Wikipedia

Przemysł motoryzacyjny w Polsce

gałąź przemysłu w Polsce
(Przekierowano z Przemysł samochodowy w Polsce)

Przemysł motoryzacyjny w Polsce – część polskiej gospodarki[1]. W 2016 roku produkcja pojazdów samochodowych, przyczep, naczep oraz pozostałego sprzętu transportowego stanowiła 11,7% całej produkcji przemysłu w Polsce[2]. Polska jest jednym z największych producentów samochodów w Europie Środkowo-Wschodniej. W 2016 roku Polska zajmowała 21. miejsce wśród największych producentów samochodów w świecie[3].

Historia edytuj

 
Replika CWS T-1, pierwszego polskiego samochodu produkowanego seryjnie
 
Polski Fiat 508 – najpopularniejszy samochód w II RP

Jednymi z pierwszych przedsiębiorstw produkujących samochody w Polsce były założone w 1893 roku zakłady Ursus znane z produkcji m.in. traktorów od 1922 roku[4] oraz Centralne Warsztaty Samochodowe założone w 1918 roku[5].

II Rzeczpospolita edytuj

Do najbardziej znanych producentów samochodów w okresie II RP zaliczały się: Centralne Warsztaty Samochodowe (w 1928 roku wchłonięte przez PZInż) produkujące m.in. pierwszy polski seryjny samochód CWS T-1, K. Rudzki i S-ka produkujący samochód Ralf-Stetysz, Lilpop, Rau i Loewenstein produkujący samochody na licencji koncernu General Motors, Państwowe Zakłady Inżynierii produkujące m.in. Polskiego Fiata 508 oraz autobusy i pojazdy ciężarowe, Towarzystwo Budowy Samochodów AS produkujące samochody AS S1 i S2, Ursus produkujący m.in. ciężarówki i autobusy Ursus A oraz kilka montowni zagranicznych marek[6]. Jednak w porównaniu z innymi krajami Europy takimi jak Francja, Wielka Brytania czy Czechosłowacja produkcja samochodów w Polsce była niewielka. Wynikało to początkowo z trudnej sytuacji gospodarczej po I wojnie światowej i wojnie polsko-bolszewickiej, a pod koniec lat 20. z kryzysu światowego, który także wpłynął negatywnie na rozwijający się małymi krokami przemysł samochodowy w Polsce.

Ponowny rozwój produkcji przypadł na drugą połowę lat 30. w konsekwencji podpisania przez polski rząd porozumienia z włoskim Fiatem dotyczącym produkcji na licencji w Państwowych Zakładach Inżynierii samochodów Fiat, m.in. Polskiego Fiata 508, najtańszego i najpopularniejszego samochodu końca lat 30. w Polsce.

W 1936 roku spółka „Lilpop, Rau i Loewenstein” podpisała umowę licencyjną z koncernem amerykańskim General Motors Corporation[7][8], która gwarantowała spółce wyłączność na sprzedaż i prawo produkcji w Polsce samochodów o następujących markach: Buick, Chevrolet oraz Opel.

W 1937 roku rząd Polski, chcąc pobudzić rozwój rodzimego przemysłu, zezwolił obywatelom na odliczanie od podatku dochodowego 20% ceny zakupionego samochodu osobowego produkcji krajowej.

W 1939 roku ruszył montaż samochodów niemieckich marek, jak m.in. BMW i Mercedes-Benz, do wybuchu wojny zmontowano ok. 50 pojazdów. Do 1939 roku w wychodzącej z kryzysu Polsce produkcja samochodów zaczęła wzrastać, jednak skala nadal nie była wysoka w porównaniu do krajów zachodnich czy chociażby Czechosłowacji z racji skupienia się polskiej gospodarki na ważniejszych ówcześnie gałęziach przemysłu jak m.in. przemysł zbrojeniowy. Agresja Niemiec i ZSRR we wrześniu 1939 roku stały się przyczyną kolejnego zatrzymania rozwoju przemysłu samochodowego w Polsce. Po II wojnie światowej wszystkie zakłady produkujące samochody przed wojną były zniszczone i rozgrabione, na co wpływ miały działania wojenne w 1939 roku, rabunkowa okupacja niemiecka, a także celowe zniszczenia i rozgrabianie zakładów przemysłowych przez Niemców po powstaniu warszawskim (większość zakładów produkujących samochody w Polsce znajdowała się w Warszawie)[9].

Polska Rzeczpospolita Ludowa edytuj

 
FSO Warszawa – pierwszy samochód produkowany seryjnie po wojnie w Polsce (na zdjęciu model M20-57)
 
Polski Fiat 126p, 1973, jeden z najbardziej rozpoznawalnych samochodów produkowanych w Polsce

Po II wojnie światowej nie przywrócono żadnego przedwojennego producenta i marki prócz Ursusa, który zajął się po wojnie produkcją głównie ciągników, a wraz z nową rzeczywistością centralnie planowanej gospodarki PRL produkcją samochodów zajęły się nowe zakłady. Były to m.in. Fabryka Samochodów Osobowych, Fabryka Samochodów Ciężarowych w Lublinie, Zakład Samochodów Dostawczych w Nysie (od 1986 roku w składzie FSO), Fabryka Samochodów Małolitrażowych, Fabryka Samochodów Rolniczych w Poznaniu, Autosan, Jelczańskie Zakłady Samochodowe oraz Fabryka Samochodów Ciężarowych „Star”. Zakłady te wchodziły w skład Zjednoczenia Przemysłu Motoryzacyjnego „Polmo” w latach 1952–1982, a po przekształceniu zjednoczenia w skład Zrzeszenia Producentów Samochodów „Polmo” do początków transformacji systemowej. W latach 1957–1960 także zakłady lotnicze WSK Mielec produkowały samochody Mikrus MR-300, a od 1971 roku pojazdy elektryczne Melex, a Huta Stalowa Wola dźwigi samojezdne pod marką Hydros.

