Powiat lubaczowski
Powiat lubaczowski (w latach 1918-1922 na tym obszarze istniał powiat cieszanowski) – powiat w Polsce (województwo podkarpackie), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Lubaczów. Najbardziej na wschód wysunięty powiat województwa podkarpackiego, leży w Przemyskiem[2].
| powiat | |||||||||
 powiat lubaczowski (Radruż) | |||||||||
| |||||||||
| Państwo | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||
| TERC |
1809 | ||||||||
| Siedziba | |||||||||
| Starosta |
Barbara Broź | ||||||||
| Powierzchnia |
1308,37 km² | ||||||||
| Populacja (31.12.2023) • liczba ludności |
| ||||||||
| • gęstość |
42,2 os./km² | ||||||||
| Urbanizacja |
34,28% | ||||||||
| Tablice rejestracyjne |
RLU | ||||||||
Adres urzędu: ul. Jasna 137-600 Lubaczów | |||||||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||||||
| |||||||||
Położenie na mapie województwa
| |||||||||
| Strona internetowa | |||||||||
Graniczy z obwodem lwowskim 
.
Historycznie należy do ziemi bełskiej Rusi Czerwonej, na granicy z ziemią przemyską (powiat jarosławski).
W całości pokrywa się z urzędem rejonowym w Lubaczowie 1990–1998 w woj. przemyskim 1975–1998.
Powiat zamieszkuje 52 756 ludności, a jego powierzchnia stanowi 7,3% powierzchni województwa.
Znajduje się wśród 21 powiatów ziemskich województwa podkarpackiego na miejscach:
- Powierzchnia – 1. miejsce
- Ludność – 19. miejsce
- Gęstość zaludnienia – 19. miejsce
W latach 1856–1866 i 1954–1961 na terenie obecnych powiatów: jarosławskiego, przemyskiego i lubaczowskiego istniał powiat radymniański z siedzibą w Radymnie.
Podział administracyjny
edytuj| Gmina | Powierzchnia gminy |
Ludność gminy | Gęstość zaludnienia |
Siedziba gminy | Ludność siedziby |
Odl. m.p.[3] |
|---|---|---|---|---|---|---|
| – | km² | os. | os./km² | – | os. | km |
| Gmina miejska | ||||||
 Lubaczów
|
25,73 | 11 354 | 441,3 | Lubaczów | 11 354 | 0 |
| Gminy miejsko-wiejskie | ||||||
 Cieszanów
|
219,35 | 6 762 | 31 | Cieszanów | 1 830 | 10 |
 Narol
|
203,58 | 7 552 | 37 | Narol | 1 997 | 26 |
 Oleszyce
|
151,82 | 6 105 | 40 | Oleszyce | 2 822 | 4 |
| Gminy wiejskie | ||||||
 Horyniec-Zdrój
|
203,10 | 4 346 | 22 | Horyniec-Zdrój | 2 292 | 18 |
 Lubaczów
|
202,86 | 8 960 | 44 | Lubaczów[4] | 11 354 | 0 |
 Stary Dzików
|
155,77 | 4 018 | 27 | Stary Dzików | 1 186 | 17 |
 Wielkie Oczy
|
146,24 | 3 659 | 25 | Wielkie Oczy | 926 | 15 |
Liczba ludności na rok 2023 (w przypadku wsi gminnych 2021)
Źródło: Polska w liczbach
Historia
edytujPowiat lubaczowski I Rzeczypospolitej istniał w latach 1462-1793. Jednostką nadrzędną było województwo bełskie – województwo Korony Królestwa Polskiego I Rzeczypospolitej, część prowincji małopolskiej.
