Polana na Stołach lub krótko Stoły – wysokogórska polana leżąca na Stołach – niewielkim wapiennym masywie górskim w Tatrach Zachodnich, nad Doliną Kościeliską. Znajduje się na grzbiecie oraz wschodnim, stromym stoku, na średniej wysokości około 1300–1360 m.

Polana na Stołach
Ilustracja
Polana na Stołach w zimie
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Położenie

województwo małopolskie

Pasmo

Tatry, Karpaty

Wysokość

ok. 1300–1360 m n.p.m.

Zagospodarowanie

nieużytek

Położenie na mapie Tatr
Mapa konturowa Tatr, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Polana na Stołach”
Położenie na mapie Karpat
Mapa konturowa Karpat, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Polana na Stołach”
Ziemia49°14′58″N 19°51′23″E/49,249444 19,856389
Szałas na Polanie na Stołach
Polana na Stołach (widok z polany Upłaz)

Dawniej była użytkowana pastersko, była częścią Hali Stoły[1]. Według danych z dzieła „Pasterstwo Tatr Polskich i Podhala” (t. VI – mapa) w 1956 r. znajdowało się na niej 5 zabudowań pasterskich. W 1975 r. istniały już tylko 3 zabudowania: jeden szałas (bacówka) i 2 szopy inwentarskie[2].

Pasący na tej polanie nazywani byli zastolany lub zastolanie[1]. W jednym z szałasów ukrywał się w 1944 r. jeden z przywódców GoralenvolkuWacław Krzeptowski. Istniejące obecnie na polanie wspomniane 3 budowle (jedna bacówka i dwie szopy) podlegają ochronie (są umieszczone w krajowym rejestrze zabytków). Są to drewniane budynki konstrukcji wieńcowej, o dość wysokich zrębach (powyżej 5 płazów[2]), z charakterystycznymi dachami, zabezpieczonymi przed silnymi wichurami za pomocą tzw. wiaternic – ram drewnianych leżących na dachu i obciążonych kamieniami. W niższej, dolnej części, nazywanej dojarnikiem, dojono owce, a także przetrzymywano je podczas zimnych nocy[3].

Po zniesieniu wypasu tereny polany stopniowo zarastają lasem. W 1955 r. polana miała powierzchnię ok. 11 ha, ale do 2004 w wyniku zarośnięcia jej powierzchnia zmniejszyła się o ok. 61%[4]. Z rzadkich w Karpatach gatunków roślin stwierdzono występowanie złoci małej i wiechliny fioletowej[5].

Polana jest dobrym punktem widokowym. Widać z niej Hruby Regiel, Czerwone Wierchy i Giewont oraz na północne ściany Kominiarskiego Wierchu. Widoczny z niej jest także fałd leżący w Organach. Z górnej części polany istniała ścieżka na Suchy Wierch (10 min). Dawniej prowadził nią znakowany szlak na wierzchołek Stołów (obecnie jest zamknięty)[3].

Szlaki turystyczne

edytuj
  z Doliny Kościeliskiej. Wejście na niego znajduje się tuż obok Pośredniej Kościeliskiej Bramy, naprzeciwko Lodowego Źródła. Odległość 2 km, różnica wzniesień 460 m. Po drodze mijamy niewielką polanę Niżnie Stoły. Jest to pierwszy znakowany szlak turystyczny w Tatrach Zachodnich, wyznaczony jeszcze w 1892 r. przez Mieczysława Karłowicza. Czas przejścia: 1:10 h, ↓ 55 min[6].

Przypisy

edytuj
  1. a b Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski, Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004, ISBN 83-7104-009-1.
  2. a b Romuald Zaręba. Ile szałasów pasterskich zachowało się jeszcze na obszarze Tatr Polskich?. „Wierchy. Rocznik poświęcony górom”. 45 (1976), s. 249–254, 1977. Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej i Narciarskiej PTTK w Krakowie. (pol.). 
  3. a b Józef Nyka, Tatry Polskie. Przewodnik, wyd. 13, Latchorzew: Wydawnictwo Trawers, 2003, ISBN 83-915859-1-3.
  4. Marcin Bukowski, Dynamika zarastania polan tatrzańskich, M. Guzik (red.), Zakopane: Wydawnictwa Tatrzańskiego Parku Narodowego, 2009, ISBN 978-83-61788-08-9.
  5. Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirek, Czerwona księga Karpat Polskich, Warszawa: Instytut Botaniki PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-71-6.
  6. Tatry. Zakopane i okolice. Mapa w skali 1:27 000, Warszawa: ExpressMap Polska, 2005, s. 1, ISBN 83-88112-35-X.
Polana na Stołach i panorama z polany