Polikarp ze Smyrny
Polikarp ze Smyrny (gr. Πολύκαρπος, Polýkarpos; łac. Polycarpus; ur. ok. 69–82, zm. 22 lutego 156[b]) – biskup Smyrny (obecnie Izmir w Turcji), święty katolicki i prawosławny (jako święty męczennik, cs. священномученик Полика́рп Сми́рнский), zaliczany do ojców apostolskich.
Ojciec apostolski Czcigodny Starzec | |
Data urodzenia |
ok. 69– 82[a] |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Czczony przez | |
Wspomnienie | |
Atrybuty |
paliusz z krzyżami, książka lub List do Filipian |
Życiorys
edytujPolikarp urodził się prawdopodobnie około roku 70[a] w zamożnej, chrześcijańskiej rodzinie. Według tradycji znał osobiście kilku apostołów i miał być uczniem apostoła Jana Teologa (Ewangelisty). Przez niego został też ok. 100 roku mianowany biskupem Smyrny. Podczas postoju w Smyrnie konwoju z aresztowanym, wiezionym do Rzymu Ignacym Antiocheńskim, obaj biskupi spotkali się[2]. Ignacy skierował później do Polikarpa list napisany w Troadzie[2][3].
Za pontyfikatu papieża Aniceta (154/155–165) Polikarp przybył do Rzymu w sprawie ustalenia jednolitej daty świętowania Wielkanocy. Chrześcijanie na Wschodzie świętowali w 14 dzień żydowskiego miesiąca nisan, zaś członkowie gminy w Rzymie obchodzili Paschę w pierwszą niedzielę po 14 nisana. Biskup i papież nie doszli do porozumienia[2]:
Anicet bowiem nie zdołał skłonić Polikarpa do zarzucenia zwyczaju, jakiego zawsze przestrzegał razem z Janem, uczniem Pańskim, i z innymi apostołami, z którymi obcował. Ani również Polikarp nie przekonał Aniceta, który twierdził, że należy się trzymać zwyczaju prezbiterów, swych poprzedników. Mimo to zachowali między sobą jedność, a w kościele Anicet, w dowód swego szacunku, pozwolił Polikarpowi na sprawowanie Eucharystii. (Ireneusz, List do papieża Wiktora; por. Euzebiusz, Historia Kościelna (Historia Ecclesiastica) V 24,16–17)[2]
Polikarp zginął jako ok. stuletni[a] starzec w czasie prześladowań chrześcijan za cesarza Marka Aureliusza[1] (121–180). Sędzia skazał go na spalenie na stosie. Współczesny opis męczeństwa podaje, że płomienie utworzyły jakby pokój lub jakby żagiel wypełniony wiatrem, który ze wszystkich stron otoczył ciało Polikarpa:
Ciało pośrodku nie wyglądało jak palące się zwłoki, lecz raczej jak wypiekany chleb, lub jak złoto lub srebro oczyszczane w piecu. Poczuliśmy też piękny zapach, jakby kadzidła lub jakiejś innej drogocennej wonności. (List Kościoła Smyrny o męczeństwie św. Polikarpa, 15,3)
W związku z tym, że płomienie nie chciały objąć Polikarpa, jeden z wykonujących wyrok podszedł i przebił go mieczem[1] lub sztyletem[2].
Akta jego męczeństwa podają, że stało się to 22 lutego 156 r., choć podaje się także rok 155 i 167[b].
Po męczeńskiej śmierci św. Polikarpa naoczni jej świadkowie sporządzili opis jego męczeństwa i jako list Kościoła smyrneńskiego przesłali do wiernych w Filomelium (obecnie: Akşehir) w Frygii. Opis zachował się do czasów współczesnych i jest znany jako „Martyrium Polycarpi”. Jest to najstarszy znany dokument opisujący śmierć pojedynczego męczennika[2].
Tak o świętym wspomina Martyrologium rzymskie:
Dnia 26 stycznia, w Smyrnie dzień śmierci św. Polikarpa. Był on uczniem św. Jana, Apostoła i przez niego wyświęcony na Biskupa tego miasta. Był także zwierzchnikiem całej prowincji kościelnej Małej Azji. Za czasów Marka Antoniusza i Lucjusza Aureliusza Kommodusa, był na rozkaz prokonsula wrzucony do ognia, gdy w amfiteatrze cały naród żądał jego śmierci. Ponieważ jednak płomienie mu nie zaszkodziły, więc go ścięto mieczem. Razem z nim tę samą śmierć męczeńską poniosło dwunastu mieszkańców Filadelfii.
Troska współwyznawców o szczątki zabitego Polikarpa jest odnotowywana jako jeden z pierwszych przejawów czczenia świętych oraz ich relikwii, a opis wskazuje na rodzące się przekonanie o wyjątkowej ich wartości[4]:
Tak więc mogliśmy później zebrać jego kości, cenniejsze od klejnotów i droższe od złota, aby je złożyć w miejscu stosownym” („Męczeństwo św. Polikarpa”[5])
Listy
edytujPolikarp był autorem wielu listów, z których zachował się jeden, skierowany do wspólnoty chrześcijańskiej w Filippi. Pozostawione przez Polikarpa informacje odnoszące się do Ignacego Antiocheńskiego[2] i napisanych przez niego listów mają dużą wartość historyczną. Uczniem Polikarpa miał być jeden z płodniejszych teologów II w., Ireneusz z Lyonu (140–202).
