Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii
Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii (PTMA) – stowarzyszenie skupiające wszystkich zainteresowanych astronomią – astronomów oraz astronomów amatorów. Siedziba władz mieści się w Krakowie.
| E pur si muove, A jednak się kręci | |
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Data założenia |
1921 |
| Rodzaj stowarzyszenia | |
| Profil działalności | |
| Zasięg | |
| Prezes |
Mieczysław Janusz Jagła |
| Nr KRS | |
| Powiązania | |
| Strona internetowa | |
Towarzystwo jest patronem portalu internetowego Astronomia.pl. Wspólnie z PTA wydaje dwumiesięcznik „Urania – Postępy Astronomii”. Wydaje także serię wydawniczą Biblioteka Uranii.
Historia
edytujTowarzystwo Miłośników Astronomii zostało założone 26 listopada 1921 roku w Warszawie[1]. Członkami założycielami byli Maksymilian Białęcki, Karol Kowerski, Felicjan Kępiński, Józef Larissa-Domański i Jan Niewodniczański. Początkowo siedziba mieściła się przy ulicy Widok 18 m. 5, w prywatnym mieszkaniu Józefa Larissa-Domańskiego[1], który był wówczas sekretarzem Towarzystwa (kamienica stoi tam do dziś). Później uzyskano lokal przy ulicy Siennej 15, gdzie zorganizowano bibliotekę i czytelnię[1], która później mieściła się w lokalu Seminarium Matematycznego Uniwersytetu Warszawskiego, na pierwszym piętrze Pałacu Staszica. W 1921 roku uruchomiono własne obserwatorium tzw. dostrzegalnię na poddaszu gmachu przy ulicy Chmielnej 88—90 (Szkoła Techniczna Kolejowa)[1], gdzie obecnie znajduje się Muzeum Techniki NOT. Dostrzegalnię wyposażono w dwa instrumenty: lunetę z obiektywem 96 mm, własność Maksymiliana Białęckiego, społecznego kierownika dostrzegalni i lunetę Bardou z obiektywem 108 mm, zakupioną w styczniu 1922 roku. Z Towarzystwem współpracowało Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego oraz drukarnia przy ulicy Dobrej 28. W 1925 roku przeniesiono siedzibę Towarzystwa do Budynku Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego przy Alejach Ujazdowskich 6/8 (obecnie 4). Od 22 grudnia 1928 roku, na podstawie zmienionego statutu, stowarzyszenie przyjęło nazwę: „Polskie Towarzystwo Przyjaciół Astronomii”[1].
Po zakończeniu II wojny światowej grupa naukowców (wśród nich byli: Jan Gadomski, Kazimierz Kordylewski, Tadeusz Kochmański, Lucjan Orkisz, Janusz Pagaczewski, Norbert Ramer, Józef Ryzner) na przełomie 1947/1948 reaktywowała w Krakowie stowarzyszenie pod nazwą „Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii”[2]. Organem prasowym towarzystwa zostało czasopismo „Urania”.
Prezesi PTPA/PTMA
edytuj- 1921–1922 – Felicjan Kępiński[1]
- 1922–1924 – inż. Piotr Strzeszewski[1]
- 1924–1939 – Michał Kamieński[1]
- 1948–1949 – Jan Gadomski[1]
- 1949–1959 – inż. Władysław Kucharski[1][3]
- 1959–1960 – Jan Kutrzebski (kurator)[1]
- 1960–1964 – prof. Eugeniusz Rybka (kurator)[1][4]
- 1964–1973 – dr Józef Sałabun[1][5]
- 1973–1983 – Maciej Mazur[6]
- 1983–1986 – prof. Roman Karol Janiczek[7]
- 1986–1989 – prof. Michał Odlanicki-Poczobutt[8]
- 1989–1992 – prof. Zbigniew Kowalski[9]
- 1992–2000 – dr Jan Mietelski[10]
- 2000–2014 – dr Henryk Brancewicz[11]
- 2014–nadal – Mieczysław Janusz Jagła[12]
Sekcje
edytujTowarzystwo dzieli się na 9 sekcji tematycznych[13]:
- SA – Sekcja Astronautyczna;
- SH – Sekcja Historyczna;
- SOCN – Sekcja Ochrony Ciemnego Nieba;
- SOGZ – Sekcja Obserwatorów Gwiazd Zmiennych;
- SOK – Sekcja Obserwatorów Komet;
- SOMiM – Sekcja Obserwacji Meteorów i Meteorytów;
- SOPiZ – Sekcja Obserwacji Pozycji i Zakryć;
- SOS – Sekcja Obserwacji Słońca;
- SPA – Sekcja Popularyzacji Astronomii.
Oddziały terenowe
edytujOddziały terenowe PTMA znajdują się w następujących miejscowościach[14]:
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l m Tadeusz Grzesło, Jan Rolewicz, 50 lat społeczno–miłośniczego ruchu astronomicznego w Polsce, „Urania”, 1971 (7-8), dodatek do czasopisma, urania.edu.pl, s. 6–8,20.
- ↑ Rejestr Stowarzyszeń. Urząd Wojewódzki krakowski, „Monitor Polski”, Rok XXVI nr 32, monitorpolski.gov.pl, 27 marca 1948, s. 2 [dostęp 2025-01-27].
- ↑ Kronika P.T.M.A, „Urania”, XXV (5), maj 1954, s. 144–152 [dostęp 2025-01-21].
- ↑ Rybka 2024 ↓, s. 706, 718, 744.
- ↑ Rybka 2024 ↓, s. 793, 836, 870.
- ↑ Rybka 2024 ↓, s. 956, 992, 1022.
- ↑ Rybka 2024 ↓, s. 1049.
- ↑ Walny Zjazd Delegatów Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii Kraków, 24—25 maja 1986 roku, „Urania”, LVII (11), s. 313–314.
- ↑ Krzysztof Ziołkowski, Władze PTMA wybrane na XXXIII Walnym Zjeździe Delegatów Towarzystwa na lata 1989–1992, „Urania”, LX (12), s. 216.
- ↑ Walny Zjazd Delegatów Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii, „Urania”, LXIII (7–8), s. 376.
- ↑ Odpis pełny KRS 0000065916.
- ↑ Odpis pełny KRS 0000065916.
- ↑ Sekcje. Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii, 2025. [dostęp 2025-02-05].
- ↑ Oddziały. Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii, 2025. [dostęp 2025-02-05].
Bibliografia
edytuj- Eugeniusz Rybka: Kronika mojego życia. Warszawa: Instytut Historii Nauki PAN i Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, 2024, seria: Fontes Rerum ad Historiam Scientiae Spectantium. Vol XXXV. Series recentior, tom XVII. ISBN 978-83-965210-6-4.
Linki zewnętrzne
edytuj- strona startowa PTMA – zawiera linki do witryn poszczególnych oddziałów i sekcji tematycznych PTMA
- strona historyczna PTMA – zawiera informacje o historii PTMA