Prąd Transarktyczny
Prąd Transarktyczny – prąd morski płynący na Oceanie Arktycznym, transportujący wodę z Morza Łaptiewów i Morza Wschodniosyberyjskiego w kierunku Atlantyku. U wybrzeży Grenlandii wodę z tego prądu przejmuje Prąd Wschodniogrenlandzki.
Prąd ten transportuje wodę i lód ze średnią prędkością 2,4 km/dobę. Na jego natężenie i kierunek przepływu w długiej skali czasu mają wpływ oscylacja północnoatlantycka i oscylacja arktyczna. W ujemnej fazie oscylacji wyż arktyczny jest silny i lód dryfuje bezpośrednio z wybrzeży Syberii ku cieśninie Fram między Grenlandią a Svalbardem. W dodatniej fazie oscylacji wyż jest słaby i wiatry powierzchniowe wymuszają ruch mas wody z Morza Łaptiewów przez Morze Beauforta i dopiero stamtąd w kierunku Atlantyku[1].
Historia badań edytuj
Istnienie prądu przenoszącego wodę, lód i pnie drzew z Syberii ku Grenlandii było podejrzewane już pod koniec XIX wieku, jednak koronnym dowodem na potwierdzenie istnienia takiego prądu stało się znalezienie na Grenlandii szczątków statku Jeanette z wyprawy George’a De Longa, tragicznie zakończonej kilka lat wcześniej na Syberii. W latach 1893–1896 norweski badacz Fridtjof Nansen podjął próbę osiągnięcia bieguna północnego za pomocą statku Fram, który, wmrożony w lód, dryfował z Prądem Transarktycznym. Biegun nie został wówczas zdobyty, ale potwierdzono istnienie prądu i przeprowadzono liczne badania oceanograficzne.
Od 1937 radzieccy badacze prowadzili badania Oceanu Arktycznego z wykorzystaniem ponad trzydziestu stacji badawczych Siewiernyj polus (ros.Северный полюс), dryfujących z Prądem Transarktycznym. Prąd został opisany przez Piotra Szyrszowa z ekspedycji SP-1[2].
W latach 2007–2008 wyprawa Tara Arctic prowadziła badania zmian klimatu w Arktyce, wzorem Nansena dryfując statkiem wmrożonym w lód[3][4].
Przypisy edytuj
- ↑ Lawrence A. Mysak. Patterns of Arctic Circulation. „Science”. 293 (5533), s. 1269–1270, 2001-08-17.
- ↑ North Pole Drifting Stations (1930s-1980s). Woods Hole Oceanographic Institution, 2012-01-23. [dostęp 2013-11-27]. (ang.).
- ↑ TARA ARCTIC 2007-2008: The Great Arctic drift. DAMOCLES (Developing Arctic Modeling and Observing Capabilities for Long-term Environmental Studies). [dostęp 2013-11-27]. (ang.).
- ↑ Tara Arctic Expedition. [dostęp 2013-11-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-03)]. (ang. • fr. • port. • hiszp. • wł.).