Wikipedia

Przemysł maszynowy

gałąź przemysłu wytwarzającego i utrzymującego maszyny

Przemysł maszynowy – podsektor przemysłu, gałąź przemysłu elektromaszynowego[1], łączonego z produkcją i konserwacją maszyny dla konsumentów, przemysłu i innych przedsiębiorstw[2]; Kwalifikowany do przemysłu ciężkiego[2]. Producentów w przemyśle maszynowym nazywa się fabrykami maszyn.

Historia edytuj

Przemysł maszynowy powstał podczas rewolucji przemysłowej[3]. Firmy z tej gałęzi wyrosły z odlewni żelaza, stoczni, kuźni i warsztatów naprawczych, często jako połączeniem fabryki maszyn i stoczni[4].

Przed rewolucją przemysłową istniało wiele różnych urządzeń mechanicznych, takich jak zegary, broń i przekładnie do młynów (młyn wodny, wiatrak, konny itp.). Produkcja tych maszyn odbywała się na znacznie mniejszą skalę w warsztatach rzemieślniczych, głównie na rynek lokalny lub regionalny. Wraz z nadejściem rewolucji przemysłowej rozpoczęto produkcję narzędzi kompozytowych o bardziej złożonej konstrukcji, takich jak silniki parowe i generatory pary dla rozwijającego się przemysłu i transportu. Ponadto powstające fabryki maszyn rozpoczęły produkcję maszyn do maszyn produkcyjnych, takich jak maszyny tekstylne, kompresory, maszyny rolnicze, silniki do statków.

XVIII wiek edytuj

W pierwszych dziesięcioleciach rewolucji przemysłowej w Anglii, od 1750 r. siła robocza koncentrowała się w jeszcze niezmechanizowanych fabrykach. W tym okresie wynaleziono wiele nowych maszyn, które początkowo były wykonywane przez samych wynalazców. Z początkiem XVIII wieku pierwsze maszyny parowe – silnik Newcomen – zaczęto używać w całej Wielkiej Brytanii i Europie, głównie do wypompowywania wody z kopalni[5]. W latach siedemdziesiątych XVIII wieku James Watt znacznie ulepszył ten projekt. Wprowadził łatwą w użyciu maszynę parową do dostarczania dużych ilości energii, która zapoczątkowała mechanizację fabryk[5]. W Anglii niektóre miasta koncentrowały się na wytwarzaniu określonych produktów, takich jak określone rodzaje tekstyliów lub ceramiki. Wokół tych miast powstał wyspecjalizowany przemysł maszynowy umożliwiający mechanizację zakładów. W ten sposób pod koniec XVIII wieku powstał pierwszy przemysł maszynowy w Wielkiej Brytanii, a także w Niemczech i Belgii.

XIX wiek edytuj

Rewolucja przemysłowa otrzymała kolejny impuls wraz z rozwojem kolejami. Powstały one na początku XIX wieku w Anglii jako innowacja w przemyśle wydobywczym. Praca w kopalniach węgla była ciężka i niebezpieczna, dlatego potrzebne były narzędzia ułatwiające tę pracę. W 1804 roku Richard Trevithick umieścił pierwszą maszynę parową na szynach[5], a w 1825 roku otwarto kolej Stockton and Darlington, która miała transportować węgiel z kopalni do portu. W 1835 roku pierwszy pociąg przejechał w kontynentalnej Europie między Mechelen a Brukselą[6], a w Holandii w 1839 roku pierwszy pociąg przejechał między Amsterdamem a Haarlem[7].

Zobacz też: Historia_kolei.

Dla przemysłu maszynowego przyniosło to różnego rodzaju innowacje, takie jak nowe maszyny dla hutnictwa, obrabiarki do obróbki metali, produkcja maszyn parowych do pociągów ze wszystkimi potrzebami itp. Z czasem rynek przemysłu maszynowego poszerzył się, wytwarzano specjalistyczne produkty na większy rynek krajowy, a często także międzynarodowy. Na przykład w drugiej połowie XIX wieku nierzadko zdarzało się, że amerykańscy hutnicy zamawiali produkcję w Anglii, gdzie nowe techniki produkcji stali były bardziej zaawansowane. Na Dalekim Wschodzie Japonia importowała te produkty do wczesnych lat trzydziestych XX wieku, kiedy rozpoczęto tworzenie własnego przemysłu maszynowego.

XX wiek edytuj

Termin „przemysł maszynowy” powstał dopiero w XIX wieku. Jeden z pierwszych przypadków, gdy ta gałąź przemysłu została uznana za taką i została zbadana, miała miejsce w statystykach produkcji z 1907 r, sporządzonych przez brytyjskie Ministerstwo Handlu i Przemysłu. W tej statystyce produkcja przemysłu maszynowego została podzielona na czterdzieści różnych kategorii, w tym m.in. maszyny rolnicze, maszyny i urządzenia dla przemysłu tekstylnego oraz części do pociągów i tramwajów[8].

Wynalazki nowych technik napędu opartych na silnikach elektrycznych, silnikach spalinowych i turbinach gazowych przyniosły w XX wieku nową generację maszyn, od samochodów po sprzęt AGD. Nie tylko znacznie zwiększył się asortyment przemysłu maszynowego, ale zwłaszcza mniejsze podmioty mogą również dostarczać produkty w znacznie większej ilości wytwarzane w produkcji masowej. Wraz ze wzrostem masowej produkcji w innych częściach przemysłu pojawił się również wysoki popyt na produkcję i systemy produkcyjne, aby zwiększyć produkcję. Niedobór siły roboczej w rolnictwie i przemyśle na początku drugiej połowy XX wieku wywołał potrzebę dalszej mechanizacji produkcji, która wymagała bardziej specyficznych maszyn. Rozwój komputerów umożliwił dalszą automatyzację produkcji, co z kolei stawiło nowe wymagania przed przemysłem maszynowym.

