Przemysław Nakoniecznikoff-Klukowski

polski wojskowy

Przemysław Nakoniecznikoff[1]-Klukowski[2] ps. Kruk II (ur. 1 czerwca?/13 czerwca 1896 w Tyflisie, zm. 17 sierpnia 1957 w Krakowie) – pułkownik piechoty Wojska Polskiego, oficer Armii Krajowej, cichociemny.

Przemysław Nakoniecznikoff-Klukowski
Kruk II
Ilustracja
pułkownik piechoty pułkownik piechoty
Data i miejsce urodzenia

13 czerwca 1896
Tbilisi, gubernia tyfliska Imperium Rosyjskie

Data i miejsce śmierci

17 sierpnia 1957
Kraków, Polska

Przebieg służby
Lata służby

1913–1945

Siły zbrojne

Armia Imperium Rosyjskiego
Wojsko Polskie
Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie
Armia Krajowa

Jednostki

28 Pułk Strzelców Kaniowskich
5 Pułk Strzelców Podhalańskich
63 Pułk Piechoty
163 Pułk Piechoty
9 Batalion Strzelców Karpackich
2 Brygada Strzelców Karpackich

Stanowiska

dowódca batalionu piechoty
kwatermistrz pułku
zastępca dowódcy pułku
zastępca dowódcy brygady
dowódca pułku piechoty
dowódca batalionu piechoty
zastępca dowódcy brygady
dowódca brygady piechoty

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
II wojna światowa
kampania wrześniowa
bitwa pod Barakiem

Odznaczenia
Odznaka honorowa za Rany i Kontuzje
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości Krzyż Walecznych (1920–1941, trzykrotnie) Złoty Krzyż Zasługi (II RP, nadany dwukrotnie) Medal Brązowy za Długoletnią Służbę Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
Państwowa Odznaka Sportowa
Grób Przemysława Nakoniecznikoff-Klukowskiego na cmentarzu Powązkowskim

Życiorys

edytuj

Urodził się w rodzinie Franciszka, urzędnika, działacza socjalistycznego, i Elżbiety z Klukowskich. Był bratem stryjecznym i ciotecznym Bronisława Nakoniecznikowa-Klukowskiego i ciotecznym Stanisława Nakoniecznikoffa[3].

Od 1913 należał do konspiracyjnego (polskiego) Związku Strzeleckiego w Tyflisie. W latach 1915–1917 służył w armii rosyjskiej, walcząc w I wojnie światowej na froncie kaukaskim i perskim. Po rewolucji bolszewickiej 1917 wstąpił do Polskiej Oddzielnej Brygady na Kaukazie, a potem po jej rozbrojeniu przez Niemców działał w Polskiej Organizacji Wojskowej. Po rozwiązaniu POW-u w listopadzie 1918 wstąpił do Wojska Polskiego. W czerwcu 1920 wyznaczony został na stanowisko adiutanta w Dowództwie Etapów Wojsk Polskich na Ukrainie[4].

W 1923 pełnił obowiązki dowódcy, w następnym roku dowodził III batalionem, a od 1925 roku był kwatermistrzem 28 pułku piechoty w Łodzi. 26 kwietnia 1928 roku został przeniesiony do dowództwa 27 Dywizji Piechoty w Kowlu na stanowisku pełniącego obowiązki oficera Przysposobienia Wojskowego[5]. Cztery lata później służył w 5 pułku strzelców podhalańskich w Przemyślu. Był członkiem oddziału Polskiego Białego Krzyża w Przemyślu[6]. 28 czerwca 1933 roku został przeniesiony do 63 pułku piechoty w Toruniu na stanowisko zastępcy dowódcy pułku[7]. Następnie, od 21 kwietnia 1937 roku zastępca dowódcy Brygady KOP „Podole”.