W roku 1980 wyprodukowano 417 834 samochody co dawało Polsce 13. miejsce na świecie, 8. w Europie i 2. po ZSRR w bloku wschodnim[10]. Z najbardziej znanych modeli osobowych można wymienić: Warszawę, Syrenę, FSO/Polskiego Fiata 125p oraz Polskiego Fiata 126p i Poloneza[6][11]. Polski Fiat 126p, czyli „maluch” był najbardziej znanym samochodem z tego okresu oraz był najliczniej produkowanym samochodem w historii Polski (3 318 674 sztuk)[12].

III Rzeczpospolita edytuj

 
FSO Polonez Caro – jeden z najpopularniejszych samochodów w Polsce lat 90.

Po zmianie ustroju w 1989 roku rozpoczęła się prywatyzacja zakładów produkujących samochody.

W 1992 roku Fabryka Samochodów Małolitrażowych w wyniku umowy rządu Jana Olszewskiego z dnia 28 maja 1992 roku o utworzeniu spółki z przedsiębiorstwem Fiat SA, zmieniła nazwę na Fiat Auto Poland SA, a w 1994 roku w wyniku wygaśnięcia umowy licencyjnej wycofano z rynku markę Polski Fiat (126p), produkując nadal samochody pod marką Fiat. Zmieniono logo na jednolite w całym koncernie. Do dziś przejęcie FSM przez Fiata jest uważane za wrogie i kontrowersyjne[13][14][15].

W 1993 roku Fabryka Samochodów Rolniczych (w tym samym roku zmiana nazwy na Tarpan Sp. z o.o.) utworzyła spółkę joint venture z Volkswagenem o nazwie Volkswagen Poznań, już w 1996 roku przedsiębiorstwo Tarpan zlikwidowano, a spółka przeszła w 100% do koncernu Volkswagen AG[16].

W 1994 roku Sobiesław Zasada Centrum S.A. przejął zakłady Autosan, a w 1995 roku Jelcza i Stara, gdzie przejęcie tych zakładów jest również uważane za wrogie i kontrowersyjne, gdyż Autosan ogłosił bankructwo w 2013 roku. Star mimo planów rozbudowy został w 1999 roku sprzedany niemieckiemu koncernowi MAN, a w 2004 roku większość produkcji przeniesiono do Austrii i w 2006 r. wygaszono całkowicie produkcję w Polsce, następnie w 2009 roku ostatecznie zlikwidowano markę Star, zaś Jelcz upadał etapami – w 2004 roku Jelcz Samochody Ciężarowe Sp. z o.o. ogłosiły bankructwo, a w 2008 roku produkujące autobusy Zakłady Samochodowe Jelcz S.A.[17][18].

W 1995 roku Fabryka Samochodów w Lublinie została przejęta przez Daewoo, po czym utworzono spółkę Daewoo Motor Polska[19], w tym samym roku Daewoo przejęło także FSO w Warszawie[20], a rok później utworzono spółkę Daewoo-FSO.

W latach 90. powstawały także nowe przedsiębiorstwa jak m.in. Automet w 1990 roku, Neoplan Polska w 1994 roku, który został przekształcony w 2001 roku w Solaris Bus & Coach (marka Solaris od 1999 roku), oraz AMZ-Kutno w 1999 roku. Powstały także zagraniczne przedsiębiorstwa, m.in. polska Kapena w 1992 roku zawiązała spółkę joint venture ze szwedzką Scanią, a w 1998 roku podjęła współpracę z włoskim producentem autobusów, spółką Cacciamali, która w 2000 roku została głównym udziałowcem Kapeny. W 2003 roku Kapena stała się głównym przedstawicielem koncernu Irisbus w Polsce i rozpoczęła budowę nowego zakładu, jednocześnie Scania wykupiła wszystkie udziały w spółce Scania-Kapena i przekształciła się w Scania Production Słupsk[21][22]. W 1996 roku powstawały także fabryki Opla w Gliwicach, Volvo we Wrocławiu i MAN Bus w Sadach pod Poznaniem.

Produkcja wzrosła do 650 tys. około roku 1999 i spadła w kolejnych latach w wyniku m.in. bankructwa Daewoo, do którego należały fabryki w Warszawie, Lublinie i Nysie (Daewoo-FSO wraz z Fiat Auto Poland były czołowymi producentami samochodów w kraju), a także w wyniku załamania się rynku nowych samochodów w Polsce po wejściu do UE i rozpoczęcia na masową skalę sprowadzania aut używanych z zachodu, które były tańsze[23][24]. We wczesnych latach 2000 Polska produkowała ok. 300 tys. pojazdów osobowych rocznie. Liczba ta podwoiła się krótko po wejściu Polski do Unii Europejskiej, a potroiła się ok. roku 2009[25]. W 2001 roku powstało przedsiębiorstwo Solbus, w 2002 roku produkcję samochodów po upadłym Daewoo Motor Polska w Lublinie przejął producent silników Andoria-Mot, który następnie w 2003 roku przekazał ją przedsębiorstwu Intrall Polska, które zbankrutowało w 2007 roku[26]. W 2003 roku zbankrutowały Zakłady Przemysłu Ciągnikowego „Ursus”. W 2004 roku większość produkcji samochodów ciężarowych Star przeniesiono do Austrii, a w 2006 roku wygaszono ją całkowicie w Starachowicach, kończąc tym samym historię produkcji tych ciężarówek w Polsce, a w 2009 roku likwidując całkowicie markę[18]. W tym samym roku Daewoo-FSO powróciła do nazwy FSO i skupiła się na produkcji modeli FSO Lanos i Matiz[20]. W 2005 roku rozpoczęła się budowa zakładów MAN Trucks w Niepołomicach.

