Powiat aleksandrowski

Powiat aleksandrowskipowiat w Polsce, w województwie kujawsko-pomorskim, utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Aleksandrów Kujawski.

Powiat aleksandrowski
powiat
Ilustracja
Park Zdrojowy w Ciechocinku
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 kujawsko-pomorskie

TERC

0401

Siedziba

Aleksandrów Kujawski

Starosta

Lidia Tokarska

Powierzchnia (2024)

474,62[1] km²

Populacja (30.06.2024)
• liczba ludności


53 325[2]

• gęstość

112,4 os./km²

Urbanizacja

43,76%

Tablice rejestracyjne

CAL

Adres urzędu:
ul. Słowackiego 8
87-700 Aleksandrów Kujawski
Szczegółowy podział administracyjny
Plan powiatu aleksandrowskiego
Liczba gmin miejskich

3

Liczba gmin wiejskich

6

Liczba miejscowości

148

Położenie na mapie województwa
Położenie na mapie województwa
Strona internetowa

W jego południowej części leży Równina Inowrocławska z Kanałem Bachorze, w północnej znajduje się część Kotliny Toruńskiej z niecką rzeki Tążyny. Nizina Ciechocińska i płynąca przez nią rzeka Wisła, stanowi jednocześnie północno-wschodnią granicę powiatu. W powiecie znajduje się jedno z bardziej znanych w kraju uzdrowiskCiechocinek.

W skład powiatu wchodzą:

Struktura powierzchni

edytuj

Według raportu za rok 2022[3] powiat aleksandrowski ma obszar 475,61 km², w tym:

  • użytki rolne: 82,0%
  • grunty zabudowane 10,0%
  • użytki leśne: 8%

30 czerwca 2024 powiat zajmował 287 miejsce w kraju pod względem powierzchni i stanowił 2,64% powierzchni województwa[1].

Historia

edytuj

W średniowieczu ziemie dzisiejszego powiatu należały do Kujaw i częściowo do ziemi dobrzyńskiej. Od XIV w. do połowy XV w. były w części okupowane przez Zakon krzyżacki. Po 1466 na mocy postanowień pokoju toruńskiego ziemie te należały do województwa inowrocławskiego. Po drugim rozbiorze Polski znalazły się w zaborze pruskim. 1807–1815 znajdowały się w Księstwie Warszawskim, a po Kongresie wiedeńskim w zaborze rosyjskim, gdzie utworzono powiat radziejowski. W 1867 został utworzony powiat nieszawski z siedzibą starostwa w Nieszawie. Po odzyskaniu niepodległości przez państwo polskie ziemie powiatu znalazły się w województwie warszawskim, a siedziba starostwa w 1932 została przeniesiona do Aleksandrowa Kujawskiego bez zmiany nazwy powiatu[4], który 1 kwietnia 1938 znalazł się w województwie pomorskim[5]. Po II wojnie światowej 12 marca 1948 powiat nieszawski został przemianowany na aleksandrowski[6], który 6 lipca 1950 znalazł się w województwie bydgoskim w wyniku reformy administracyjnej kraju[7]. W 1970 był to powiat rolniczy o powierzchni 544 km2 z populacją 57 700 osób[8]. 1 czerwca 1975 zlikwidowano powiaty a tereny ziemi aleksandrowskiej włączono do województwa włocławskiego[9]. 1 stycznia 1999 został powtórnie utworzony.

Demografia

edytuj

30 czerwca 2024 w powiecie mieszkało 2,68% ludności województwa[2].

Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2024):

  Ogółem Kobiety Mężczyźni
osób % osób % osób %
Ogółem 53 325 100 27 401 51,38 25 924 48,62
Miasto 23 336 43,76 12 461 23,37 10 875 20,39
Wieś 29 989 56,24 14 940 28,02 15 049 28,22
  • Piramida wieku mieszkańców powiatu aleksandrowskiego


 

31 grudnia 2022 wskaźnik bezrobocia rejestrowanego w powiecie aleksandrowskim wynosił 12,1%[3].

Starostowie aleksandrowscy

edytuj

Na podstawie źródła[10]:

  • Zbigniew Żbikowski (13 listopada 1998 – 2 grudnia 2010)
  • Wioletta Wiśniewska (2 grudnia 2010 – 27 listopada 2014)
  • Dariusz Wochna (27 listopada 2014 – 19 listopada 2018)
  • Lidia Tokarska (19 listopada 2018 – nadal)

Transport

edytuj

Transport drogowy

edytuj
 
Droga wojewódzka nr 266

Drogi krajowe

edytuj

Drogi wojewódzkie

edytuj

Komunikację autobusową na terenie powiatu utrzymuje KPTS Oddział Włocławek. Aleksandrów posiada połączenia autobusowe z Ciechocinkiem, Włocławkiem, Toruniem, Inowrocławiem, Koninem, Radziejowem i in. Do Ciechocinka dojeżdżają autobusy dalekobieżne z różnych województw.

