Przewlekły ból odbytu
Przewlekły ból odbytu (zespół dźwigaczy odbytu, kurcz dźwigaczy, zespół mięśnia łonowo-odbytniczego, zespół mięśnia gruszkowatego, bolesne napięcie mięśni miednicy) – zaburzenie czynnościowe przewodu pokarmowego objawiające się występującym głównie w pozycji siedzącej tępym bólem lub wrażeniem ucisku umiejscowionym w górnej części odbytnicy.
Historia edytuj
Po raz pierwszy zespół dźwigaczy odbytu opisał Simpson w 1859. W 1936 po publikacji Thielego zaczęto łączyć objawy zaburzenia ze skurczem mięśni. W 1964 Wasserman, a następnie w 1968 Wallace i Madden powiązali dolegliwości bólowe ze skurczem mięśnia dźwigacza odbytu[1].
Epidemiologia edytuj
Zespół dźwigaczy odbytu występuje pięciokrotnie częściej u kobiet, zwykle po ukończeniu 30. roku życia.
Etiopatogeneza edytuj
Za prawdopodobną przyczynę zespołu dźwigaczy odbytu uważa się nadmierną kurczliwość mięśni dna miednicy, a szczególnie łonowo-odbytniczej części mięśnia dźwigacza odbytu. W piśmiennictwie można znaleźć pogląd, że zespół dźwigaczy odbytu może mieć związek z zaburzeniami nastroju[2]. Ponadto przewlekłym czynnościowym zaburzeniom bólowym odbytu sprzyja siedzący tryb życia, częsta i długotrwała jazda samochodem, przebyte porody, zabiegi operacyjne (zwłaszcza przednia niska resekcja odbytnicy) oraz urazy miednicy. Dokładna etiologia i patofizjologia przewlekłego bólu odbytu nie została jednak dotychczas poznana.
Objawy edytuj
Pacjenci skarżą się na tępy ból zlokalizowany w odbytnicy, nasilający się w pozycji siedzącej i w ponad połowie przypadków lokalizujący się po lewej stronie. Ból może promieniować do kości krzyżowej, pośladka albo uda. Chorzy często określają dolegliwość jako uczucie rozpierania, obecności "piłki w odbytnicy". Dolegliwościom bólowym może towarzyszyć zaparcie albo nietrzymanie stolca o charakterze czynnościowym.
Kryteria rozpoznania edytuj
Według kryteriów rzymskich III z 2006 roku przewlekły ból odbytu dzieli się na podstawie badania per rectum na:
- zespół dźwigaczy odbytu
- nieokreślony czynnościowy ból odbytu i odbytnicy
W wielu opracowaniach podział ten nie jest jeszcze uwzględniony i zespół dźwigaczy odbytu należy w nich rozumieć jako synonim przewlekłego bólu odbytu.
Rozpoznanie według kryteriów rzymskich III edytuj
Początek objawów musi występować co najmniej 6 miesięcy przed postawieniem diagnozy. Konieczne jest spełnienie wszystkich poniższych warunków przez co najmniej ostatnie 3 miesiące:
- Ból w okolicy odbytnicy o charakterze przewlekłym lub nawracającym
- Czas trwania incydentu bólowego wynoszący co najmniej 20 minut
- Wykluczone inne przyczyny bólu odbytnicy: nieswoiste zapalenia jelit, niedokrwienie, szczelina odbytu, guzki krwawnicze, zapalenie krypt, ropień wewnątrzmięśniowy, zapalenie gruczołu krokowego, kokcygodynia (ból kości guzicznej)
Dodatkowo w przypadku zespołu dźwigaczy odbytu musi występować bolesność podczas pociągania ku tyłowi podczas badania per rectum mięśnia łonowo-odbytniczego. W przypadku niewystępowania takiej bolesności rozpoznaje się nieokreślony czynnościowy ból odbytu i odbytnicy.
Badania dodatkowe edytuj
W badaniu manometrycznym może występować zwiększone napięcie zwieraczy odbytu.
Leczenie edytuj
W leczeniu przewlekłego bólu odbytu próbowano stosować wiele różnych metod, nie potwierdzono jednak skuteczności żadnej z nich w badaniu z grupą kontrolną. Stosowano między innymi leki zmniejszające napięcie mięśni, stymulację elektrogalwaniczną, biofeedback, masaż mięśni dźwigaczy odbytu, gorące kąpiele. W piśmiennictwie przedstawiono wynik badania, w którym stwierdzono skuteczność toksyny botulinowej w leczeniu przewlekłego bólu odbytu[3], choć inne źródła tej skuteczności zaprzeczają[4]. W terapii nie zaleca się postępowania operacyjnego.
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ SR Grant, EP Salvati, RJ Rubin. Levator syndrome: an analysis of 316 cases.. „Diseases of the colon and rectum”. 18 (2), s. 161-3, Mar 1975.
- ↑ S Heymen, SD Wexner, AD Gulledge. MMPI assessment of patients with functional bowel disorders.. „Diseases of the colon and rectum”. 36 (6), s. 593-6, Jun 1993. PMID: 8500378.
- ↑ JA Abbott, SK Jarvis, SD Lyons, A Thomson i inni. Botulinum toxin type A for chronic pain and pelvic floor spasm in women: a randomized controlled trial.. „Obstetrics and gynecology”. 108 (4), s. 915-23, Oct 2006. DOI: 10.1097/01.AOG.0000237100.29870.cc. PMID: 17012454.
- ↑ AE Bharucha, A Wald, P Enck, S Rao. Functional anorectal disorders.. „Gastroenterology”. 130 (5), s. 1510–8, Apr 2006.
Bibliografia edytuj
- Krzysztof Bielecki, Adam Dziki (red.): Proktologia. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2000, s. 204–6. ISBN 83-200-2412-9.
- Agata Mulak, Ewa Waszczuk: Zaburzenia czynnościowe odbytu i odbytnicy. W: Leszek Paradowski (red.): Zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego. Wrocław: Cornetis sp. z o.o., 2007, s. 154–5. ISBN 83-919540-8-0.
- Choroby czynnościowe przewodu pokarmowego. Wytyczne rzymskie III.. „Medycyna Praktyczna”. 8/2007 (wydanie specjalne), s. 69–70, 2007. Kraków: Medycyna Praktyczna. ISSN 0867-499X. (pol.).
- Rome III Diagnostic Criteria for Functional Gastrointestinal Disorders. romecriteria.org, 2006. s. 892–3. [dostęp 2009-09-22]. (ang.).
