Polowanie na jelenia
Polowanie na jelenia[1] (Dogorywający jeleń na śniegu[2]) (fr. L’Hallali du cerf) – obraz olejny francuskiego malarza Gustave’a Courbeta. Jest przechowywany w Muzeum Sztuk Pięknych i Archeologii w Besançon.
| |
| Autor | |
|---|---|
| Data powstania | |
| Medium |
olej na płótnie |
| Wymiary |
355 × 505 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Miejscowość | |
| Lokalizacja | |
Historia edytuj
.png)
Wielką pasją Courbeta było polowanie. Do swojej rodzinnej miejscowości Ornans przyjeżdżał często w sezonie łowieckim i pobyt w niej dzielił pomiędzy myślistwo oraz szkicowanie obrazów. Stworzył wiele obrazów przedstawiających sarny w ich naturalnym otoczeniu oraz wiele dzieł mających za temat polowanie lub upolowaną zwierzynę. Większość prac o tej tematyce powstała w latach 1856–1869. Jako modele do postaci myśliwych z Polowania posłużyli mu dwaj znajomi z Ornans[3][4].
Przy tworzeniu obrazu Courbet czerpał zapewne ze swej znajomości klasycznego malarstwa. Postać na koniu przypomina zarówno sylwetkę tureckiego żołnierza z Masakry na Chios Delacroix, jak i jeźdźca z Polowania na lisa i wilka Rubensa. Dla malarza inspiracją mógł być również motyw Akteona rozszarpywanego przez psy. Courbet temat obrazu wymyślił w 1865 roku, uważał, że dzieło będzie miało duże znaczenie. Był to ostatni wielkoformatowy obraz, jaki stworzył[4][1][5].
Opis edytuj
Obraz przedstawia końcowy fragment polowania na jelenia, co podkreśla jego oryginalny tytuł, bowiem myśliwski termin „hallali” oznacza m.in. zabicie zaszczutego zwierzęcia. Scena rozgrywa się na tle pięknego zimowego krajobrazu, w którym artysta oddał całe bogactwo różnych odcieni śniegu. W centrum płótna widać wyrazistą, nieomal czarną, sylwetkę powalonego jelenia. Potężne zwierzę zarzuciło głowę z imponującym porożem na kark i wydaje w tym momencie swój ostatni dramatyczny ryk. Konającego jelenia otacza ciasno stado głośno ujadających psów, zróżnicowanych pod względem ubarwienia, postawy i ruchu. Po prawej stronie, na koniu stającym dęba, siedzi opanowany mężczyzna ubrany w kurtkę wykonaną ze zwierzęcej skóry – symbol jego myśliwskich wyczynów. Drugi mężczyzna przewiesił przez ramię instrument służący do pobudzania sfory i wznosi wysoko rękę. Trzyma w niej mocno potężny, długi bicz, którym za chwilę gwałtownie uderzy, by uspokoić psy. Zawieszony w akcji rzemień stwarza silny wizualny efekt[4][1][2].
Odbiór i interpretacja edytuj
Polowanie zostało wystawione na Salonie w 1869 roku, ale przyjęto je chłodno. Krytykowano zbyt duży format płótna jako niewłaściwy dla banalnej sceny polowania. Zwracano uwagę na niedostatki techniczne w ukazaniu postaci na koniu i oddaniu głębi na obrazie. Dla krytyki trudna do zaakceptowania okazała się też brutalna dosłowność przedstawienia. Realistycznie oddane cierpienie zwierzęcia wprawiało widzów w zakłopotanie. Publiczność była przyzwyczajona do ówczesnej estetyki tematu polowania – obrazy przedstawiające myśliwych i zwierzęta pełniły zwykle funkcje dekoracyjne i propagandowe, podkreślające zwycięstwo człowieka nad naturą. Pomimo nadziei Courbeta na sukces, obraz nie znalazł nabywcy i pozostał w jego pracowni aż do śmierci artysty. Został nabyty na aukcji przez muzeum w Besançon w 1881 roku[4].
Większość przychylnych wcześniej Courbetowi krytyków i jego przyjaciół widziało w obrazach o tematyce myśliwskiej odejście artysty od dotychczas uprawianego społecznego realizmu i próbę osiągnięcia sukcesu finansowego. Podobnie jego motywy oceniają niektórzy współcześni badacze. Innym sposobem interpretacji Polowania jest przyjęcie, że umierający jeleń jest zakamuflowaną figurą Courbeta. Wówczas mężczyzna z biczem miałby mieć cechy Napoleona III i reprezentować opresyjną władzę. Innym wariantem ujęcia tematu jest założenie, że jeleń reprezentuje Courbeta, natomiast psy stanowią nowe pokolenie malarzy atakujących mistrza[4][5].
Shao-Chien Tseng w swojej interpretacji płótna podkreślił, że Courbet, czerpiąc z malarstwa klasycznego, zbudował nowy ambiwalentny typ przedstawienia polowania. Z jednej strony malarz, ukazując dwóch mężczyzn, odwołuje się do tradycyjnych cech przypisywanych myśliwym: siły, wytrzymałości i odwagi. Przeciwstawia im jednak heroiczną postać jelenia i jego szlachetną, pełną godności śmierć[4].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Wojciech Król. „Wielcy Malarze. Ich życie, inspiracje i dzieło”. 1999 (Nr 18, Gustave Courbet), s. 22–23, 1999. Siechnice: Eaglemoss Polska sp. z o.o. OCLC 830672126. (pol.).
- ↑ a b Marie Luise Kaschnitz: Courbet. Nie ułuda, lecz prawda. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1981, s. 74–75. ISBN 978-83-06-00456-4. OCLC 749353095.
- ↑ Gustave Courbet, De Agostini Polska sp. z o.o., 2005 (Galeria Sztuki; 42), s. 20, ISBN 83-7398-202-7.
- ↑ a b c d e f Shao-Chien Tseng. Gustave Courbet’s Hunting Scenes. „The Art Bulletin”. 90, s. 218–234, 2008. (ang.).
- ↑ a b Interpretacja obrazu. [dostęp 2023-02-27]. (fr.).