Poszukiwany, poszukiwana
Poszukiwany, poszukiwana – polski barwny film komediowy z 1972 w reżyserii Stanisława Barei według scenariusza napisanego wraz z Jackiem Fedorowiczem, z Wojciechem Pokorą w roli głównej.
| Gatunek | |
|---|---|
| Rok produkcji | |
| Data premiery |
22 kwietnia 1973 |
| Kraj produkcji | |
| Język | |
| Czas trwania |
83 minuty[1] |
| Reżyseria | |
| Scenariusz |
Stanisław Bareja, Jacek Fedorowicz |
| Główne role | |
| Muzyka | |
| Zdjęcia | |
| Scenografia | |
| Kostiumy | |
| Montaż | |
| Produkcja |
Jan Szymański, Edward Kłosowicz (kierownictwo produkcji)[2] |
| Wytwórnia |
FabułaEdytuj
Pracownik muzeum, historyk sztuki Stanisław Maria Rochowicz (Wojciech Pokora), zostaje niesłusznie oskarżony o kradzież obrazu autorstwa Bogdana Adamca (Adam Mularczyk). Domniemanemu złodziejowi grozi 5 lat więzienia. Przerażony tą perspektywą postanawia ukrywać się w przebraniu kobiecym, aż namaluje kopię zrabowanego płótna i niepostrzeżenie ją podrzuci. Podejmuje pracę jako gosposia domowa „Marysia”, nie ma jednak szczęścia do chlebodawców. Pomimo początkowych trudności w nowym zawodzie „Marysia” zaczyna odkrywać uroki swojej pracy. Okazuje się również, że zarabia więcej niż jako magister historii sztuki. Film jest satyrą na zjawiska społeczne w Polsce okresu przełomu lat 60. i 70. XX wieku[1].
ObsadaEdytuj
- Wojciech Pokora – Stanisław Maria Rochowicz
- Jolanta Bohdal – Kasia, żona Rochowicza
- Wiesław Gołas – Karpiel, pierwszy „pan” Marysi
- Maria Chwalibóg – Karpielowa, żona Karpiela
- Witold Kałuski – Górecki, drugi „pan” Marysi
- Krystyna Borowicz – Górecka, żona Góreckiego
- Filip Łobodziński – Antoś, niesforny syn Góreckich
- Mieczysław Czechowicz – trzeci pan Marysi, pan „profesor” badający zawartość „cukru w cukrze”
- Jerzy Dobrowolski – „wieczny” dyrektor, czwarty pan Marysi
- Barbara Rylska – żona „wiecznego” dyrektora
- Adam Mularczyk – Bogdan Adamiec, malarz
- Jan Kobuszewski – hydraulik
- Tadeusz Pluciński – trener miotaczek
- Jolanta Wołłejko – niania, zafascynowana Marysią
- Zofia Czerwińska – była gosposia Karpielów, naprzykrzająca się lokatorka
- Wojciech Siemion – prokurator oskarżający Stanisława Marię Rochowicza o kradzież obrazu
- Bohdan Łazuka – inżynier Rawicz
- Zbigniew Skowroński – właściciel psa Alexa
- Maria Kaniewska – klientka przed Marysią, kupująca dużo cukru
- Wojciech Rajewski – strażnik w galerii, dzwoniący do Adamca
- Zdzisław Szymański – robotnik we włazie pokazujący drogę Rochowiczowi, jak dojechać na Powiśle
- Jerzy Januszewicz – mężczyzna w tramwaju, któremu Marysia przez przypadek usiadła na kolana
- Juliusz Kalinowski – urbanista
- Jerzy Moes – mężczyzna na przyjęciu u Góreckich
- Jan Kociniak – podwładny dyrektora
- Stanisław Tym – urzędnik (w filmie widoczne tylko jego dłonie) pieczętujący obraz Adamca
- Stanisław Bareja – mężczyzna goniący samochód
- Andrzej Krasicki – dyrektor muzeum
- Michał Żołnierkiewicz – mężczyzna w tramwaju
Przygotowania do filmu i realizacjaEdytuj
.jpg)
Pomysł na scenariusz, który Bareja napisał razem z Jackiem Fedorowiczem, przedstawiła reżyserowi jego żona, Hanna Kotkowska-Bareja. Jako historyk sztuki pracująca w Muzeum Narodowym poznała historię rzekomego zaginięcia dzieła Alfonsa Karnego, które artysta zabrał ze sobą, ale nie zostało to pokwitowane przez dyrektora, więc dzieło uznawano za zaginione. Ponadto w tym czasie małżeństwo Barejów zatrudniało dziewczyny jako pomoc domową do opieki nad dziećmi, stąd też historia odnosiła się do bliskich im realiów życia[3]. W czasie castingu do głównej roli Fedorowicz, Janusz Gajos i Wojciech Pokora prezentowali się w rolach mężczyzn grających kobiety. Wybrany został Pokora, ponieważ Gajos miał zbyt męską posturę, a u Fedorowicza zarost zbyt szybko pojawiał się w trakcie sesji zdjęciowej[4]. Rolę żony Rochowicza zagrać miała Stanisława Celińska, jednak odmówiła, ponieważ obawiała się, że ze względu na złą renomę Barei w tamtym czasie mogłaby nie dostać ról u takich reżyserów jak Krzysztof Zanussi i Kazimierz Kutz. Przyczyną owego stanu rzeczy była krytyka filmów Barei przez Kutza, który ukuł pojęcie „bareizmu” jako małowartościowej twórczości[5].