Ostatnie lata edytuj

 
Abarth 500C (2011) produkowany w Polsce

W latach 2007–2009 Polska była największym producentem samochodów osobowych w Europie Środkowo-Wschodniej po Czechach i Rosji[25]. Około roku 2010 Polski sektor motoryzacyjny stanowił 11% całej produkcji przemysłowej kraju i ok. 4% PKB. Zatrudniał 130 tys. osób, co przekładało się na produkcję 800–900 tys. samochodów rocznie[25]. Większość produkcji przeznaczona jest na eksport, przede wszystkim do krajów Unii Europejskiej[25]. W 2009 roku wartość eksportu z tego tytułu wynosiła 15,7 mld euro, co stanowiło 16% całego eksportu[25].

W następnych latach liczba produkowanych aut spadała, do 583 258 w 2013 roku[27]. Dzięki takiej produkcji Polska zajmowała 23. miejsce na liśce największych producentów samochodów w świecie[28].

Fabryki samochodów w Polsce
 
Fabryka Solarisa w Bolechowie-Osiedlu
 
Fabryka FCA Poland w Bielsku-Białej (do 1992 roku FSM)
 
Fabryka Opla w Gliwicach
 
Fabryka FSO w Warszawie
 
Autosan w Sanoku

W 2008 roku powstało przedsiębiorstwo Arrinera, które jako pierwsze w Polsce zajęło się produkcją tzw. supersamochodów sportowych, w tym samym roku przedsiębiorstwo DZT Tymińscy przejęło fabrykę po upadłym Daewoo Motor Polska w Lublinie, a następnie Intrall Polska i rozpoczęło w 2009 roku produkcję Honkerów.

W lutym 2011 roku wygasła licencja na produkcję Aveo w FSO i nie została tu wznowiona produkcja nowej wersji tego modelu Chevroleta. Na decyzję tę miał wpływ nie tylko kryzys światowy (do końca sierpnia 2010 r. FSO wyprodukowało tylko 27,1 tys. samochodów, czyli o 41% mniej niż w 2009 r.), ale także wchodzący w życie traktat o wolnym handlu, w wyniku którego samochody sprowadzane z Korei Południowej do Unii Europejskiej zwolnione są z 10% cła. Od tego czasu przedsiębiorstwo zajmuje się m.in. produkcją podzespołów motoryzacyjnych[29]. W 2017 r. Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej, występując w imieniu Skarbu Państwa, wytoczyła firmie AwtoZAZ proces za niewywiązanie się ze zobowiązań zawartych w umowie zakupu akcji FSO (14 października 2005 roku ukraiński AwtoZAZ kupił za 100 zł od Skarbu Państwa kontrolny pakiet 19,9% akcji FSO, które dawały 84,31% głosów na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy. Koncern zobowiązał się do inwestycji za 80 mln euro). Skarb Państwa domaga się od ukraińskiego przedsiębiorstwa odszkodowania w wysokości 250 mln zł. AwtoZAZ uznała stawiane jej zarzuty za bezpodstawne[30].

W 2012 roku Huta Stalowa Wola przejęła Jelcza, w efekcie zwiększona została produkcja ciężarówek oraz zatrudnienie[31].

W 2013 roku bankructwo ogłosił Autosan, jednak już w 2016 roku został przejęty przez dwie spółki należące do kontrolowanej przez Ministerstwo Skarbu Państwa Polskiej Grupy Zbrojeniowej i wznowił produkcję[32]. W 2015 roku powstała spółka akcyjna pod nazwą Ursus Bus z udziałem dwóch akcjonariuszy: AMZ-Kutno S.A. i Ursus S.A. Przedsiębiorstwo zajmuje się produkcją autobusów i trolejbusów. W 2018 roku Ursus wykupił wszystkie akcje od AMZ-Kutno[33].

W 2016 roku w sektorze motoryzacyjnym działało 614 podmiotów gospodarczych, zatrudniających 180 tys. osób[34][brak potwierdzenia w źródle]. W tym samym roku MAN Bus zamknął swój zakład w Sadach i skupił się tylko na produkcji w Starachowicach, a w 2017 roku zbankrutowała Kapena[35].

Największe marki samochodów produkowanych w Polsce to Fiat (FCA Poland, do 2015 roku Fiat Auto Poland, a do 1992 roku FSM), Volkswagen, Opel (w 2017 roku Opel kupiony przez francuski koncern PSA od amerykańskiego General Motors), MAN, Solaris, Ursus, Volvo i Melex[25]. Z tych przedsiębiorstw historycznie Fiat miał największe znaczenie w Polsce. Produkcja samochodów na licencji Fiata rozpoczęła się w Polsce przed wojną, a ponownie po wojnie w 1967 roku[36].

Większość sektora jest obecnie w posiadaniu zagranicznych przedsiębiorstw[25].

Niektóre modele produkowane w Polsce w ostatnich latach to: Opel Astra III, IV i V, Fiat Panda oraz Fiat 500, Lancia Ypsilon, Ford Ka, Chevrolet Aveo[25].

