Portret Marii Teresy Burbon y Vallabriga
Portret Marii Teresy Burbon y Vallabriga (hiszp. María Teresa de Borbón y Vallabriga niña) – obraz olejny hiszpańskiego malarza Francisca Goi znajdujący się w Narodowej Galerii Sztuki w Waszyngtonie[1].
| |
| Autor | |
|---|---|
| Rodzaj | |
| Data powstania |
1783 |
| Medium |
olej na płótnie |
| Wymiary |
134,5 × 117,5 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Miejscowość | |
| Lokalizacja | |
_by_Goya.jpg)
Okoliczności powstania edytuj
Maria Teresa Burbon, hrabina Chinchón (1779–1828) była córką infanta Ludwika Antoniego Burbona, młodszego brata Karola III, wydalonego z dworu m.in. za zawarcie morganatycznego małżeństwa z aragońską arystokratką Marią Teresę de Vallabriga y Rozas. Po śmierci ojca wysłano ją do klasztoru, gdzie przebywała w latach 1785–1797. W 1797 roku królowa Maria Ludwika zaaranżowała jej małżeństwo ze swoim faworytem Manuelem Godoyem, aby w ten sposób podnieść jego arystokratyczny status. Związek z Godoyem pozwolił jej rodzinie odzyskać liczne przywileje utracone przez małżeństwo ojca z arystokratką bez królewskiego pochodzenia, takie jak używanie nazwiska i herbu Burbonów. Hrabina stała się pełnoprawnym członkiem rodziny królewskiej i najważniejszą damą w państwie po królowej Marii Ludwice[2][3]. Po upadku Godoya w 1808 roku została w Hiszpanii do końca wojny niepodległościowej. Po powrocie Ferdynanda VII i przywróceniu monarchii absolutnej wyjechała do Francji[2].
Relacje Goi z rodzicami hrabiny były bardzo serdeczne. Infant Ludwik Antoni i Maria Teresa byli dla niego nie tylko ważnymi zleceniodawcami, ale także mecenasami. W sierpniu i wrześniu 1783 roku malarz gościł w ich posiadłości w Arenas de San Pedro, a gospodarze nie szczędzili mu pochwał i dowodów życzliwości. W latach 1783–1784 Goya wykonał dla nich przynajmniej szesnaście obrazów. W 1783 roku przygotowując się do wykonania złożonego Portretu rodziny infanta don Luisa namalował kilka portretów poszczególnych członków rodziny, w tym dzieci[4]. Portret małej Marii Teresy jest pendantem wizerunku jej starszego brata Ludwika Marii[5].
Opis obrazu edytuj
Według inskrypcji w lewym dolnym rogu Maria Teresa ma na obrazie 2 lata i 9 miesięcy. Goya przedstawił ją w całej postaci, stojącą na tarasie w pałacowym ogrodzie. W tle widać szaroniebieski górski pejzaż Sierra de Gredos charakteryzujący się ciemnym, gęstym lasem i skałami odbijającymi srebrne światło[6]. Nad szczytami na jasnym niebie zbierają się różowawe chmury[7]. Dziewczynka ma na sobie bogaty strój dworski o kroju właściwym dla dorosłej kobiety. Na głowie ma czepek ozdobiony niebieską wstążką i różą, oraz białą koronkową mantylę spowijającą niemal całą postać. Spod czarnej baskiny wyglądają niebieskie buciki ze złotymi klamerkami[8]. Twarz jest zaróżowiona, usta czerwone a niebieskie oczy błyszczące, co daje dziecku zdrowy wygląd[9][10].
Artysta wykonał kilka dziecięcych portretów zawsze odnosząc się do swoich modeli z szacunkiem i uczuciem, widocznym także na tym obrazie. Na portretach Goi dzieci mają zwykle przy sobie zabawkę lub ulubione zwierzątko, w przypadku małej hrabiny jest to biały piesek maltański[11][12]. Piesek, który posłusznie siedzi u jej stóp, nadaje obrazowi przyjazną atmosferę i zdradza wzrost dziewczynki. Został namalowany charakterystycznymi długimi i lekkimi pociągnięciami pędzla. Maria Teresa we wdzięczny sposób imituje pozę dorosłej osoby – opiera rękę na biodrze i robi pół kroku do przodu. W tym portrecie Goya nie odchodzi jeszcze całkowicie od konwencjonalnego przedstawiania dzieci arystokratów jako „małych dorosłych”, jedynie nawiązując do bardziej naturalnego, oświeceniowego modelu. W późniejszych dziełach stara się podkreślać indywidualność dzieci i przedstawiać je w wygodnych ubraniach odpowiadających ich wiekowi[6].
