Procesja z relikwią św. Krzyża na placu Św. Marka
Procesja z relikwią św. Krzyża na placu św. Marka (wł. Processione in piazza San Marco) – obraz autorstwa włoskiego malarza Gentile Belliniego. Namalowany w 1496 roku.
| |
| Autor | |
|---|---|
| Rodzaj | |
| Data powstania | |
| Medium |
tempera na płótnie |
| Wymiary |
367 x 745 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Miejscowość | |
| Lokalizacja | |
Geneza edytuj
W ostatniej dekadzie XV w. weneckie bractwo religijne Scuola Grande di San Giovanni Evangelista[a] zamówiło serię malowideł narracyjnych znanych jako „Cykl Prawdziwego Krzyża”. Tematem serii były cuda dokonane przez relikwię św. Krzyża. Fragment krzyża podarował bractwu Philippe de Mézières[2][3]. Płótna autorów serii: Vittore Carpaccia, Lazzaro Bastianiego, Giovanni Manseutiego, Benedetto Diany i Pietro Perugina do roku 1806 pozostawały w Oratorium Scouli św. Krzyża. Z powodu represji napoleońskich zostały przeniesione do Gallerie dell’Accademia, gdzie znajdują się do dzisiaj[3].
Opis obrazu edytuj
Dzieło przedstawia ważne wydarzenie w Wenecji – dzień świętego Marka, patrona miasta. Na pierwszym planie widoczna jest procesja z relikwią Świętego Krzyża. Baldachim jest niesiony przez członków bractwa San Giovanni, ubranych w białe stroje[2][4]. W czerwone togi ubrani są prokuratorzy[b] i senatorowie, patrycjusze i obywatele ubrani są na czarno[2].
Relikwia jest poprzedzana przez trzynastu braci z wielkimi świecami procesyjnymi (wł. doppieri). Na początku pochodu kroczy również 5 wokalistów i 3 instrumentalistów, grających na lutni, harfie i rebeku. Po prawej stronie od relikwii namalowana jest reszta braci, każdy z nich trzyma zapaloną małą świecę wotywną[3].
Po lewej stronie obrazu widać kobiety wychylające się przez okna, oglądające wydarzenie. Budynek, w którym przebywają kobiety jest udekorowany orientalnymi dywanami na znak świętowania[2][4]. Na środku placu św. Marka znajdują się przedstawiciele kosmopolitycznej i zróżnicowanej społeczności weneckiej: patrycjusze, gromada żydów, mnisi, żebracy, Grecy, damy, Turcy w turbanach, Niemcy, kupcy, dzieci i zwykli ludzie. Wszyscy pełnią rolę świadków cudu, potwierdzając prawdziwość uzdrowienia[2][3].
Z uporządkowanego pochodu białych sylwetek wyłamuje się klęczący mężczyzna ubrany na czerwono. To Jacopo de’ Salis, kupiec z Brescii. Handlarz przyjechał do Wenecji w interesach. Podczas pobytu otrzymał wiadomość o agonalnym stanie syna, spowodowanym ciężkim urazem głowy. Następnego dnia Jacopo udał się na uroczystość, a kiedy słynna relikwia pojawiła się przed nim, ukląkł w modlitwie – błagając o uzdrowienie chłopca. Kiedy kupiec wrócił do domu zobaczył, że syn niespodziewanie ozdrowiał[2][3][4].
Perspektywa edytuj
W dziele Belliniego procesja przesuwa się w określonym porządku[4]. Artysta namalował pochód w perspektywie ortogonalnej. Malarz skupia uwagę widza na białych skośnych liniach, które prowadzą wzrok do drzwi bazyliki św. Marka. Zastosowany zabieg porządkuje perspektywę. Baldachim wyłamuje się z kompozycji, nie znajduje się w centrum obrazu, ale nieco z boku. Dodatkowo jego słupki pochylone są w jedną stronę i pozwalają zorientować się w kierunku ruchu procesji. Takie ujęcie tematu zostało użyte w celu zwrócenia uwagi widza na ten element obrazu[4].
Obraz Gentile daje również wgląd w to, jak wyglądał plac św. Marka w 1496 roku, zanim wzniesiono nowe budynki. Bazylika św. Marka, funkcjonująca na obrazie jako tło, została oddana z zadziwiającą dokładnością. To płótno jest jedynym zachowanym wizerunkiem bizantyjskich mozaik, znajdujących się na fasadzie świątyni, które zaginęły w późniejszym czasie[2][3].
Uwagi edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ John T. Paoletti, Gary M. Radke: Art in Renaissance Italy. 2005, s. 331. ISBN 978-1-85669-439-1.
- ↑ a b c d e f g h Lorenza Smith: Devotional confraternities (scuole) in Renaissance Venice. 2018.03.23. [dostęp 2022-04-22]. (ang.).
- ↑ a b c d e f savevenice.org. [dostęp 2022-04-22]. (ang.).
- ↑ a b c d e Encyklopedia Malarze świata. Warszawa: Oficyna IMBIR, 2009, s. 34-35. ISBN 978-83-60334-74-4.