XXI wiek edytuj

Przemysł maszynowy w różnych krajach edytuj

Niemcy edytuj

W Niemczech w 2011 roku około 900 000 osób było zatrudnionych w przemyśle maszynowym[9]. Łączny obrót sektora wyniósł 238 miliardów euro, z czego 60% pochodziło z eksportu. Działało około 6600 firm, a 95% z nich zatrudniało mniej niż 500 osób. Każdy pracownik wygenerował średnio 148 000 euro[10].

Wybrani przedstawiciele w Niemczech:

Francja edytuj

We francuskim przemyśle maszynowym w 2009 roku zatrudnionych było około 650 000 osób, a sektor ten wygenerował obrót w wysokości 44 miliardów euro. W wyniku kryzysu obroty sektora spadły o 15 procent. Ze względu na większe wydatki konsumenckie i ciągły popyt ze strony sektora energetycznego i transportu, skutki kryzysu były nadal ograniczone. Alternatywnie niektóre firmy zdecydowały się skupić swoje zapytanie na używanym sprzęcie przemysłowym. Gwarantuje to atrakcyjne ceny i lepsze terminy dostaw[11][12].

Holandia edytuj

W Holandii w 1996 r. W przemyśle maszynowym zatrudnionych było łącznie około 93 000 pracowników, przy czym było obecnych około 2500 przedsiębiorstw. W 1000 z tych firm pracowało 20 lub więcej pracowników[13]. W Holandii według Izby Handlowej w tym podsektorze branży w 2011 roku działało około 15 000 firm[14].

Jedne z największych firm przemysłu maszynowego w Holandii:

Polska edytuj

W 2009 roku wartość rynku maszynowego Polsce wyniosła ok. 22,3 mld PLN[2] a w 2018 wzrosła do 49 mld PLN[16]. Według GUS w Polsce w 2010 roku zarejestrowanych było 7500 podmiotów działających w sektorze maszynowym[2], a w 2017 liczba ta spadała do 5900[16]. Największe skupisko przemysłu maszynowego występuje na Górnym Śląsku. Oprócz tego, mniejsze skupiska tego przemysłu są zgromadzone w Warszawie, Poznaniu, Andrychowie, Bielsku-Białej, Centralnym Okręgu Przemysłowym, Bydgoszczy i Elblągu.

Stany Zjednoczone edytuj

Amerykański przemysł maszynowy osiągnął łączną sprzedaż krajową i zagraniczną na poziomie 413,7 miliardów dolarów w 2011 roku. Stany Zjednoczone są największym rynkiem maszyn na świecie, a także trzecim co do wielkości dostawcą. Amerykańscy producenci posiadali 58,5% udziału w krajowym rynku USA[17].

Produkty przemysłu maszynowego edytuj

Wybrane produkty:

Przypisy edytuj

  1. ↑ Anna Runge, Jerzy Runge: Słownik pojęć z geografii społeczno-ekonomicznej. Videograf Edukacja, 2008, s. 260. ISBN 978-83-60763-48-3.
  2. ↑ a b c d Mikołaj Rogiński, Sektor maszynowyw Polsce, Warszawa 2010.
  3. ↑ H.J. Hesselink (2009). Strategische besluitvorming in een neergaande bedrijfstak. p.75
  4. ↑ H.W. Lintsen (red.) (1993). Geschiedenis van de techniek in Nederland. De wording van een moderne samenleving 1800-1890. Deel IV. p.41.
  5. ↑ a b c History com Editors, Industrial Revolution, HISTORY [dostęp 2021-03-25] (ang.).
  6. ↑ 8. A few milestones - Train World, www.trainworld.be [dostęp 2021-03-25] (ang.).
  7. ↑ The first railway, Canon van Nederland [dostęp 2021-03-25] (ang.).
  8. ↑ Roderick Floud (2006). The British Machine Tool Industry, 1850-1914. p.4.
  9. ↑ Geschäft auf Hochtouren : Maschinenbau brummt, Accessed June 30, 2011.
  10. ↑ Werner Skolaut, Maschinenbau Ein Lehrbuch für das ganze Bachelor-Studium, wyd. 2., aktualisierte u. erw. Auflage 2018, Berlin, Heidelberg: Springer-Verlag GmbH, 2018, ISBN 978-3-662-55882-9, OCLC 1073029938 [dostęp 2021-03-25].
  11. ↑ [1] Osertech: Platform specialised in second hand machinery.
  12. ↑ [2] Mindeal: Search engine specialised in used professional equipment / machines.
  13. ↑ M.A. Overboom (1996). Sectorstudie machine-industrie ECN-Beleidsstudies, Petten.
  14. ↑ Gegevens uit februari 2011, afkomstig van de branchewijzer van de Nederlandse Kamer van Koophandel
  15. ↑ Branchewijzer van de Nederlandse Kamer van Koophandel, Feb. 2011.
  16. ↑ a b Andrzej Ostrowski, Polski przemysł maszynowy [RAPORT], www.magazynprzemyslowy.pl [dostęp 2021-03-25] (pol.).
  17. ↑ The Machinery and Equipment Industry in the United States. selectusa.commerce.gov. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-02-03)]. at selectusa.commerce.gov. Accessed November 2014
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Przemysł_maszynowy&oldid=68187355”