W 2017 roku wyprodukowano w Polsce 689 729 samochodów, co dawało 4. pozycję pod względem produkcji samochodów w Europie Środkowo-Wschodniej, po Czechach, Rosji i Słowacji[37].

Łączna produkcja pojazdów w Polsce edytuj

 
Produkcja samochodów w Polsce w tys.
Wyszczególnienie 1980 1985 1990 1995 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Samochody osobowe w tys. szt. 351 283 266 366 532 364 288 334 522 540 632 698 842 819 785 741 540 475 473 535 555
Pojazdy do transportu publicznego w tys. szt. 13,1 8 3,9 1,4 2 1,6 1,7 1,8 4,2 5,4 6,1 3,6 4,6 4,9 4,6 5,1 4 4,2 5 5,1 5,3
Samochody ciężarowe i ciągniki drogowe do ciągnięcia naczep w tys. szt. 53,7 49,1 39 30,7 59 25,5 21 18,5 59 67,7 76,4 90,4 99,4 55,4 79,9 92,1 104 111 116 121 122

Źródło: GUS, Rocznik Statystyczny Przemysłu 2017 tablice[38]

Przedsiębiorstwa i zakłady edytuj

Aktywni producenci edytuj

Producenci
 
Arrinera Hussarya GT
 
Honker
 
Jelcz P882D53
 
Opel Astra J
 
Solaris Urbino 12 Electric
 
Volkswagen Transporter T6
 
Autosan M12LE Sancity
 
Melex 391 72V
 
Solbus Solcity SM12
 
Ursus City Smile
nazwa miejscowość specjalizacja główny model/modele rok powstania roczna produkcja zatrudnienie
AMZ-Kutno Kutno pojazdy specjalne, zabudowa pojazdów, autobusy (w spółce z Ursus Bus) 1999 kilkaset 394 (2009)[39]
Arrinera Warszawa samochody sportowe Arrinera Hussarya 2008 na zamówienie 19 (2017)[40]
Automet Sanok zabudowa pojazdów Automet Apollo 1990 ok. 200 250 (2016)[41]
Autosan Sanok autobusy Autosan Sancity 12 1832 ok. 100 370 (2018)[42]
Fabryka Samochodów Honker Lublin samochody dostawcze i terenowe Honker 1948 (przejęcie tradycji FSC Lublin przez DZT Tymińscy) kilkaset 170 (2013)[43]
FCA Poland Tychy, Bielsko-Biała samochody osobowe i silniki Fiat 500 1992 (przejęcie FSM) 273,8 tys. (2016)[44] 3091 (2016)[45]
Opel Manufacturing Poland Gliwice, Tychy samochody osobowe i silniki Opel Astra[46] 1996 165 tys.[47] 3370 (2018)[48]
Jelcz Jelcz-Laskowice samochody ciężarowe 1952 400[49] 500 (2015)[50]
Melex Mielec pojazdy elektryczne Melex 4xx 1971 ok. 1 tys.[51] 140 (2017)[52]
MAN Bus Starachowice (po przejęciu fabryki Stara w 1999 r.), wcześniej także zamknięty w 2016 r. zakład w Sadach autobusy miejskie MAN Lion’s City 1996 pow. 1000 2500 (2018)[53]
MAN Trucks Niepołomice samochody ciężarowe 2005 ok. 10 tys. 444 (2015)[54]
Scania Production Słupsk Słupsk autobusy miejskie 1992 (powstanie spółki Scania-Kapena) kilkaset 300 (2014)[55]
Solaris Bus & Coach Bolechowo-Osiedle autobusy, trolejbusy, tramwaje Solaris Urbino 2001 (1999 powołanie marki w ramach Neoplan Polska) 1400 2600 (2018)[56]
Solbus Solec Kujawski autobusy Solbus Solcity 12 2001 kilkadziesiąt 200 (2015)[57]
Volkswagen Poznań Poznań i Września samochody dostawcze i osobowe Volkswagen Caddy 1993 (przejęcie FSR) 185 tys. 11 000 (2018)[58]
Volvo Buses Polska Wrocław autobusy 1996 ok. 1000 900 (razem z Volvo IT 1700) (2015)[59]

Byli producenci edytuj

Producenci
 
PZInż 403 Lux-Sport (prototyp)
 
Ralf-Stetysz
 
Chevrolet Master z LRL
 
Polski Fiat 125p i FSM Syrena 105
 
FSM Beskid (prototyp)
 
