Przełęcz Semmering
Przełęcz Semmering (niem. Semmeringpass) – przełęcz w Alpach, na terenie Austrii, między Dolną Austrią i Styrią. Na przełęczy znajduje się miejscowość turystyczno-uzdrowiskowa Semmering.
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Wysokość |
984 m n.p.m. |
| Pasmo | |
Położenie na mapie Styrii  | |
Położenie na mapie Austrii  | |
 47°37′59″N 15°49′48″E/47,633056 15,830000
| |
| Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Typ |
kulturowy |
| Spełniane kryterium |
II, IV |
| Numer ref. | |
| Region[b] |
Europa i Ameryka Północna |
| Historia wpisania na listę | |
| Wpisanie na listę |
1998 |
Przełęcz jest położona na wysokości 984 m n.p.m. i jest najważniejszym przejściem między oboma krainami w Austrii. W 1854 roku poprowadzono przez nią linię kolejową z licznymi tunelami. W 1998 roku ten odcinek linii kolejowej został dodany do listy światowego dziedzictwa UNESCO. Przez przełęcz przebiegają też bardzo ważne połączenia drogowe z Wiednia do Klagenfurtu i do Włoch.
W 2004 roku otwarto prowadzący pod przełęczą tunel drogowy w ciągu drogi ekspresowej S6.
Semmeringbahn edytuj
Linia kolejowa Semmering o długości 41 km była pierwszą linią normalnotorowej kolei górskiej w Europie. Została zaprojektowana przez austriackiego inżyniera Carla von Ghega odpowiedzialnego za budowę linii Wiedeń – Triesti zbudowana w latach 1848–1854[1]. Współautorem projektu linii kolejowej był Polak Jan Antoni Lewicki[2].
Historia edytuj
Von Ghega opracował projekt po przestudiowaniu 39 linii kolejowych w Stanach Zjednoczonych i sporządzeniu szczegółowych map terenów wokół przełęczy. Aby sporządzić odpowiednio dokładne mapy von Ghega wynalazł nowe instrumenty pomiarowe[1]. Von Ghega wytyczył kilka alternatywnych linii, po czym wybrał jedną, której budowa nie wymagała zbyt wielu tuneli[1]. Plan von Ghegy został ukończony w 1847 roku i zakładał budowę linii o długości 42 km, z 22 większymi mostami i wiaduktami oraz tunelem o długości 1200 m[1]. Projekt został zaakceptowany do realizacji przez austriackiego ministra robot publicznych w czerwcu 1848 roku, pomimo protestów prasy i inżynierów[1].
Prace rozpoczęto w sierpniu 1848 roku – linia została podzielona na 14 odcinków, których budowę powierzono 14 różnym firmom. Z początku przy budowie zatrudnionych było 1421 pracowników, a wraz z rozwojem prac ich liczba wzrosła do 20 tys.[1]. Linia wymagała budowy nowej lokomotywy, zdolnej do prowadzenia pociągu w ostrych zakrętach i przy wysokim nachyleniu terenu. W 1850 roku cztery firmy przystąpiły do konkursu, jednak żaden z ich projektów nie spełniał wymogów eksploatacji linii. Promień łuku górskiego toru kolejowego był mały, a parowozy, by mieć odpowiednią moc na trasę górską były ciężkie i długie[3]. Osie w ostoi były osadzone sztywno, co powodowało wykolejanie[3]. Wyzwaniem była taka budowa parowozu, by był on na tyle elastyczny by pokonać ciasne łuki, a jednocześnie na tyle sztywny, by przy większych prędkościach zagwarantować spokojną jazdę[3].
Zaprojektowanie nowej lokomotywy powierzono austriackiemu inżynierowi Wilhelmowi Engerthowi (1814–1884)[4], który wykorzystując najlepsze pomysły z wcześniejszych projektów, stworzył parowóz wieloczłonowy i natychmiast podjęto produkcję 26 lokomotyw Engertha[1].
Linia została zelektryfikowana w latach 1957–1959[1].
