
Republika Mordowii | Республика Мордовия | 13, 113 | RU-MO | ||||||||||
Republika Osetii Północnej – Alania | Республика Северная Осетия — Алания | 15 | RU-SE | ||||||||||
Republika Tatarstanu | Республика Татарстан (Татарстан) | 16, 116 | RU-TA | ||||||||||
Republika Tuwy | Республика Тыва | 17 | RU-TY | ||||||||||
Republika Udmurcka | Удмуртская Республика | 18 | RU-UD | ||||||||||
Kraj Ałtajski | Алтайский край | 22 | RU-ALT | ||||||||||
Kraj Chabarowski | Хабаровский край | 27 | RU-KHA | ||||||||||
Kraj Kamczacki | Камчатский край | 41, 82 | RU-KAM | ||||||||||
Kraj Krasnodarski | Краснодарский край | 23, 93, 123 | RU-KDA | ||||||||||
Kraj Krasnojarski | Красноярский край | 24, 84, 88, 124 | RU-KIA | ||||||||||
Kraj Nadmorski | Приморский край | 25, 125 | RU-PRI | ||||||||||
Kraj Permski | Пермский край | 59, 81, 159 | RU-RER | ||||||||||
Kraj Stawropolski | Ставропольский край | 26 | RU-STA | ||||||||||
Kraj Zabajkalski | Забайкальский край | 75, 80 | RU-ZAB | ||||||||||
Obwód amurski | Амурская область | 28 | RU-AMU | ||||||||||
Obwód archangielski | Архангельская область | 29 | RU-ARK | ||||||||||
Obwód astrachański | Астраханская область | 30 | RU-AST | ||||||||||
Obwód biełgorodzki | Белгородская область | 31 | RU-BEL | ||||||||||
Obwód briański | Брянская область | 32 | RU-BRY | ||||||||||
Obwód czelabiński | Челябинская область | 74, 174 | RU-CHE | ||||||||||
Obwód irkucki | Иркутская область | 38, 85 | RU-IRK | ||||||||||
Obwód iwanowski | Ивановская область | 37 | RU-IVA | ||||||||||
Obwód jarosławski | Ярославская область | 76 | RU-YAR | ||||||||||
Obwód kałuski | Калужская область | 40 | RU-KLU | ||||||||||
Obwód kemerowski | Кемеровская область | 42, 142 | RU-KEM | ||||||||||
Obwód kirowski | Кировская область | 43 | RU-KIR | ||||||||||
Obwód kostromski | Костромская область | 44 | RU-KOS | ||||||||||
Obwód królewiecki | Калининградская область | 39, 91 | RU-KGD | ||||||||||
Obwód kurgański | Курганская область | 45 | RU-KGN | ||||||||||
Obwód kurski | Курская область | 46 | RU-KRS | ||||||||||
Obwód leningradzki | Ленинградская область | 47 | RU-LEN | ||||||||||
Obwód lipiecki | Липецкая область | 48 | RU-LIP | ||||||||||
Obwód magadański | Магаданская область | 49 | RU-MAG | ||||||||||
Obwód moskiewski | Московская область | 50, 90, 150, 190 | RU-MOS | ||||||||||
Obwód murmański | Мурманская область | 51 | RU-MUR | ||||||||||
Obwód niżnonowogrodzki | Нижегородская область | 52, 152 | RU-NIZ | ||||||||||
Obwód nowogrodzki | Новгородская область | 53 | RU-NGR | ||||||||||
Obwód nowosybirski | Новосибирская область | 54, 154 | RU-NVS | ||||||||||
Obwód omski | Омская область | 55 | RU-OMS | ||||||||||
Obwód orenburski | Оренбургская область | 56 | RU-ORE | ||||||||||
Obwód orłowski | Орловская область | 57 | RU-ORL | ||||||||||
Obwód penzeński | Пензенская область | 58 | RU-PNZ | ||||||||||
Obwód pskowski | Псковская область | 60 | RU-PSK | ||||||||||
Obwód riazański | Рязанская область | 62 | RU-RYA | ||||||||||
Obwód rostowski | Ростовская область | 61, 161 | RU-ROS | ||||||||||
Obwód sachaliński | Сахалинская область | 65 | RU-SAK | ||||||||||
Obwód samarski | Самарская область | 63, 163 | RU-SAM | ||||||||||
Obwód saratowski | Саратовская область | 64, 164 | RU-SAR | ||||||||||
Obwód smoleński | Смоленская область | 67 | RU-SMO | ||||||||||
Obwód swierdłowski | Свердловская область | 66, 96 | RU-SVE | ||||||||||
Obwód tambowski | Тамбовская область | 68 | RU-TAM | ||||||||||
Obwód tiumeński | Тюменская область | 72 | RU-TYU | ||||||||||
Obwód tomski | Томская область | 70 | RU-TOM | ||||||||||
Obwód tulski | Тульская область | 71 | RU-TUL | ||||||||||
Obwód twerski | Тверская область | 69 | RU-TVE | ||||||||||
