Port lotniczy Gibraltar
Port lotniczy Gibraltar (Gibraltar Airport) – port lotniczy położony 0,5 km na północ od centrum Gibraltaru, przy granicy z Hiszpanią. W poprzek pasa przebiega ulica (trasa prowadząca z centrum miasta do przejścia granicznego z Hiszpanią), która jest zamykana na około 10 minut podczas każdego startu i lądowania samolotu. Port lotniczy obsługuje Gibraltar oraz aglomerację wokół Zatoki Gibraltarskiej, czyli Campo de Gibraltar, m.in. hiszpańskie miasta Algeciras i La Línea (położoną po drugiej stronie lotniska). W 2017 roku obsłużył 571 184 pasażerów[3]. Po drugiej stronie zatoki znajduje się Heliport Algeciras.
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Terytorium zamorskie | |||
| Miejscowość |
Gibraltar | ||
| Typ |
cywilne/wojskowe | ||
| Data otwarcia |
1939 | ||
| Kod IATA |
GIB | ||
| Kod ICAO |
LXGB | ||
| Wysokość |
4 m n.p.m.[1] | ||
| Statystyki ruchu (2017[2]) | |||
| Liczba pasażerów |
571 184 | ||
| Liczba operacji |
4888 | ||
| Drogi startowe | |||
| |||
Położenie na mapie Gibraltaru  | |||
 36°09′04,88″N 5°20′54,46″W/36,151356 -5,348461
| |||
| Strona internetowa | |||
Historia
edytujPierwsze próby startów samolotów wojskowych z toru wyścigów konnych w zaanektowanej przez Brytyjczyków strefie neutralnej przy granicy z Hiszpanią, określanej jako North Front, miały miejsce podczas I wojny światowej[4]. W 1931 roku władze zezwoliły na prowadzenie z toru wyścigowego lotów pasażerskich między Gibraltarem a Tangerem przez Gibraltar Airways Ltd, lecz linia lotnicza zbankrutowała po trzech miesiącach[4]. W marcu 1936 roku urządzono tam prowizoryczne lotnisko wojskowe, lecz do końca lat 30. nie było rozbudowywane z uwagi na chęć niepogarszania stosunków z Hiszpanią[5]. Dopiero po wybuchu II wojny światowej Gibraltar zyskał znaczenie jako baza lotnictwa brytyjskiego, przede wszystkim samolotów zwalczających niemieckie okręty podwodne oraz eskortujących konwoje morskie, i w 1940 roku ukończono na lotnisku krótki pas startowy[6]. Dopiero w grudniu 1941 roku rozpoczęto pracę nad rozbudową lotniska, po tym, jak uznano, że może ono stanowić punkt tranzytowy w transporcie wojskowym na Bliski Wschód[6]. Zdecydowano o budowie pasa o długości 1417 m i szerokości 137 m, co wymagało nadbudowania pasa o przynajmniej 500 m w głąb Zatoki Gibraltarskiej, w kierunku na zachód[6]. Do budowy w morzu wykorzystywano surowiec odstrzeliwany ze skały oraz uzyskiwany przy drążeniu tuneli[6]. Zlikwidowano przy tym stary tor wyścigowy i zabudowania stoczni Blands[6]. Pas nowego lotniska przecinał jedyną drogą łączącą półwysep z kontynentem (Drogę Hiszpańską)[6]. W styczniu 1942 roku ukończono pas długości 900 m, w kwietniu 1052 m (1155 jardów)[7]. Do listopada 1942 roku długość sięgnęła planowanych 1417 m (1550 jardów), po czym w lipcu 1943 roku jeszcze wydłużono ją do 1646 m (1800 jardów)[7]. Z uwagi jednak na charakterystykę terenu i trudne warunki powodowane przez wiatr, dochodziło tam też do wypadków lotniczych, z których najbardziej znanym stała się katastrofa 4 lipca 1943 roku, w której zginął Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych generał Władysław Sikorski[7].
Po wojnie lotnisko służyło do celów wojskowych, jako baza RAF North Front, jak i cywilnych. Przedłużono jeszcze pas na zachód o dalsze 183 m (200 jardów)[7]. Cały czas w poprzek lotniska prowadziła jedyna droga z Hiszpanii do Gibraltaru, na której zamykano ruch kołowy podczas operacji lotniczych[7]. Między 1969 a 1985 rokiem brak było jednak ruchu kołowego z uwagi na zamknięcie granicy przez Hiszpanię[8][9]. W 1976 roku przeprowadzono wymianę nawierzchni lotniska[7].
Z powodu sporu terytorialnego Hiszpanii z Wielką Brytanią o przynależność Gibraltaru i strefy neutralnej, na której zbudowane zostało lotnisko, operacje lotnicze na lotnisku napotykały na szereg ograniczeń. W styczniu 1966 roku Hiszpania wprowadziła zakaz lotów samolotów państw należących do NATO do Gibraltaru nad swoim terytorium[7]. Wymagało to wykonania podejścia po łuku od południa przy lądowaniu z kierunku zachodniego, natomiast lądowanie wspierane przez system ILS możliwe było jedynie przy prostym podejściu od zachodu[7]. W praktyce Hiszpania zabraniała lotów samolotów cywilnych innych niż brytyjskie. Dopiero 18 września 2006 roku podpisano trójstronne porozumienie brytyjsko-hiszpańsko-gibraltarskie umożliwiające loty do Gibraltaru samolotów cywilnych z Hiszpanii i innych państw, przy zachowaniu restrykcji dla samolotów wojskowych[10].
31 marca 2023 roku otwarto tunel Kingsway pod płytą lotniska, eliminując tym samym ruch samochodów przez dotychczasową drogę po lotnisku[11].
Z uwagi na trudne warunki do lądowania powodowane przez silne wiatry wiejące wokół skały Gibraltaru, lotnisko zostało określone w programie Most Extreme Airports amerykańskiego kanału History Channel jako piąte najbardziej ekstremalne lotnisko na świecie[12].
Linie lotnicze i połączenia
edytuj| Linia Lotnicza | Kierunek |
|---|---|
| British Airways | |
| EasyJet |
Przypisy
edytuj- ↑ a b Jeppesen Trip Kit For LXGB (24-2017). 2017. s. Vau.aero. [dostęp 2020-06-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-24)].
- ↑ Data and analysis | Civil Aviation Authority [online], caa.co.uk [dostęp 2024-04-25] (ang.).
- ↑ Gibraltar International Airport: Gibraltar International Airport Traffic Statistics 2017.
- ↑ a b Ramsey (red.) 1978 ↓, s. 4.
- ↑ Ramsey (red.) 1978 ↓, s. 7-9.
- ↑ a b c d e f Ramsey (red.) 1978 ↓, s. 10-12.
- ↑ a b c d e f g h Ramsey (red.) 1978 ↓, s. 13-14.
- ↑ Spanish close off 'Rock'. „Montreal Gazette”, s. 1, 9-06-1969. (ang.).
- ↑ The siege of Gibraltar is over. „The Observer”, s. 17, 3-02-1985. Londyn. (ang.).
- ↑ Historic deal agreed on Gibraltar. BBC, 18-09-2006. (ang.).
- ↑ Kingsway is now open & operational. GBC.gi, 31-03-2023. (ang.).
- ↑ Most Extreme Airports; The History Channel; 26 sierpnia 2010.