- Kasztelanowie lubaczowscy
- Starostowie lubaczowscy, m.in.:
Jan Amor Tarnowski, Adam Mikołaj Sieniawski, Jerzy August Mniszech, Jerzy Jazłowiecki, Otto Chodecki, Jan Płaza, Jerzy Ossoliński, Jan Sebastian Szembek, Aleksander Michał Lubomirski, Józef Karol Lubomirski
W czasie okupacji powiat lubaczowski zniknął z mapy, a jego ziemie weszły w skład powiatów: Zamość, Biłgoraj i Rawa Ruska. Powiat został reaktywowany w drugiej połowie sierpnia 1944 roku. Wojewoda rzeszowski mianował starostą Andrzeja Bednarza, ludowca z Cewkowa, wicestarostą został Władysław Gustaw, nauczyciel związany z AK. W skład pierwszej Powiatowej Rady Narodowej, utworzonej w styczniu 1945 roku, weszło 38 radnych, do roku 1948 ich liczba wzrosła do 60. Przewodniczącym PRN byli kolejno: 1945/46 – Rudolf Daum, 1946 – Michał Pióro, 1947 – ks. Marian Lisowski, 1948 – Józef Argasiński. Powstały też Urząd Ziemski i Powiatowy Urząd Informacji i Propagandy.
Granice powojennego powiatu zostały zmienione w stosunku do granic sprzed 1939 roku. W 1945 roku z dawnego powiatu jaworowskiego główną, zachodnią część gminy Wielkie Oczy (8 gromad) włączono do powiatu lubaczowskiego. 4 gromady powiatu rawskiego – Dziewięcierz (z gminy Potylicz), Radruż (z gminy Wróblaczyn), Werchrata i Prusie (z gminy Siedliska) – również przyłączono do powiatu lubaczowskiego w nowo utworzonym woj. rzeszowskim. Powiat utracił na rzecz ZSRR jedną gromadę (Hruszów) i jedną w części. Po tych zmianach powiat obejmował 1133 km² i istniał do 31 maja 1975 w kształcie obecnym.
Położenie geograficzne
edytujPowiat położony jest w obrębie makroregionów geograficznych: Kotliny Sandomierskiej i Roztocza. Obszarowo dominuje wschodnia część Kotliny Sandomierskiej z mezoregionami: Płaskowyżem Tarnogrodzkim i Równiną Biłgorajską. Roztocze zajmuje prawie trzecią część powiatu z mezoregionami: Roztoczem Wschodnim, zwanym też Południowym lub Rawskim i Roztoczem Środkowym.
Płaskowyż Tarnogrodzki wyodrębniający się z Kotliny Sandomierskiej obejmuje płaski obszar wyżyn osiągających od 220–180 m n.p.m. Budują go iły mioceńskie, na których zalegają gliny i piaski czwartorzędowe, a na dość znacznej powierzchni utwory pylaste typu lessów. Ukształtowanie powierzchni i żyzność gleb sprawiają, że region ten ma charakter rolniczy. Piaszczysta Równina Biłgorajska pochyla się w kierunku zachodnim, urozmaicona jest licznymi wydmami i podmokłymi zagłębieniami. Wzdłuż południowej granicy Równiny płynie rzeka Tanew. Występują tam duże kompleksy leśne. Fragment makroregionu Roztocze zbudowany jest głównie z piasków oraz wapieni. Na terenie powiatu lubaczowskiego występują najwyższe – po stronie polskiej – wzniesienia Roztocza: Wielki Dział – 390,4 m n.p.m. i Długi Goraj – 391,5 m n.p.m. Mają one charakter ostańców, pokryte są piaszczystymi i wapiennymi osadami morza mioceńskiego, a poprzecinane rozległymi dolinami wysłanymi grubą warstwą piasków polodowcowych.
Demografia
edytujLiczba ludności (dane z 30 czerwca 2005):
| Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| osób | % | osób | % | osób | % | |
| Ogółem | 57 267 | 100 | 28 671 | 50,07 | 28 596 | 49,93 |
| Miasto | 19 640 | 34,30 | 10 070 | 17,58 | 9570 | 16,71 |
| Wieś | 37 627 | 65,70 | 18 601 | 32,48 | 19 026 | 33,22 |
- Piramida wieku mieszkańców powiatu lubaczowskiego w 2014 roku[5].
Starostowie lubaczowscy
edytuj- Józef Michalik (1999–2018) (PSL)
- Zenon Swatek (2018-2024) (PiS)
- Barbara Broź (od 2024) (PiS)
Sąsiednie powiaty
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Powiat lubaczowski w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2024-05-14], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Region etnograficzny
- ↑ odległość od siedziby gminy do miasta powiatowego (Lubaczowa)
- ↑ nie wchodzi w skład gminy
- ↑ Powiat lubaczowski w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-21], liczba ludności na podstawie danych GUS.