Obwód uljanowski | Ульяновская область | 73, 173 | RU-ULY | ||||||||||
Obwód włodzimierski | Владимирская область | 33 | RU-VLA | ||||||||||
Obwód wołgogradzki | Волгоградская область | 34 | RU-VGG | ||||||||||
Obwód wołogodzki | Вологодская область | 35 | RU-VLG | ||||||||||
Obwód woroneski | Воронежская область | 36, 136 | RU-VOR | ||||||||||
Miasto Moskwa | г. Москва | 77, 97, 99, 177, 197, 199 | RU-MOW | ||||||||||
Miasto Petersburg | г. Санкт-Петербург | 78, 98, 178 | RU-SPE | ||||||||||
Żydowski Obwód Autonomiczny | Еврейская автономная область | 79 | RU-YEV | ||||||||||
Nieniecki Okręg Autonomiczny | Ненецкий автономный округ | 83 | RU-NEN | ||||||||||
Chanty-Mansyjski Okręg Autonomiczny – Jugra | Ханты-Мансийский автономный округ — Югра | 86 | RU-KHM | ||||||||||
Czukocki Okręg Autonomiczny | Чукотский автономный округ | 87 | RU-CHU | ||||||||||
Jamalsko-Nieniecki Okręg Autonomiczny | Ямало-Ненецкий автономный округ | 89 | RU-YAN | ||||||||||
Terytoria poza granicami Federacji Rosyjskiej, podlegające Ministerstwu Spraw Wewnętrznych Rosji (Bajkonur, stacje polarne w Antarktyce) | Территории, находящиеся за пределами РФ, обслуживаемые органами внутренних дел Российской Федерации (Байконур, антарктические станции) |
84 | — | ||||||||||
Podmioty federalne znajdujące się na międzynarodowo uznawanym terytorium ukraińskim | |||||||||||||
Doniecka Republika Ludowa | Донецкая Народная Республика | ||||||||||||
Ługańska Republika Ludowa | Луганская Народная Республика | ||||||||||||
Obwód chersoński | Херсонская область | ||||||||||||
Obwód zaporoski | Запорожская область | ||||||||||||
Republika Krymu | Республика Крым | ||||||||||||
Miasto Sewastopol | г. Севастополь |
Okręgi federalne edytuj
Nr | Nazwa polska | Nazwa rosyjska | Stolica |
---|---|---|---|
1 | Centralny Okręg Federalny | Центральный федеральный округ | Moskwa |
2 | Południowy Okręg Federalny | Южный федеральный округ | Rostów nad Donem |
3 | Północno-Zachodni Okręg Federalny | Северо-Западный федеральный округ | Petersburg |
4 | Dalekowschodni Okręg Federalny | Дальневосточный федеральный округ | Władywostok[22] |
5 | Syberyjski Okręg Federalny | Сибирский федеральный округ | Nowosybirsk |
6 | Uralski Okręg Federalny | Уральский федеральный округ | Jekaterynburg |
7 | Nadwołżański Okręg Federalny | Приволжский федеральный округ | Niżny Nowogród |
8 | Północnokaukaski Okręg Federalny | Северо-Кавказский федеральный округ | Piatigorsk |
Regiony ekonomiczne edytuj
Nr | Nazwa polska | Nazwa rosyjska |
---|---|---|
1 | Centralny region ekonomiczny | Центральный экономический район |
2 | Centralno-Czarnoziemny region ekonomiczny | Центральночернозёмный экономический район |
3 | Wschodniosyberyjski region ekonomiczny | Восточносибирский экономический район |
4 | Dalekowschodni region ekonomiczny | Дальневосточный экономический район |
5 | Północny region ekonomiczny | Северный экономический район |
6 | Północnokaukaski region ekonomiczny | Северокавказский экономический район |
7 | Północno-Zachodni region ekonomiczny | Северозападный экономический район |
8 | Powołżański region ekonomiczny | Приволжский экономический район |
9 | Uralski region ekonomiczny | Уральский экономический район |
10 | Wołżańsko-Wiacki region ekonomiczny | Волго-Вятский экономический район |
11 | Zachodniosyberyjski region ekonomiczny | Западносибирский экономический район |
12 | Królewiecki region ekonomiczny (SSE) | Калининградский экономический район |
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ «Общероссийский классификатор экономических регионов. ОК 024-95» (утв. Постановлением Госстандарта России от 27.12.1995 N 640). consultant.ru.