Daewoo-FSO Polonez Atu Plus
 
FSO Lanos
 
FSC Żuk A-07
 
ZSD Nysa 522
 
FSR Tarpan 237D
 
Star 266
 
Intrall Lublin 3Mi
nazwa miejscowość specjalizacja główny model rok powstania rok oraz powód likwidacji zatrudnienie
Andoria-Mot Lublin samochody dostawcze i terenowe Andoria Lublin 3 2002, przejęcie przez producenta silników produkcji samochodów po Daewoo Motor Polska 2003, przekazanie produkcji spółce Intrall Polska[26] 400 (2002)[26]
AS Warszawa samochody osobowe i dostawcze, podwozia, przyczepki AS S1/S2 1924 1939, II wojna światowa[60] –
CWS Warszawa samochody osobowe, silniki, wozy pancerne, motocykle CWS T-1 1918 1928, włączenie CWS w struktury PZInż, 1931 likwidacja marki 1000 (1926)[61]
Daewoo-FSO Warszawa samochody osobowe i dostawcze Daewoo-FSO Polonez i Daewoo Lanos 1996 2004, bankructwo koncernu Daewoo[62] 3300 (2002)[62]
Daewoo Motor Polska Lublin samochody dostawcze, terenowe i osobowe Daewoo Lublin 1995, przejęcie FS Lublin 2001, bankructwo koncernu Daewoo[63] 4550 (1999)
FSC/FS Lublin, Węgrów samochody ciężarowe i dostawcze FSC Żuk 1948 1995, przejęcie przez Daewoo 14 000 (1981)[64]
FSM Bielsko-Biała, Tychy samochody osobowe i dostawcze Polski Fiat 126p 1948 1992, przejęcie przez Fiata 25 tys. (początek lat 90)[65]
FSO Warszawa samochody osobowe i dostawcze FSO Polonez i Polski Fiat 125p 1948 2011, zaprzestanie produkcji samochodów w wyniku kryzysu światowego i wejścia w życie traktatu o wolnym handlu, w wyniku którego samochody sprowadzane z Korei Południowej do UE zwolnione są z 10% cła; od tego czasu FSO zajmuje się m.in. produkcją podzespołów motoryzacyjnych[29] 20 500 (1996)[29]
FSR/Tarpan Poznań samochody dostawcze i terenowe FSR Tarpan i Tarpan Honker 1953 1996, przejęcie przez Volkswagena[66] 3600 (lata 70.)[67]
Intrall Polska Lublin samochody dostawcze i terenowe Intrall Lublin 3Mi 2003, Andoria-Mot przekazała produkcję spółce Intrall Polska 2007, bankructwo spółki Intrall[68] ok. 300 (2007)[68]
Kapena Włynkówko autobusy i trolejbusy Kapena Thesi 1968, w 2000 roku przejęta przez włoski koncern Cacciamali SpA 2017, bankructwo spółki[35] 80 (2017)[35]
K. Rudzki i S-ka Warszawa m.in. samochody osobowe Ralf-Stetysz Od 1924 r. produkcja w Paryżu, a w 1927 r. przeniesiona do zakładów K. Rudzki i S-ka 1929, pożar fabryki[69] –
Leopard Automobile AB Mielec (fabryka, siedziba główna w Szwecji) samochody sportowe Leopard 6 Litre Roadster 1995 2014, bankructwo przedsiębiorstwa[70] 5 (2014)[71]
LRL Warszawa m.in. samochody osobowe i ciężarowe koncernu GM Chevrolet Master 1866, produkcja samochodów od 1936 1944, zakłady zniszczone przez Niemców po powstaniu warszawskim 3500 (1938)[72]
Neoplan Polska Bolechowo-Osiedle autobusy Neoplan N4016 1994 2001, przekształcenie w Solaris Bus & Coach[73] 36 (1996)[73]
PZInż Warszawa m.in. samochody osobowe i ciężarowe Polski Fiat 508 1928 1939, zbombardowane, a w 1944 r. całkowicie zniszczone przez Niemców[74] 5422 (1935)[75]
Star Starachowice samochody ciężarowe Star 200 i Star 266 1948 2006, zakończenie przez koncern MAN produkcji ciężarówek, a w 2009 roku likwidacja marki Star[76] 22 000 (1976)[76]
Ursus & Ursus Bus Lublin autobusy, trolejbusy, samochody osobowe, ciągniki rolnicze Ursus City Smile 1893 (POL-MOT Warfama w 2012 roku przejął prawa do marki ZPC Ursus) 2021, bankructwo 794 (2016)
WSK Mielec Mielec m.in. samochody osobowe Mikrus MR-300 Od 1957 roku produkcja samochodów Mikrus w mieleckich zakładach lotniczych W 1960 roku zakończenie produkcji Mikrusów –
ZSD/FSD/Nysa Motor Nysa samochody dostawcze FSO Polonez Truck i ZSD Nysa 1952, w 1986 r. ZSD wszedł w skład FSO 2003, bankructwo koncernu Daewoo[77] ponad 2 tys. (lata 90)[77]

Produkcja kamperów, naczep, przyczep, pojazdów specjalnych i innych edytuj

 
Hydros T351
 
Przyczepa kempingowa Niewiadów N126b
 
Naczepa Wielton
  • Hydrocar – marka samochodu na wodór stworzonego w 2015 roku pod nazwą Hydrocar Premier przez Riot Technologies – firmę spin-off Akademii Górniczo-Hutniczej oraz Wojskową Akademię Techniczną[78].
  • Hydros – marka dźwigów samojezdnych produkowanych do lat 90. przez Hutę Stalowa Wola[79].
  • Niewiadów – producent wszelkiego rodzaju przyczep (w tym kempingowych) oraz kamperów z siedzibą w Niewiadowie, historia przedsiębiorstwa sięga 1920 roku, a produkcja przyczep trwa od 1966 roku[80].
  • Polski Fiat – początkowo polski oddział Fiata założony w 1920 roku i zajmujący się sprzedażą samochodów, a następnie marka produkowanych lub montowanych samochodów w Polsce na licencji włoskiego koncernu Fiat, używana przez PZInż w latach 1932–1939 oraz przez FSO w latach 1967–1983 i FSM (od 1992 r. Fiat Auto Poland) w latach 1973–1994[81][82][83].
  • Wielton – producent naczep, przyczep i zabudów samochodowych, spółka została założona w 1996 roku w Wieluniu. Należy do grona trzech największych producentów naczep, przyczep i zabudów samochodowych w Europie oraz znajduje się wśród dziesięciu największych przedsiębiorstw w branży na świecie[84].

