Powiat nowotomyski

Powiat nowotomyski – powiat w Polsce (województwo wielkopolskie), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Nowy Tomyśl.

Powiat nowotomyski
— powiat —
Herb
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
TERYT	4.30.39.15.00.0
Siedziba	Nowy Tomyśl
Starosta	Andrzej Wilkoński
Powierzchnia	1011,67 km²
Populacja (31.12.2019) • liczba ludności	75 543
• gęstość	74,7 os./km²
Urbanizacja	48,35%
Tablice rejestracyjne	PNT
Adres urzędu: ul. Poznańska 33 64-300 Nowy Tomyśl
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba gmin miejsko-wiejskich 4 Liczba gmin wiejskich 2
Położenie na mapie województwa
Położenie na mapie Polski Powiat nowotomyski
52°19′00″N 16°08′00″E
Strona internetowa
Portal Polska

Andrzej Wilkoński, starosta powiatu

W skład powiatu wchodzą:

• gminy miejsko-wiejskie: Lwówek, Nowy Tomyśl, Opalenica, Zbąszyń
• gminy wiejskie: Kuślin, Miedzichowo
• miasta: Lwówek, Nowy Tomyśl, Opalenica, Zbąszyń

Według danych z 31 grudnia 2019 roku powiat zamieszkiwało 75 543 osób.

Rezerwaty przyrody i pomniki przyrody

• Rezerwat na Jez. Zgierzynieckim im. Bolesława Paiego (rez. ornitologiczny);
• Rezerwat Wielki Las;
• Rezerwat Urbanowo;
• Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy Glińskie Góry;
• otulina „Pszczewskiego Parku Krajobrazowego”;

Ochroną jako założenia zabytkowe, jak i przyrodnicze, objęto na tym terenie 23 parki podworskie. Szczególne miejsce wśród nich zajmuje park w Posadowie z dobrze zachowanym układem regularnym z XVIII w. Wartościowe założenia terenów zielonych znaleźć można w parkach w Łomnicy, Wąsowie i Zbąszyniu. Dobrym utrzymaniem cechuje się większość parków, zwłaszcza w Brodach, Michorzewie, Porażynie, Starym Tomyślu, Trzciance, Wąsowie i Zbąszyniu. Znaleźć w nich można wiele ciekawych drzew pomnikowych.

Według danych z 1998r. w granicach powiatu nowotomyskiego było 189 zarejestrowanych pomników przyrody. Najokazalsze z nich to dęby, a o miano najgrubszego konkurują dwa okazy o obwodzie przekraczającym 7m: w Łomnicy oraz Urbanowie Starym. Najgrubsza lipa (o obw. 670 cm) ocienia kościół w Brodach. Wspaniała sosna (o obw. 470 cm) zachowała się koło Strzyżewa. Jedyny objęty ochroną głaz narzutowy znajduje się w lesie koło Wąsowa.

Muzea

• Muzeum Wikliniarstwa i Chmielarstwa w Nowym Tomyślu;
• Muzeum Gospodarki Mięsnej w Sielinku;
• Muzeum Ziemi Zbąszyńskiej i Regionu Kozła w Zbąszyniu.

Osadnictwo olęderskie

Rejon ten jest zamknięty linią: Pniewy–Lwówek–Pszczew–Trzciel-Zbąszyń–Wolsztyn-Rakoniewice od początku XVIII wieku stał się terenem (największego w Wielkopolsce) intensywnego osadnictwa olęderskiego, którego ślady uchwytne są jeszcze dzisiaj. Osada samotnicza leżała na prostokątnym pasie wykarczowanego terenu, a zabudowania zlokalizowane były pośrodku. Gospodarstwa te posiadały własną drogę łączącą z traktatem głównym. Jeszcze dziś centrum niecki nowotomyskiej zamknięte w trójkącie: Kąkolewo – Chrośnica – Wytomyśl pokryte jest siecią zagród położonych obok siebie i odnosi się wrażenie, że jest to jedna – rozlokowana na dużej przestrzeni wieś. Zagroda osadnika olęderskiego składa się najczęściej z trzech wolnostojących budynków: chałupy i budynków gospodarczych (chlewa i stodoły) rzadziej wozowni kurnika i drewutni. Wsie z terenu niecki wyróżniają się w krajobrazie kulturowym Wielkopolski charakterem gospodarki związanej z uprawą chmielu i wikliny oraz związanej z nią specyficzną formą budynku inwentarskiego, w którym występuje tzw. trempel – wysokie poddasze pełniące funkcję spichrza lub suszarni.

Demografia

Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2005):

	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
	osób	%	osób	%	osób	%
Ogółem	71 737	100	36 806	51,31	34 931	48,69
Miasto	34 650	48,30	18 098	25,23	16 552	23,07
Wieś	37 087	51,70	18 708	26,08	18 379	25,62

• Piramida wieku mieszkańców powiatu nowotomyskiego w 2014 roku.

Komunikacja

Powiat nowotomyski jest jednym z większych powiatów województwa wielkopolskiego. Charakteryzuje się cennymi walorami zarówno turystycznymi, jak i krajobrazowymi. W dużej mierze rozwój turystyki ułatwiają:

• połączenia kolejowe (m.in. z Frankfurtem i Warszawą)
• połączenia drogowe (m.in. Autostrada A2 przebiegająca wzdłuż powiatu)

Turystyka

• szlaki piesze i rowerowe (ich powstanie i organizacja wielu rajdów rowerowych przyczyniły się do podniesienia rangi turystycznej)
• duża liczba gospodarstw agroturystycznych (oferują one gościom bardzo atrakcyjny wypoczynek wśród lasów, pól i jezior)
• stale rozwijająca się baza gastronomiczno–hotelowa.

Na terenie powiatu, odbywają się liczne imprezy kulturalne, m.in. Jarmark Chmielo-Wikliniarski w Nowym Tomyślu, czy Święto Chleba w Lwówku.

Gospodarka

Powiat nowotomyski jest znany z uprawy chmielu i wikliny, które zależą od uwarunkowań przyrodniczych i historycznych. W Nowym Tomyślu istnieje Muzeum Wikliniarstwa i Chmielarstwa, w którym można podziwiać wielowiekowy dorobek w tej dziedzinie. Nowotomyski chmiel stał się w drugiej połowie XIX w. znany w całej Europie i stanowił źródło utrzymania oraz podstawę dobrobytu wielu mieszkańców miasta i okolic.

W końcu września 2019 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w powiecie nowotomyskim obejmowała ok. 0,7 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 1,9% do aktywnych zawodowo.

Przyroda

W powiecie nowotomyskim są również liczne pomniki przyrody. W czterech rezerwatach przyrody: "Urbanowo", "Wielki Las", Rezerwat na Jeziorze Zgierzynieckim im. Bolesława Papi i "Glińskie Góry" obserwować można rzadkie okazy flory i fauny.

Sąsiednie powiaty

Mapa drogowa powiatu (widoczne sąsiednie powiaty) z 1938 (ze zbiorów Archiwum Państwowego w Poznaniu)

• międzychodzki
• szamotulski
• poznański
• grodziski
• wolsztyński
• zielonogórski (lubuskie)
• świebodziński (lubuskie)
• międzyrzecki (lubuskie)

Zobacz też

• Zbiornik w Miedzichowie
• Budownictwo olęderskie okolic Nowego Tomyśla