Umieszczając Marię Teresę na świeżym powietrzu i na tle górskiego pejzażu Goya nawiązuje do portretu Księcia Baltazara Karola w stroju myśliwskim Diega Velázqueza. Malarz znał to dzieło ze zbiorów królewskich bardzo dobrze, ponieważ wykonał jego kopię kredą[8]. Goya przedstawił zarówno Marię Teresę, jak i jej brata w całej postaci i stosując nieco niższy punkt widzenia, przez co nadał małym postaciom majestatyczności[6].
Goya ponownie sportretował Marię Teresę rok później na Portrecie rodziny infanta don Luisa oraz w 1800 roku, kiedy była już żoną Manuela Godoya i spodziewała się pierwszego dziecka[2][13].
Proweniencja edytuj
Obraz znajdował się w pałacu w Boadilla del Monte, rezydencji rodziny Burbon y Vallabriga położonej w okolicy Madrytu. Należał do portretowanej, a następnie do jej córki Carloty Luisy de Godoy y Burbon i wnuka Adolfa Ruspoli (1822–1914), 2. księcia Alcudii. Obraz pojawił się na wyprzedaży dóbr Adolfa zorganizowanej krótko po jego śmierci 7 lutego 1914 roku w Paryżu. Prawdopodobnie został wykupiony przez rodzinę Ruspoli, gdyż pozostał w jej posiadaniu. Następnie należał do jego córki Marii Teresy Ruspoli y Alvarez de Toledo i jej bratanka Camila Carlosa Adolfa Ruspoli y Caro (1904–1975). Został sprzedany przez spadkobierców rodziny Ruspoli przed marcem 1957 roku galerii Wildenstein & Co. w Nowym Jorku. 2 marca 1959 roku nabyła go amerykańska filantropka Ailsa Mellon Bruce[5]. Bruce zapisała obraz Narodowej Galerii Sztuki w Waszyngtonie w swoim testamencie razem z wieloma innymi dziełami. Został włączony do kolekcji muzeum w 1970 roku[14].
Przypisy edytuj
- ↑ José Camón Aznar: Fran. de Goya. T. I 1746-1784. Zaragoza: Caja de Ahorros de Zaragoza, Aragón y Rioja, 1980, s. 151, 274. ISBN 84-500-4165-1.
- ↑ a b c Ferrán Aribau, Francesc Ruidera, Lluís Altafuya, Roberto Castillo, Xavier Costaneda: Goya: su tiempo, su vida, su obra. Madryt: LIBSA, 2006, s. 328. ISBN 84-662-1405-4.
- ↑ Alfonso E. Pérez Sánchez: Goya. Warszawa: Oficyna Imbir, 2009, s. 96. ISBN 978-83-60334-71-3.
- ↑ Robert Hughes: Goya. Artysta i jego czas. Warszawa: W.A.B., 2006, s. 115–117. ISBN 83-7414-248-0. OCLC 569990350.
- ↑ a b Jonathan Brown, Richard G. Mann: Spanish Paintings of the Fifteenth through Nineteenth Centuries. Washington: National Gallery of Art, 1990, s. 27–32. ISBN 0-89468-149-4.
- ↑ a b c Anna Reuter: Intimidades. W: Francisco Calvo Serraller: Goya: La imagen de la mujer. Madryt: Museo Nacional del Prado, 2001, s. 178–179. ISBN 84-95452-08-1.
- ↑ Elizabeth du Gué Trapier: Goya and His Sitters: A Study of His Style as a Portraitist. New York: Hispanic Society of America, 1964, s. 2.
- ↑ a b Xavier Bray: Goya: Los Retratos. Londres: Turner Libros, 2015, s. 44–45. ISBN 978-84-1635-484-9.
- ↑ María Teresa de Borbón y Vallabriga. Fundación Goya en Aragón. [dostęp 2020-01-23]. (hiszp. • ang.).
- ↑ Francisco Calvo Serraller (ed.): Goya y el infante don Luis: el exilio y el reino. Madryt: Patrimonio Nacional, 2012, s. 130. ISBN 84-7120-478-9.
- ↑ Luciano di Pietro, Alfredo Pallavisini, Claudia Gianferrari: Geniusze sztuki: Goya. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987, s. 65.
- ↑ Xavier F. Salomon: Goya and the Altamira family. Nowy Jork: The Metropolitan Museum of Art, 2014, s. 220. ISBN 978-1-58839-553-5.
- ↑ Stephanie Stepanek, Frederick Ilchman, Janis Tomlinson, Clifford Ackley, Jane Braun: Goya: Order & Disorder. Boston: Museum of Fine Arts w Bostonie, 2014, s. 106–109. ISBN 0-87846-808-0.
- ↑ María Teresa de Borbón y Vallabriga. nga.gov. [dostęp 2020-02-17]. (ang.).