Produkcja Silników edytuj

Produkcją silników w Polsce zajmuje się krajowa Wytwórnia Silników Wysokoprężnych Andoria, założona w 1945 roku w Andrychowie i produkująca silniki od 1947 roku, zatrudnia blisko 500 osób[85]. Oprócz tego silniki, a także skrzynie biegów produkuje od 1999 roku spółka Toyota Motor Manufacturing Poland, która w Wałbrzychu i Jelczu-Laskowicach zatrudnia ok. 2 tys. osób[86]. Produkcją jednostek napędowych w Polsce zajmują się także zakłady Fiata w Bielsku-Białej, Opla w Tychach oraz Volkswagena w Polkowicach.

Targi motoryzacyjne w Polsce edytuj

Przed II wojną światową samochody produkowane w Polsce prezentowane były podczas Międzynarodowych Targów Poznańskich oraz Targach Wschodnich we Lwowie (oba założone w 1921 roku). Po II wojnie światowej samochody krajowe prezentowano na Międzynarodowych Targach Poznańskich, od 1992 roku na MTP ruszyły Międzynarodowe Targi Motoryzacyjne, które w 2000 roku przyjęły nazwę Poznań Motor Show i do dziś pozostają największymi targami tego typu w kraju i Europie Środkowo-Wschodniej[87][88]. W 2015 roku ruszyła pierwsza edycja Międzynarodowych Targów Motoryzacyjnych Warsaw Moto Show w Nadarzynie pod Warszawą[89].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Łukasz Ambroziak i inni, Ile polskiego genu w polskim przemyśle motoryzacyjnym? [online], Agencja Rozwoju Przemysłu SA, 2017 [dostęp 2016-10-09].
  2. ↑ GUS, Rocznik Statystyczny Przemysłu 2017 [online], 2017, s. 79. [Produkcja pojazdów samochodowych, przyczep i naczep (10,1) + Produkcja pozostałego sprzętu transportowego (1,6)].
  3. ↑ Organisation Internationale des Constructeurs d’Automobiles (OICA), WORLD MOTOR VEHICLE PRODUCTION BY COUNTRY AND TYPE 2015-16 [online], oica.net [dostęp 2018-04-09] (ang.).
  4. ↑ Joseph Marcus: Social and Political History of the Jews in Poland, 1919–1939. Walter de Gruyter, 1 stycznia 1983, s. 118. ISBN 978-90-279-3239-6.
  5. ↑ George Bradford: 1914–1938 Armored Fighting Vehicles. Stackpole Books, 2010, s. 3–4, 49–50, 63–64, 67, 119–120. ISBN 978-0-8117-0568-4.
  6. ↑ a b Martin S. Nowak, Polish Automobile History, Polish Cars [online], lipiec 2007 [zarchiwizowane z adresu 2015-03-06] (ang.).
  7. ↑ Janusz Oleksiewicz: Warszawska Wola. Warszawa: Towarzystwo Przyjaciół Warszawy Oddział Wola, Muzeum Historyczne m.st. Warszawy i Warszawski Tygodnik Ilustrowany „Stolica”, 1974, s. 19.
  8. ↑ Była to druga próba General Motors podjęcia produkcji samochodów w Polsce, wcześniejsza montownia w budynkach wynajętych od firmy „Elibor” przy ul. Wolskiej 101/105 (założona w 1928) została zlikwidowana w 1931 podczas wielkiego kryzysu.
  9. ↑ Andrzej Jezierski, Cecylia Leszczyńska: Historia gospodarcza Polski. Key Text Wydawnictwo, 2003, s. 300–301. ISBN 978-83-87251-71-0.
  10. ↑ Krish N. Bhaskar: The future of the world motor industry. Nichols Pub. Co., 1980, s. 269. ISBN 978-0-89397-083-3. Cytat: Polish car capacity was to be doubled by 1980, growing to some 400,000 units per year.
  11. ↑ FSO History. Inception of Fabryka Samochodów Osobowych [online], FSO [zarchiwizowane z adresu 2015-05-11] (ang.).
  12. ↑ Michael Moran: A Country In The Moon. Granta Publications, 2 June 2011, s. 24. ISBN 978-1-84708-493-4.
  13. ↑ Marcin Dobski, „Przekręt wart 3 miliardy dolarów”, czyli jak sprzedawano FSM Fiatowi [online], Rzeczpospolita.pl [dostęp 2018-04-17] (pol.).
  14. ↑ Przekręt stulecia. Jak oddano polską fabrykę samochodów za złotówkę! [online], polmedia.pl, 18 sierpnia 2016 [dostęp 2018-04-17] [zarchiwizowane z adresu 2018-04-18].
  15. ↑ FIAT i przekręty prywatyzacyjne FSM [online], mpolska24.pl [dostęp 2018-04-17] (pol.).
  16. ↑ Archiwum 2003. Volkswagen Poznań ma 10 lat [online], Volkswagen Poznań [dostęp 2021-07-13] [zarchiwizowane z adresu 2018-06-18].
  17. ↑ Najpierw Jelcz, teraz Autosan. Osiągnięcia Zasady [online], motoryzacja.interia.pl [dostęp 2018-04-17] (pol.).
  18. ↑ a b Gdzie są nasze pieniądze? Byli pracownicy FSC domagają się rekompensaty od Skarbu Państwa [online], web.archive.org, 18 kwietnia 2018 [dostęp 2021-07-13] [zarchiwizowane z adresu 2018-04-18].