- ↑ Подписан Договор о принятии Республики Крым в Российскую Федерацию. Администрация Президента РФ.. [dostęp 2014-03-19].
- ↑ Договор между Российской Федерацией и Республикой Крым о принятии в Российскую Федерацию Республики Крым и образовании в составе Российской Федерации новых субъектов. Администрация Президента РФ.. [dostęp 2014-03-19].
- ↑ Федеральный закон «О ратификации Договора между Российской Федерацией и Республикой Крым о принятии в Российскую Федерацию Республики Крым и образовании в составе Российской Федерации новых субъектов». Администрация Президента РФ, 2014-03-21. [dostęp 2014-03-21].
- ↑ Федеральный конституционный закон «О принятии в Российскую Федерацию Республики Крым и образовании в составе Российской Федерации новых субъектов – Республики Крым и города федерального значения Севастополя». Администрация Президента РФ, 2014-03-21. [dostęp 2014-03-21].
- ↑ Указ Президента Российской федерации «Об образовании Крымского федерального округа». Администрация Президента РФ, 2014-03-21. [dostęp 2014-03-21].
- ↑ a b Uniwersytet Wrocławski, Studium Europy Wschodniej: Putin likwiduje Krymski Okręg Federalny i przetasowuje kadry. 2016-07-29.
- ↑ Zgromadzenie Ogólne ONZ potępia aneksję Krymu
- ↑ Backing Ukraine’s territorial integrity, UN Assembly declares Crimea referendum invalid, UN News Centre, 27 marca 2014
- ↑ MSZ RP: Przyłączenie Krymu do Rosji w świetle prawa międzynarodowego. msz.gov.pl, 2014-08-08. [dostęp 2019-01-20].
- ↑ Polskie Radio: Rada Bezpieczeństwa ONZ o Krymie. Aneksja jest nielegalna.. 2018-03-16. [dostęp 2019-01-20].
- ↑ MSZ RP: Deklaracja w sprawie nieuznania aneksji Krymu. msz.gov.pl, 2018-07-25. [dostęp 2019-01-20].
- ↑ Visiting Russia, Fidel Castro’s Son Scoffs at U.S. Sanctions Over Crimea.
- ↑ Nicaragua recognizes Crimea as part of Russia.
- ↑ КНДР одобрила присоединение Крыма к России.
- ↑ Gunmen Seize Government Buildings in Crimea.
- ↑ Afganistan poparł aneksję Krymu. Kto jeszcze uznaje przynależność półwyspu do Rosji?, gazeta.pl, 24 marca 2014
- ↑ Territorial integrity of Ukraine: resolution adopted by the General Assembly
- ↑ Krym wchłonięty. Putin zlikwidował Krymski Okręg Federalny. kresy24.pl, 2016-07-29.
- ↑ Są pierwsze wyniki "referendów" na okupowanych ziemiach Ukrainy. Zgodnie z planem Putina. money.pl, 2022-09-27. [dostęp 2023-08-21].
- ↑ Marek Menkiszak, Maria Domańska: Rosja ogłasza aneksję czterech regionów Ukrainy. Ośrodek Studiów Wschodnich, 2022-10-03. [dostęp 2023-08-21]. (pol.).
- ↑ Центр Дальневосточного федерального округа перенесён во Владивосток, Президент России [dostęp 2018-12-26] (ros.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Terytorialny ustrój Rosji
- Tablice rejestracyjne w Rosji. rosjanin.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-22)].