Dzięki zbudowaniu linii kolejowej na przełęczy wybudowano pierwszy alpejski kurort – Semmering[1].
Przebieg linii edytuj
Linia rozpoczyna się w Gloggnitz na wysokości 436 m n.p.m. i kończy się w Mürzzuschlag na wysokości 677 m n.p.m. Najwyższy punkt linia osiąga na 29 km – 896 m n.p.m. Dla potrzeb linii zbudowano 14 tuneli o łącznej długości 1 477 metrów oraz 14 wiaduktów o łącznej długości 1 477 metrów – tunele i wiadukty stanowią 20% linii[1]. Ponadto linia wykorzystuje 118 mniejszych kamiennych mostów łukowych i 11 mostów stalowych. Wzdłuż linii wzniesiono 57 dwupiętrowych kamiennych budynków zaplecza technicznego o charakterystycznym wykończeniu dekoracyjnymi cegłami. Budynki te rozmieszczono w odległości ok. 700 m od siebie[1]. Przebieg linii:
Odcinek Gloggnitz–Payerbach:
- Dworzec w Gloggnitz (439 m n.p.m.)
- Stacja Schlöglmühl (458 m n.p.m.)
- Stacja Payerbach-Reichenau (493 m n.p.m.)
Odcinek Schwarzatal–Eichenberg:
- Wiadukt Schwarzatal przez dolinę rzeki Schwarzy
- Wiadukt Payerbachgraben
- Stacja Küb (543 m n.p.m.)
- Wiadukt Kübgraben
- Tunel Pettenbach (dług. 185,25 m)
- Wiadukt Höllgraben
- Tunel Steinbauer (dług. 87,66 m)
- Wiadukt Abfaltersbachgraben
- Stacja Eichberg (609 m n.p.m.)
Odcinek dolina rzeki Auerbach – Klamm-Schottwien:
- Tunel Eichberg (dług. 88,80 m)
- Tunel Geyregger (dług. 80,95 m)
- Tunel Rumpler (dług. 52,36 m)
- Stacja Klamm-Schottwien (699 m n.p.m.)
Odcinek tunel Klamm–Mürzzuschlag:
- Tunel Klamm (dług. 190,83 m)
- Wiadukt Wagnergraben
- Wiadukt Gamperlgraben
- Tunel Gamperl (dług. 78,2 m)
- Wiadukt Rumplergraben
- Tunel Weinzettelwand (dług. 688 m)
- Tunel Weinzettelfeld (dług. 238,96 m)
- Stacja Breitenstein (791 m n.p.m.)
- Tunel Kleiner Krausel (dług. 13,82 m)
- Wiadukt Krausel-Klause
- Tunel Polleros (337 m)
- Wiadukt Kalte-Rinne
- Wiadukt Adlitzgraben
- Tunel Weberkogel (dług. 406,91 m)
- Tunel Wolfsberg (dług. 439,53 m)
- Stacja w Wolfsbergkogel (883 m n.p.m.)
- Wiadukt Kartnerkogel
- Stacja Semmering (896 m n.p.m.)
- Stary i nowy tunel Semmering (dług. 1512 m)
- Wiadukt Steinhaus
- Stacja Steinhaus (838 m n.p.m.)
- Wiadukt Holzergraben
- Wiadukt bei Jauern
- Stacja Spital am Semmering (789 m n.p.m.)
- Wiadukt Fröschnitzbach
- Stacja w Mürzzuschlag (681 m n.p.m.)
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i j k UNESCO: Semmering Railway. [dostęp 2015-01-13]. (ang.).
- ↑ Ryszard Dzieszyński. Spod Sanoka pod przełęcz Semmering. „Nowiny”, s. 3, Nr 184 z 9-10 sierpnia 1986.
- ↑ a b c Parowozy.info: Mechanizm ruchu. [dostęp 2015-01-17]. (pol.).
- ↑ Fritz Steiner: Engerth, Eduard. W: Neue Deutsche Biographie – wydanie on-line. T. 4. 1959, s. 530. [dostęp 2015-01-17]. (niem.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Opis przełęczy (niem.)