  19. ↑ Historia [online], honker.com.pl [dostęp 2018-04-17] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-25] (pol.).
  20. ↑ a b Fabryka Samochodów Osobowych S.A. – Firma [online], web.archive.org, 16 sierpnia 2019 [dostęp 2021-07-13] [zarchiwizowane z adresu 2019-08-16].
  21. ↑ Kalendarium [online], scania.com [dostęp 2018-04-17] (pol.).
  22. ↑ Kapena S.A. – Kapena – O firmie – Historia [online], web.archive.org, 18 kwietnia 2018 [dostęp 2021-07-13] [zarchiwizowane z adresu 2018-04-18].
  23. ↑ Michał Grygier, Historia rynku dilerskiego w Polsce – złoty chaos transformacji [online], flota.com.pl [dostęp 2018-04-18] (pol.).
  24. ↑ Usa Ibp Usa: Poland Customs, Trade Regulations and Procedures Handbook. Int’l Business Publications, wrzesień 2009, s. 162. ISBN 978-1-4330-4007-8.
  25. ↑ a b c d e f g h Janusz Buliński, The Automotive Industry in Poland [online], Polish Information and Foreign Investment Agency, październik 2010 [zarchiwizowane z adresu 2016-03-03] (ang.).
  26. ↑ a b c Andoria-Mot – Prasa. andoria.com.pl. [dostęp 2018-04-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-01)]. (pol.).
  27. ↑ Production Statistics – OICA. [dostęp 2014-09-29].
  28. ↑ OICA: 2013 PRODUCTION STATISTICS. oica.net. [dostęp 2018-04-10]. (ang.).
  29. ↑ a b c FSO: 5 lat od wyprodukowania ostatniego samochodu. bankier.pl. [dostęp 2018-04-10]. (pol.).
  30. ↑ Izabela Kacprzak. Słony rachunek za fabrykę aut. „Rzeczpospolita”, s. A7, 24 listopada 2017. 
  31. ↑ Era Jelcza [online], Defence24.pl [dostęp 2018-04-18] (pol.).
  32. ↑ Autosan znalazł nowego właściciela. Producenta autobusów kupią spółki państwowe [online], money.pl [dostęp 2018-04-18] (pol.).
  33. ↑ Invest-Mot wykupił udziały AMZ w Ursus Bus [online], infobus.pl [dostęp 2018-04-18] (pol.).
  34. ↑ GUS, Rocznik Statystyczny Przemysłu 2017 [online], 2017, s. 54.
  35. ↑ a b c Kapena podjęła decyzję: upadłość. plus.gp24.pl. [dostęp 2018-04-10]. (pol.).
  36. ↑ OECD: Trade and Structural Adjustment Embracing Globalisation: Embracing Globalisation. OECD Publishing, 21 września 2005, s. 270. ISBN 978-92-64-01097-0.
  37. ↑ 2017 PRODUCTION STATISTICS [online], OICA [dostęp 2018-07-26] (ang.).
  38. ↑ Główny Urząd Statystyczny / Obszary tematyczne / Roczniki statystyczne / Roczniki Statystyczne / Rocznik Statystyczny Przemysłu 2017 [online], stat.gov.pl [dostęp 2018-03-17] (pol.).
  39. ↑ AMZ-Kutno – O firmie [online], amz.pl [dostęp 2018-03-26] (pol.).
  40. ↑ silesion.pl – Arrinera Hussarya GT [online], silesion.pl [dostęp 2018-03-26] (pol.).
  41. ↑ Automet ma już ponad 25 lat [online], infobus.pl [dostęp 2018-03-26] (pol.).
  42. ↑ Autosan: Nasz plan na rok 2018 to 150 autobusów [online], infobus.pl [dostęp 2018-03-26] (pol.).
  43. ↑ Lubelska fabryka honkera: Rozpoczęły się zwolnienia [online], kurierlubelski.pl [dostęp 2018-03-26] (pol.).
  44. ↑ Grupa FCA – Fakty i cyfry [online], fcagroup.pl [dostęp 2018-03-13] (pol.).
  45. ↑ FCA Poland S.A. [online], fcagroup.pl [dostęp 2018-03-26] (pol.).
  46. ↑ Lokalizacje Opla | Opel Polska [online], opel.pl [dostęp 2018-03-13].
  47. ↑ Tąpniecie w fabryce Opla w Gliwicach. Produkcja aut w Polsce spada, w Czechach wciąż rośnie [online], wyborcza.pl [dostęp 2018-03-13] (pol.).
  48. ↑ Gliwicki Opel ratuje się przed zwolnieniami pracowników [online], businessinsider.com.pl [dostęp 2018-03-26] (pol.).
  49. ↑ Jelcz produkuje blisko 400 ciężarówek rocznie – Stalowka.NET [online], stalowka.net [dostęp 2018-03-13] (pol.).
  50. ↑ Jelcz dzisiaj [online], magnum-x.pl [dostęp 2018-03-26] (pol.).
  51. ↑ Melex potrzebuje przestrzeni [online], pb.pl [dostęp 2018-03-26] (pol.).
  52. ↑ NIP MELEX [online], money.pl [dostęp 2018-03-26] (pol.).
  53. ↑ Protest w Starachowicach. Załoga MAN Bus mówi dość! [online], motoryzacja.interia.pl [dostęp 2018-03-26] (pol.).
  54. ↑ Producent ciężarówek MAN zmodernizuje fabrykę w Niepołomicach [online], krakow.onet.pl [dostęp 2018-03-26] (pol.).