W liturgii
edytujWspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim obchodzone jest 23 lutego (w nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego 26 stycznia), natomiast cerkiew prawosławna wspomina męczennika 23 lutego/8(7*) marca[e], tj. 8 marca według kalendarza gregoriańskiego.
Ikonografia
edytujW ikonografii święty przedstawiany jest zazwyczaj jako mężczyzna z krótką, siwą brodą w liturgicznych szatach biskupich, często ozdobionych dużymi krzyżami. Prawą ręką błogosławi, w lewej trzyma Ewangelię. Niekiedy ma na sobie szaty męczennika i krzyż w dłoni.
Zobacz też
edytujUwagi
edytuj- ↑ a b c Brak pierwotnego źródła do tej informacji. Być może to spekulacja nowożytnych autorów, którzy od prawdopodobnego roku śmierci (155) odejmują 86, sugerując się, że Polikarp podczas męczeństwa mówił o swoim wieku, a nie o okresie służby, np. liturgicznej: „Osiemdziesiąt sześć lat Mu służę, a nic złego mi nie uczynił. Jakże mógłbym lżyć mojego Króla, który mnie zbawił?”.
„Żywoty Świętych Pańskich na wszystkie dnie roku: Podług najwiarogodniejszych źródeł wyjętych z dzieł ojców i doktorów Kościoła św” podają, że w czasie męczeństwa Polikarp „liczył wonczas może więcej, niż 100 lat”, a śmierć poniósł w 166[1]. F. Drączkowski podaje, że urodził się „ok. 70 roku”[2]. - ↑ a b c Rok męczeństwa jest dyskutowany; proponuje się lata: 155, 156, 167 i 177[2].
- ↑ liturgia katolicka oraz prawosławna według kalendarza juliańskiego
- ↑ prawosławna liturgia według kalendarza gregoriańskiego
- ↑ podwójne datowanie.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Piotr Skarga, Prokop Leszczyński, Otto Bitschnau: Żywot świętego Polikarpa, Biskupa i Męczennika [w: Żywoty Świętych Pańskich na wszystkie dnie roku: Podług najwiarogodniejszych źródeł wyjętych z dzieł ojców i doktorów Kościoła św.]. Mikołów – Warszawa: Karol Miarka, 1910.
- ↑ a b c d e f g h i Franciszek Drączkowski: Patrologia. Pelplin – Lublin: Bernardinum, 2007, s. 445. ISBN 978-83-7380-462-3.
- ↑ Ignacy Antiocheński: „Do Polikarpa” w: „Pierwsi świadkowie. Pisma Ojców Apostolskich”. Anna Świderkówna (przekł.), Marek Starowieyski (oprac.). Kraków: Wydawnictwo „M”, 1998, s. 140–142, seria: Biblioteka Ojców Kościoła 10. ISBN 83-87243-21-3.
- ↑ Marian Michalski: Antologia literatury patrystycznej (t. 1). Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1975, s. 133–137.
- ↑ Euzebjusz z Cezarei (tłum. Arkadiusz Lisiecki): Męczeństwo św. Polikarpa [w: Historja kościelna; O męczennikach palestyńskich IV, 15]. Poznań: Fiszer i Majewski Księgarnia Uniwersytecka, 1924, s. 170, seria: Pisma Ojców Kościoła w Polskim Tłumaczeniu.
Bibliografia
edytuj- Rzymskie martyrologium, Towarzystwo Jezusowe, 1910 r.
- Święty Polikarp, biskup i męczennik brewiarz.katolik.pl Jarosław Charkiewicz [12.01.2010]
- męcz. Polikarp, biskup Smyrny na cerkiew.pl (oprac. Jarosław Charkiewicz)
Linki zewnętrzne
edytuj- ISNI: 0000000121178471
- VIAF: 2475604, 149158790616538851182, 405159474320527662676, 311412586, 544144647693771270414, 3786168048990238410006, 4484168048993538410001, 3960168048991138410009
- LCCN: n50080400
- GND: 11859558X
- LIBRIS: 31fhdqdm4sl5qmv
- BnF: 119201952
- SUDOC: 027078035
- SBN: BVEV022944
- NLA: 44714208
- NKC: xx0030361
- BNE: XX1098227
- NTA: 069951489
- BIBSYS: 90555247
- CiNii: DA04187173
- NUKAT: n99034940
- J9U: 987007266626505171
- CANTIC: a10324574
- NSK: 000106346
- CONOR: 130385507, 167103587
- ΕΒΕ: 99636, 89933
- BLBNB: 000196641
- KRNLK: KAC202119963
- LIH: LNB:BJLF;=w3