Powiat Großes Werder
Powiat Großes Werder (niem. Landkreis Großes Werder, Kreis Großes Werder; pol. Wielkie Żuławy) – istniejący w latach 1920–1939 powiat Wolnego Miasta Gdańsk. Obejmował obszar Żuław Wiślanych[1]. Teren powiatu znajduje się obecnie w województwie pomorskim.
Siedziba starostwa powiatowego znajdowała się w Nowym Dworze Gdańskim (niem. Tiegenhof), ponadto drugim ośrodkiem miejskim powiatu był Nowy Staw (niem. Neuteich)[2].
Historia edytuj
Powiat utworzono 10 stycznia 1920 r.[3], obejmował on część terenu Żuław Wiślanych leżącą na wschód od Wisły, na południe od Szkarpawy i na zachód od Nogatu i Cieplicówki[1][2].
24 grudnia 1920 roku północno-wschodnia granica Wolnego Miasta Gdańska została zmieniona na rzecz Republiki Weimarskiej – część obszaru powiatu została oddana Republice i weszła w skład powiatu elbląskiego (niem. Elbing-Land)[4].
Powiat Żuławy Wielkie liczył w 1924 roku 54078 mieszkańców[2] i zajmował powierzchnię 742,9 km²[1].
Po agresji Niemiec na Polskę teren Wolnego Miasta Gdańska – a tym samym także powiat Großes Werder został wcielony 1 września 1939 r. do Rzeszy Niemieckiej[1]. 1 listopada 1939 do powiatu Großes Werder przyłączono gminy powiatu Danziger Niederung położone na wschód od linii Wisły (Drewnica, Kąty Rybackie, Rybina, Stegna i Sztutowo). Natomiast wschodnią część Mierzei Wiślanej włączono do powiatu Elbing.
Wiosną 1945 r. terytorium Powiatu zostało zajęte przez Armię Czerwoną i od tego czasu należy do Polski. Tuż po wojnie funkcjonował przez krótki okres powiat nytyski z siedzibą w Nytychu o identycznych granicach co przedwojenny powiat Großes Werder.
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 – Encyklopedia Gdańska [online], www.gedanopedia.pl [dostęp 2021-11-09].
- ↑ a b c Powiat Nowodworski [online], www.nowydworgdanski.pl [dostęp 2021-11-10].
- ↑ Konstytucja Wolnego Miasta Gdańska z 17 listopada 1920 r., art. 68, [online], www.verfassungen.de [dostęp 2021-11-09].
- ↑ l, Granica WMG – od morza w Kolibkach do morza na Mierzei Wiślanej [online], Gdańsk – oficjalny portal miasta [dostęp 2021-11-09] (pol.).