Protonaród

Protonaród, inaczej naród bez państwa – typ grupy etnicznej, która dąży do uzyskania własnej suwerenności politycznej.

Tego typu grupy etniczne posiadają własne elity polityczne oraz własnych ideologów, którzy starają się generować ruch narodowy. Protonaród można uznać za fazę tworzenia się z grupy etnicznej narodu, co nie oznacza, że każdy protonaród musi stać się w przyszłości uznanym narodem i uzyskać własną niezależność polityczną w postaci państwa.

Pojęcie protonarodu wprowadzone zostało przez Thomasa Eriksena, dla odróżnienia tego typu grupy etnicznej od miejskich mniejszości etnicznych i ludów tubylczych, znajdujących się w fazie przedindustrialnej rozwoju oraz grup etnicznych w "społeczeństwach pluralistycznych" istniejących w kulturowo heterogenicznych państwach pokolonialnych.

Protonarody zazwyczaj są liczebniejsze od innych typów mniejszości etnicznych.

Niektóre grupy etniczne wykazujące znamiona protonarodów
Protonaród	Flaga	Język ojczysty	Przybliżona populacja	Dominujące wyznanie	Kraj zamieszkania	Region macierzysty	Statut autonomii	Stolica	Mapa małej ojczyzny	Powierzchnia orientacyjna (km²)	Kontynent
Ludy austronezyjskie
Kanakowie		kanacki	100 000	chrześcijaństwo	Francja	Nowa Kaledonia	wspólnota	Numea		18 576	Oceania
Hawajczycy		hawajski	160 000	chrześcijaństwo	Stany Zjednoczone	Hawaje	stan	Honolulu		28 311	Oceania
Rapańczycy		rapański	6000	chrześcijaństwo	Chile	Wyspa Wielkanocna	prowincja	Hanga Roa		164	Oceania
Tahitańczycy		tahitański	180 000	chrześcijaństwo	Francja	Tahiti	terytorium	Papeete		4167	Oceania
Tokelańczycy		tokelański	4500	chrześcijaństwo	Nowa Zelandia, Stany Zjednoczone	Tokelau	terytorium	Nukunonu		13	Oceania
Rotumańczycy		rotumański	10 000	chrześcijaństwo	Fidżi	Rotuma	dependencja	Ahau		47	Oceania
Ludy bodyjskie
Tybetańczycy		tybetański	7 000 000	buddyzm	Chiny, Indie, Nepal, Pakistan, Bhutan	Tybet	region	Lhasa		2 538 394	Azja
Ludy celtyckie
Mańczycy		mański	90 000	chrześcijaństwo	Zjednoczone Królestwo	Wyspa Man	dependencja	Douglas		572	Europa
Szkoci		szkocki	5 000 000	chrześcijaństwo	Zjednoczone Królestwo	Szkocja	królestwo	Edynburg		77 933	Europa
Bretończycy		bretoński	4 500 000	chrześcijaństwo	Francja	Bretania	region	Rennes		34 023	Europa
Kornijczycy		kornijski	500 000	chrześcijaństwo	Zjednoczone Królestwo	Kornwalia	księstwo	Truro		3562	Europa
Walijczycy		walijski	3 500 000	chrześcijaństwo	Zjednoczone Królestwo	Walia	księstwo	Cardiff		20 779	Europa
Ludy germańskie
Fryzowie		fryzyjski	750 000	chrześcijaństwo	Holandia, Niemcy, Dania	Fryzja	prowincja	Leeuwarden		13 483	Europa
Farerowie		farerski	70 000	chrześcijaństwo	Dania	Wyspy Owcze	terytorium	Thorshavn		1399	Europa
Ludy indyjskie
Sikhowie		pendżabski	25 500 000	sikhizm	Indie, Pakistan	Sikhistan	region	Amritsar		355 591	Azja
Ludy inuickie
Grenlandczycy		grenlandzki	70 000	chrześcijaństwo	Dania	Grenlandia	terytorium	Nuuk		2 166 086	Ameryka
Ludy irańskie
Kurdowie		kurdyjski	45 500 000	islam	Turcja, Iran, Irak, Syria, Armenia	Kurdystan	region	Irbil		392 000	Azja
Ludy kaukaskie
Czerkiesi		czerkieski	8 000 000	islam	Rosja	Czerkiesja	republika	Czerkiesk		94 360	Azja
Czeczeni		czeczeński	2 000 000	islam	Rosja	Czeczenia	republika	Grozny		17 300	Azja
Dagestańczycy		dagestański	4 000 000	islam	Rosja, Azerbejdżan	Dagestan	republika	Machaczkała		50 300	Azja
Ingusze		inguski	700 000	islam	Rosja	Inguszetia	republika	Magas		3000	Azja
Ludy romańskie
Katalończycy		kataloński	10 500 000	chrześcijaństwo	Hiszpania, Francja, Włochy, Andora	Katalonia	wspólnota	Barcelona		112 885	Europa
Retoromanie		retycki	700 000	chrześcijaństwo	Włochy, Szwajcaria	Recja	region	Udine		16 537	Europa
Quebekczycy		francuski	9 000 000	chrześcijaństwo	Kanada, Stany Zjednoczone	Quebec	prowincja	Quebec		1 542 056	Ameryka
Ludy słowiańskie
Łużyczanie		łużycki	80 000	chrześcijaństwo	Niemcy, Czechy, Polska	Łużyce	region	Budziszyn		13 000	Europa
Ludy turańskie
Jakuci		jakucki	600 000	chrześcijaństwo	Rosja	Jakucja	republika	Jakuck		3 083 523	Azja
Czuwasze		czuwaski	1 500 000	chrześcijaństwo	Rosja	Czuwaszja	republika	Czeboksary		18 300	Europa
Baszkirzy		baszkirski	2 000 000	islam	Rosja	Baszkortostan	republika	Ufa		143 600	Europa
Tatarzy		tatarski	7 000 000	islam	Rosja, Ukraina	Tatarstan	republika	Kazań		68 000	Europa
Karakałpacy		karakałpacki	600 000	islam	Uzbekistan	Karakałpakstan	republika	Nukus		161 358	Azja
Ujgurzy		ujgurski	15 000 000	islam	Chiny	Ujguristan	region	Urumczi		1 664 897	Azja
Ludy waskońskie
Baskowie		baskijski	3 000 000	chrześcijaństwo	Hiszpania, Francja	Baskonia	wspólnota	Gasteiz		20 947	Europa
Ludy ugrofińskie
Lapończycy		lapoński	100 000	chrześcijaństwo	Norwegia, Szwecja, Finlandia, Rosja	Laponia	region	Rovaniemi		400 000	Europa

Bibliografia

• Wojciech JW.J. Burszta Wojciech JW.J., Antropologia kultury. Tematy, teorie, interpretacje, Poznań: Zysk i s-ka, 1998, ISBN 83-7150-322-9, OCLC 68676630 .
• ThomasT. Eriksen ThomasT., Ethnicity and nationalism. Anthropological Perspectives'', Londyn: Pluto Press, 1993  (ang.).
• Charles R.Ch.R. Foster Charles R.Ch.R., Nations without a State: Ethnic Minorities in Western Europe'', Nowy Jork: Praeger Publishers, 1980  (ang.).
• SergioS. Salvi SergioS., Le lingue tagliate: storia delle minoranze linguistiche in Italia'', Mediolan: Rizzoli, 1975  (wł.).