Transport kolejowy

edytuj
 
Stacja kolejowa w Aleksandrowie Kujawskim
 
Stacja kolejowa Nieszawa Waganiec

Przez teren powiatu przebiegają 2 linie kolejowe:

Największą i najważniejszą stacją kolejową powiatu jest Aleksandrów Kujawski. Poza tym na terenie powiatu znajdują się 3 stacje kolejowe (Ciechocinek, Nieszawa Waganiec, Otłoczyn) oraz 2 przystanki kolejowe (Turzno Kujawskie i Odolion).

Zabytki powiatu

edytuj
 
Ruiny zamku w Raciążku
 
Tężnie w Ciechocinku
 
Dworzec kolejowy w Otłoczynie
 
Ratusz w Nieszawie
  • Aleksandrów Kujawski:
    • Dworzec kolejowy z lat 1860–1862
    • neogotycki kościół Przemienienia Pańskiego z 1896 r.
    • pałac z 1900
  • Ciechocinek:
    • kościół św. św. Piotra i Pawła, XIX w.
    • drewniana cerkiew prawosławna św. Michała Archanioła z 1894
    • zespół uzdrowiskowy: drewniane tężnie z lat 1824–1828 i 1859, warzelnia soli z 1824–1833, klasycystyczne łazienki główne z 1845–1849 (H. Marconi i F. Rejewski), park zdrojowy z 1875, pałacyk zarządu uzdrowiska z ok. 1900, pływalnia solankowo-termalna z 1931–1932
    • dworzec kolejowy z 1901–1902
    • poczta z 1932–1934 (Gutt i J. Jankowski)
    • liczne hotele i pensjonaty z przełomu XIX i XX w.
  • Nieszawa
    • późnogotycki kościół św. Jadwigi z 1468, rozbudowany ok. 1496, 1592–1595 (wieża) i 1620–1625 (kaplice)
    • kościół franciszkanów z 1611, odbudowany 1735–1763 i klasztor z 1635
    • dawna komora celna z ok. połowy XIX w.
    • klasycystyczny ratusz z 1821, rozbudowany w 1859
    • domy drewniane i murowane z I połowy XIX w.
  • Raciążek
    • późnogotycko-renesansowy kościół z 1597–1612
    • ruiny zamku biskupiego z 1323-64, rozbudowanego w 1467 i 1533 i I połowie XVIII w.
  • Otłoczyn
    • kościół neogotycki pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa z 1905
    • dworzec kolejowy z 1862.
    • poczta z 1862.
    • komora celna i zespół domów murowanych pracowników komory celnej i pograniczników z 1862–1908
    • budynek karczmy z końca XIX w.
    • domy drewniane i murowane z przełomu XIX i XX w.
    • młyn z końca XIX w.

Sąsiednie powiaty

edytuj

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 roku. Tabl.2 [online], GUS [dostęp 2025-03-25].
  2. a b Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2024 (stan w dniu 30.06) Tabl.5 [online], GUS [dostęp 2025-03-30].
  3. a b Raport o stanie Powiatu Aleksandrowskiego za 2022 rok. BIP - Starostwo Powiatowe. s. 6, 62. [dostęp 2025-03-30]. (pol.).
  4. Powiat aleksandrowski - historia
  5. Dz.U. z 1937 r. nr 46, poz. 350
  6. Dz.U. z 1948 r. nr 12, poz. 97
  7. Dz.U. z 1950 r. nr 28, poz. 255
  8. Henryk Bonecki: Encyklopedia Powszechna PWN tom 1. Warszawa: PWN, 1973, s. 53.
  9. Dz.U. z 1975 r. nr 16, poz. 91
  10. Rafał Rudka, Joanna Gryboś-Chechelska, Tomasz Smaś: Słownik biograficzny współczesnych starostów. T. II: Starostowie województwa kujawsko-pomorskiego. Warszawa: Związek Powiatów Polskich, 2022, s. 16. ISBN 978-83-62251-85-8. [dostęp 2024-04-02].

Linki zewnętrzne

edytuj