  55. ↑ 200 osób straci pracę w fabryce autobusów Scania w Słupsku [online], praca.interia.pl [dostęp 2018-03-26] (pol.).
  56. ↑ Solaris dostarczy 74 autobusy nowej generacji do Dusseldorfu [online], polsatnews.pl [dostęp 2018-03-26] (pol.).
  57. ↑ Solbus upadł. Autobusy będą jednak produkowane? [online], pozabydgoszcz.pl [dostęp 2018-03-26] (pol.).
  58. ↑ Volkswagen Poznań z rekordem produkcji samochodów [online], epoznan.pl [dostęp 2018-03-13] (ang.).
  59. ↑ Byliśmy we wrocławskiej fabryce autobusów Volvo [online], wyborcza.pl [dostęp 2018-03-26] (pol.).
  60. ↑ Towarzystwo Budowy Samochodów AS. oldtimery.com. [dostęp 2018-04-10]. (pol.).
  61. ↑ CENTRALNE WARSZTATY SAMOCHODOWE. ORGANIZACJA I ZDOLNOŚCI WYTWÓRCZE. polskie-auta.pl. [dostęp 2018-04-10]. (pol.).
  62. ↑ a b Spotkają się wierzyciele Daewoo/FSO Motor. wiadomosci.wp.pl. [dostęp 2018-04-10]. (pol.).
  63. ↑ Sąd ogłosił upadłość Daewoo Motor Polska w Lublinie. money.pl. [dostęp 2018-04-10]. (pol.).
  64. ↑ Szturm ZOMO na fabrykę. Tak było 36 lat temu w Lublinie. dziennikwschodni.pl. [dostęp 2018-04-10]. (pol.).
  65. ↑ FIAT i przekręty prywatyzacyjne FSM. mpolska24.pl. [dostęp 2018-04-10]. (pol.).
  66. ↑ Historia i nagrody | Volkswagen [online], web.archive.org, 11 października 2018 [dostęp 2021-07-13] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-11].
  67. ↑ Oczy jak pięciozłotówki – czym Kulczyk przekonał Niemców. poznan.wyborcza.pl. [dostęp 2018-04-10]. (pol.).
  68. ↑ a b Intrall. [w:] Samochody Świata 2007. Wyd. Media Connection, Warszawa, s. 220.
  69. ↑ Tomasz Borejza, Ralf-Stetysz. Stracona szansa na polską motoryzację [online], Onet.pl, 15 czerwca 2015 [dostęp 2018-04-10] [zarchiwizowane z adresu 2015-06-24].
  70. ↑ SMUTNY KONIEC LEOPARDA. autostuff.pl. [dostęp 2018-04-10]. (pol.).
  71. ↑ FIRMA LEOPARD AUTOMOBILE MIELEC SP Z O O [W UPADŁOŚCI]. money.pl. [dostęp 2018-04-10]. (pol.).
  72. ↑ Karol Mórawski: Historia Woli. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 2000, s. 116. ISBN 83-7005-412-9.
  73. ↑ a b Solaris dostarczył już 10 tysięcy pojazdów [online], transport-publiczny.pl [dostęp 2018-04-10] (pol.).
  74. ↑ Przemysłowy Grochów przestaje istnieć. Kolejny zakład idzie pod kilof [online], twoja-praga.pl [dostęp 2018-04-10] (pol.).
  75. ↑ Dokumenty – Zakłady Ursus [online], tadeuszhennel.ovh.org [dostęp 2018-04-10] [zarchiwizowane z adresu 2016-06-09] (pol.).
  76. ↑ a b Fabryka Samochodów Ciężarowych w Starachowicach [online], wmeritum.pl [dostęp 2018-04-10] (pol.).
  77. ↑ a b Niegdyś Nysy były ważne, robota i ludzie też byli ważni [online], nto.pl [dostęp 2018-04-10] (pol.).
  78. ↑ HYDROCAR PREMIER – samochód na wodór rodem z AGH [online], web.archive.org, 10 kwietnia 2018 [dostęp 2021-07-13] [zarchiwizowane z adresu 2018-04-10].
  79. ↑ Hydros T351 [online], dzwigiogorek.pl [dostęp 2018-04-10] [zarchiwizowane z adresu 2018-04-10] (pol.).
  80. ↑ Historia [online], niewiadow.pl [dostęp 2018-04-30] (pol.).
  81. ↑ Fiat 501 przedwojenna legenda [online], bezpiecznapodroz.org [dostęp 2018-04-10] (pol.).
  82. ↑ Zdzisław Podbielski, Polski Fiat 125p/FSO 125p, ZP Grupa, 2009, ISBN 978-83-61529-15-6, s. 15–17.
  83. ↑ Zdzisław Podbielski: Polski Fiat 126p, czyli Maluch. Warszawa: ZP, 2011, s. 212. ISBN 978-83-61529-93-4.
  84. ↑ O grupie [online], wieltongroup.com [dostęp 2018-04-30] (pol.).
  85. ↑ Są jeszcze polskie silniki! [online], motoryzacja.interia.pl [dostęp 2018-04-30] (pol.).
  86. ↑ TOYOTA MOTOR MANUFACTURING POLAND w Wałbrzychu – Podstawowe dane [online], web.archive.org, 22 sierpnia 2018 [dostęp 2021-07-13] [zarchiwizowane z adresu 2018-08-22].
  87. ↑ Historia Poznań Motor Show [online], moto.pl [dostęp 2018-04-30] (pol.).
  88. ↑ Aktualności: Międzynarodowe Targi Poznańskie liderem w Europie Środkowo-Wschodniej [online], web.archive.org, 28 kwietnia 2018 [dostęp 2021-07-13] [zarchiwizowane z adresu 2018-04-28].
  89. ↑ Warsaw Motor Show 2015 – byliśmy! [online], motopodprad.pl [dostęp 2018-04-30] (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Przemysł_motoryzacyjny_w_Polsce&oldid=70649674”