Ponocnicowate

(Przekierowano z Ponocnice)

Ponocnicowate[5] (Aotidae) – monotypowa rodzina małych ssaków naczelnych z infrarzędu małpokształtnych (Simiiformes), dawniej włączana do rodziny płaksowatych (Cebidae) jako podrodzina Aotinae. Początkowo zaliczano do niej tylko jeden, szeroko rozprzestrzeniony, gatunek Aotus trivirgatus (ponocnica trójpręgowa, zwana również ponocnicą lub mirikiną) z licznymi podgatunkami.

Ponocnicowate
Aotidae[1]
Elliot, 1913
Ilustracja
Przedstawiciel rodziny – ponocnica trójpręgowa (A. trivirgatus)
Systematyka
Domena eukarionty
Królestwo zwierzęta
Typ strunowce
Podtyp kręgowce
Gromada ssaki
Infragromada łożyskowce
Rząd naczelne
Podrząd wyższe naczelne
Infrarząd małpokształtne
Parvordo małpy szerokonose
Rodzina ponocnicowate
Typ nomenklatoryczny

Simia trivirgata Humboldt, 1812

Synonimy

Rodziny:

  • Aotinae Poche, 1908

Rodzaju:

Rodzaje
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Zasięg występowaniaEdytuj

Rodzina obejmuje gatunki szeroko rozpowszechnione w różnego typu lasach Ameryki Południowej i Środkowej[6][7][8].

Cechy charakterystyczneEdytuj

Długość ciała 29–48 cm, ogona 22–47 cm; masa ciała 698–1580 g[7]. Szczególną cechą gatunków zaliczanych do ponocnic jest ich nocny tryb życia, dobrze rozwinięty wzrok oraz długi nie czepny ogon. Dobrze widzą przy słabym oświetleniu, rozróżniają kolory[9]. Ponocnicowate tworzą trwałe związki monogamiczne i żyją w grupach rodzinnych. Oboje rodzice opiekują się małpiętami. Ponocnicowate żyją do 13 lat na wolności i do 20 lat w niewoli.

SystematykaEdytuj

EtymologiaEdytuj

  • Aotus: gr. αωτος aōtos „bezuchy”, od negatywnego przedrostka α- a-; ους ous, ωτος ōtos „ucho”[10].
  • Nyctipithecus: gr. νυκτι- nukti- „nocny”, od νυξ nux, νυκτος nuktos „noc”; πιθηκος pithēkos „małpa”[11]. Gatunek typowy: Nyctipithecus felinus Spix, 1823 (= Simia trivirgata Humboldt, 1811).
  • Nocthora: łac. nocthore „kto widzi w nocy”[3][12]. Gatunek typowy: Simia trivirgata Humboldt, 1811.

Podział systematycznyEdytuj

Do rodziny ponocnic zaliczany jest jeden rodzaj ponocnica[5] (Aotus)[6]. Kwestia gatunków pozostaje dyskusyjna. Początkowo uważano, że rodzaj reprezentowany jest przez tylko jeden gatunek Aotus trivirgatus[13][14][15]. W 1983 Philip Hershkovitz wyróżnił 9 odrębnych gatunków[16]. Badania cytogenetyczne wykazały u badanych Aotus spp. 18 różnych kariotypów o liczbie chromosomów od 46 do 58[17]. Ustalenie relacji filogenetycznych wymaga dalszych badań. Wielu systematyków uznaje za gatunki tylko Aotus azarae i Aotus trivirgatus, pozostałe proponowane przez innych badaczy traktując jako podgatunki. Do rodzaju należą następujące gatunki[6][5]:

OchronaEdytuj

Wszystkie ponocnicowate są objęte konwencją CITES[18].

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ Aotidae, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ J.B. von Spix: Simiarum et Vespertilionum Brasiliensium species novae. Monachii: typis F.S. Hübschmanni, 1823, s. 24. (łac.)
  3. ↑ a b F. Cuvier: Douroucouli. W: É. Geoffroy Saint-Hilaire, F. Cuvier: Histoire naturelle des mammifères : avec des figures originales, coloriées, dessinées d'aprèsdes animaux vivans. T. 5. Paris: Chez A. Belin, 1824, s. 3. (fr.)
  4. ↑ J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 71. (łac.)
  5. ↑ a b c W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 39–40. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.)
  6. ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 184. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.)
  7. ↑ a b E. Fernandez-Duque, M.K. Corley & A. Spence-Aizenberg: Family Aotidae (Night Monkeys). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 427–431. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.)
  8. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Genus Aotus. W: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-05].
  9. ↑ Dewey, 2007
  10. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 111.
  11. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 466.
  12. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 460.
  13. ↑ K. Kowalski (redaktor naukowy), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 279, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
  14. ↑ Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 108. ISBN 83-01-14344-4.
  15. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Species Aotus trivirgatus. W: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-05].
  16. ↑ P. Hershkovitz. Two new species of night monkeys, genus Aotus (Cebidae, Platyrnhini): A preliminary report on Aotas taxonomy. „American Journal of Primatology”. 4 (3), s. 209-243, 1983. DOI: 10.1002/ajp.1350040302 (ang.). 
  17. ↑ A. Ruiz-Herrera, F. García, M. Aguilera, M. Garcia, M. Ponsà Fontanals. Comparative chromosome painting in Aotus reveals a highly derived evolution. „American Journal of Primatology”. 65 (1), s. 73-85, 2005. DOI: 10.1002/ajp.20098 (ang.). 
  18. ↑ CITES: Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora, Appendices I, II and III (ang.). 2010. [dostęp 7 lutego 2012]. Załączniki I, II i III w formacie pdf (pl)

BibliografiaEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ponocnicowate&oldid=61269837”