II wojna światowa

edytuj

Dowódca rezerwowego 163 pułku piechoty, walczącego w kampanii wrześniowej 1939 w obronie ziemi koneckiej i szydłowieckiej. 8 września 1939 objął dowództwo nad resztkami 36 Rezerwowej Dywizji Piechoty. Po agresji ZSRR na Polskę przeszedł granicę polsko-węgierską i został internowany. Z Węgier przedostał się na Zachód. W maju 1942 objął dowództwo 9 Batalionu Strzelców Karpackich. Później wyznaczony został na stanowisko zastępcy dowódcy i dowódcy 2 Brygady Strzelców Karpackich.

Cichociemny

edytuj

Zgłosił się do służby w okupowanej Polsce. Zrzucony w nocy 21/22 września 1944 r. w operacji lotniczej „Przemek 1”, dowodzonej przez por. naw. Stanisława Kleybora, z samolotu Liberator KG-834 „U” (1586 Eskadra PAF) na placówkę odbiorczą „Rozmaryn” w okolicach miejscowości Czaryż, 6 km od Secemina. Razem z nim skoczyli: ppor. Marian Leśkiewicz ps. Wygoda, ppor. Zenon Sikorski ps. Pożar, por. Tadeusz Sokół ps. Bug 2, mjr Aleksander Stpiczyński ps. Klara, plt. Kazimierz Śliwa ps. Strażak.

We wrześniu i październiku 1944 pełnił obowiązki zastępcy dowódcy Kieleckiego Korpusu AK. Następnie od października 1944 do stycznia 1945 komendant Okręgu Kraków AK.

Po zakończeniu II wojny światowej został aresztowany przez NKWD i wywieziony do ZSRR, gdzie przebywał do 1955. Po zwolnieniu powrócił do Krakowa, gdzie 17 sierpnia 1957 roku zmarł. Został pochowany w Lubaczowie[3].

Został upamiętniony symboliczną inskrypcją (podobnie jak Stanisław Nakoniecznikoff-Klukowski), na grobowcu rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 51-6-23,24)[8]. W treści tej inskrypcji został określony jako generał brygady[8].

Awanse

edytuj
  • kapitan - 3 maja 1922 zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 w korpusie oficerów piechoty
  • major - 31 marca 1924 ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 i 126 lokatą w korpusie oficerów piechoty
  • podpułkownik - ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1933 w korpusie oficerów piechoty
  • pułkownik – 22 września 1944

Ordery i odznaczenia

edytuj

Zobacz też

edytuj
  1. Medal nadany Rozkazem nr 25 Ministerstwa Spraw Wewnętrznych - Korpusu Ochrony Pogranicza z dnia 28 maja 1938 roku, pkt 4 (informacja ze zbiorów Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie).

Przypisy

edytuj
  1. Czasem wzmiankowany jako Nakoniecznikow, zob. Święto K. O. P-u w Czortkowie. „Chwila”. 1274, s. 10, 17 października 1938.
  2. W ewidencji Wojska Polskiego figurował jako „Przemysław Nakoniecznikoff”.
  3. a b Stawecki 1977 ↓.
  4. Janusz Odziemkowski: Polskie formacje etapowe w Galicji Wschodniej na Wołyniu i Ukrainie w latach 1918-1920. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2019, s. 130. ISBN 978-83-8090-616-7.
  5. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928 roku, s. 141.
  6. „Oświata - to potęga”. Wydawnictwo pamiątkowe z okazji obchodu 15-lecia Niepodległości Państwa Polskiego. Przemyśl: 1933, s. 95.
  7. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 28 czerwca 1933 roku, s. 126.
  8. a b Cmentarz Stare Powązki: MARCELINA NAKONIECZNIKOFF, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2017-06-18].
  9. M.P. z 1932 r. nr 109, poz. 142 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  10. „Za męstwo i osobistą odwagę okazane w walce z nieprzyjacielem w obronie Ojczyzny”; Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 1836 z 12 lipca 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 29, poz. 1209)
  11. M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 102 „za zasługi na polu wychowania fizycznego i przysposobienia wojskowego”.
  12. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 11 listopada 1938 roku, s. 29.
  13. Kronika. Krajowa. „Gazeta Lwowska”, s. 5, Nr 230 z 6 października 1931. 
  14. na podstawie fotografii
  15. na podstawie fotografii z infoboxa

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj