Poradnictwo językowe
Poradnictwo językowe – zorganizowana forma krzewienia tzw. kultury języka[1]. Stanowi odpowiedź na zapotrzebowania społeczne i wywodzi się z tradycji normatywizmu[2]. Poradnie językowe zajmują się odpowiadaniem na pytania nadsyłane przez użytkowników języka oraz doradzaniem w kwestii sprawnego posługiwania się językiem. Funkcjonują w krajach europejskich, gdzie często mają długą historię[3].
Poradnictwo językowe ma cel edukacyjny, pozbawione jest jednak mocy nakazowej, ponieważ pracownicy poradni językowej nie dysponują sankcjami wobec osób nieprzestrzegających udzielanych porad[3][4].
Poradnictwo językowe popularyzowane jest w prasie, radiu, telewizji oraz internecie[2]. Istnieją też poradnie telefoniczne[1][4]. Utrwalonymi formami tej działalności są słowniki normatywne oraz poradniki językowe[2]. Porady językowe prezentowane są w rubrykach językowych, publikowanych w czasopismach niejęzykoznawczych[5]. Powstały także amatorskie inicjatywy zajmujące się rozstrzyganiem zagadnień normatywnych, przybierające postać blogów i innego rodzaju publikacji internetowych[2][4]. Zbiory porad językowych (pytań i odpowiedzi) bywają wydawane jako książki[4].
Poradnictwo językowe występuje w Europie (np. w Wielkiej Brytanii, Niemczech, krajach skandynawskich, na Węgrzech)[4]. W Polsce działalność poradniczą spopularyzowali m.in. poloniści: Jan Miodek, Jerzy Bralczyk czy Walery Pisarek[6]. Odpowiedzi na pytania dotyczące spraw językowych udziela także internetowa Poradnia Językowa PWN[7]. Pionierami czeskiego (praskiego) poradnictwa językowego byli M. Weingart, J. Stanislav i J. Haller, założyciele poradni językowej (1936)[4].
Poradnictwo językowe stanowi przejaw preskryptywnego podejścia do języka[8], choć samemu pojęciu preskryptywizmu zwykło się przypisywać ujemne zabarwienie[9]. Bywa, że osoby praktykujące poradnictwo językowe nie tylko formułują zalecenia normatywne, lecz również popularyzują pewne zagadnienia lingwistyczne (np. wiadomości z zakresu etymologii)[8]. Niektórzy językoznawcy krytykują popularne poradnictwo językowe za nadmierne skupienie na języku standardowym i prezentowanie subiektywnych zaleceń, nie zawsze ugruntowanych w praktyce językowej[8][10]. Masowe zasięganie porad językowych może być rozumiane jako wyraz nieuzasadnionej niepewności językowej; język to bowiem środek ekspresji i komunikacji dostępny wszystkim jego użytkownikom[11].
Zobacz też
edytuj
Przypisy
edytuj- ↑ a b Hanna Jadacka, Andrzej Markowski, Hasła problemowe, [w:] Andrzej Markowski (red.), Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN, t. 2: Q–Ż, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2022, s. 1645–1646, ISBN 978-83-01-22136-2, ISBN 978-83-01-22135-5, OCLC 1325603935, hasło „poradnictwo językowe”.
- ↑ a b c d Katarzyna Ostrowska, Wybrane błędy językowe na przykładzie analizy funkcjonowania Poradni Językowej PWN, „Kwartalnik Nauk o Mediach”, nr 1, 2016 [zarchiwizowane z adresu 2023-06-02].
- ↑ a b Ludmila Uhlířová, Jak vymezit v souvislosti s prací na internetové příručce češtiny role jazykové poradny jakožto akademické jazykověvýchovné instituce?, [w:] Matej Považaj (red.), Jazyková kultúra na začiatku tretieho tisícročia, Bratislava: Veda, 2009, s. 202–207, ISBN 978-80-224-1052-6, OCLC 813640158 (cz.).
- ↑ a b c d e f Ludmila Uhlířová, Jazykové poradenství, [w:] Petr Karlík, Marek Nekula, Jana Pleskalová (red.), Nový encyklopedický slovník češtiny, 2017 [zarchiwizowane z adresu 2020-11-08] (cz.).
- ↑ Jozef Mistrík, Encyklopédia jazykovedy, Bratislava: Obzor, 1993, s. 218–220, ISBN 80-215-0250-9, OCLC 29200758 (słow.).
- ↑ Poradnictwo językowe, [w:] Encyklopedia Internautica [zarchiwizowane z adresu 2020-02-09].
- ↑ Poradnia Językowa PWN [online] [dostęp 2020-04-24].
- ↑ a b c Anđel Starčević, Mate Kapović, Daliborka Sarić, Jeziku je svejedno, Zagreb: Sandorf, 2019, s. 191–193, ISBN 978-953-351-115-3, OCLC 1126555222 (chorw.).
- ↑ Linda Pillière i inni, Norms and Margins of English, [w:] Linda Pillière i inni red., Standardising English: norms and margins in the history of the English language, Cambridge: Cambridge University Press, 2018, s. 6, DOI: 10.1017/9781108120470, ISBN 978-1-107-19105-1, ISBN 978-1-108-12047-0, OCLC 1107342974 (ang.).
- ↑ Stephan Elspaß, Péter Maitz, New Language Norm Authorities in Germany: Ideological Roots and Social Consequences, [w:] Anne Schröder, Ulrich Busse, Ralf Schneider (red.), Codification, Canons and Curricula: Description and Prescription in Language and Literature, Bielefeld: Aisthesis, 2012, s. 171–184, ISBN 978-3-89528-936-1, OCLC 829680089 (ang.).
- ↑ Tadeusz Piotrowski, Z zagadnień leksykografii, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 68, ISBN 83-01-11392-8, OCLC 34411730.