Zdjęcia do filmu kręcone były w Warszawie: kamienica przy ul. Grzybowskiej 46, na placu Powstańców, na placu Konstytucji, w galerii ZPAP, na terenie pałacu w Kozłówce[1], a także w mieszkaniu Barei[4]. Podobnie jak w poprzednich komediach, reżyser czerpał ze stylistyki przedwojennej, nasycając sceny gagami. W warstwie wizualnej odpowiedzialny za zdjęcia Jan Laskowski zastosował światło bezcieniowe. W trakcie realizacji sceny upadku Rawicza na schodach Jan Szymański (kierownik produkcji), nie godząc się na zatrudnienie kaskadera, sam odegrał tę rolę, przez co uległ poważnej kontuzji. W efekcie Bareja zawiązał współpracę (która była kontynuowana w kolejnych jego produkcjach) z kaskaderami: Krzysztofem Kotowskim, Zbigniewem Litwiniakiem i Zbigniewem Modejem[6].
OdbiórEdytuj
Premiera Poszukiwanego, poszukiwanej odbyła się 22 kwietnia 1973[1]. W ciągu roku film obejrzało prawie 2 miliony osób, a dochody z kas kinowych wyniosły ok. 13 milionów złotych[7]. Czesław Wiśniewski, Jerzy Jesionowski jako uczestnicy kolaudacji, która odbyła się 31 października 1972 roku, wypowiadali się o nim negatywnie, stawiając zarzuty ukazywania osób piastujących wysokie stanowiska w negatywnym świetle oraz dając do zrozumienia reżyserowi, że nie będzie tolerancji dla wyszydzania władzy w jego twórczości. Bronili go za to Aleksander Ścibor-Rylski oraz Tadeusz Konwicki. Podzielone były też zdania recenzentów w prasie, przy czym pochwały formułowano dość ostrożnie[8]. W 1974 Poszukiwany, poszukiwana został wyróżniony podczas festiwalu Queens Council of the Arts w Nowym Jorku[9].
Bartosz Staszczyszyn odczytywał film Barei jako przykład filmowego cross-dressingu w polskim filmie, posuwając się przy tym do stwierdzenia, że Poszukiwany, poszukiwana to „najpopularniejsza polska komedia cross-dressingowa”[10]. W przypadku filmu Barei tożsamość płciowa bohatera nie ulega jednak zakwestionowaniu. Piotr Zwierzchowski przekonywał, że Poszukiwany, poszukiwana, „podobnie jak cała twórczość Barei, bardziej narusza tabu polityczne, związane z opisem PRL-owskiej codzienności”[11].
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b c d e Poszukiwany, poszukiwana w bazie filmpolski.pl
- ↑ a b Replewicz 2009 ↓, s. 411.
- ↑ Replewicz 2009 ↓, s. 139–141.
- ↑ a b Replewicz 2009 ↓, s. 142.
- ↑ Replewicz 2009 ↓, s. 123–124.
- ↑ Replewicz 2009 ↓, s. 147–148.
- ↑ Replewicz 2009 ↓, s. 150.
- ↑ Replewicz 2009 ↓, s. 148–150.
- ↑ Replewicz 2009 ↓, s. 152.
- ↑ Bartosz Staszczyszyn, Gender po polsku, czyli filmowe przebieranki, Culture.pl, 23 lipca 2014 [dostęp 2021-10-28] (pol.).
- ↑ Piotr Zwierzchowski, Oswajanie tabu seksualnego w kinie PRL, „Przegląd Historyczny”, CIX (2), 2018, s. 229.
BibliografiaEdytuj
- Maciej Replewicz: Stanisław Bareja. Król krzywego zwierciadła. Poznań: Zysk i S-ka, 2009. ISBN 978-83-7506-387-5.
Linki zewnętrzneEdytuj
- Poszukiwany, poszukiwana w bazie IMDb (ang.)
- Poszukiwany, poszukiwana w bazie Filmweb
- Zdjęcia z filmu Poszukiwany, poszukiwana w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”