Wikipedia

Przywrotnik

rodzaj roślin

Przywrotnik (Alchemilla L.) – rodzaj roślin wieloletnich z rodziny różowatych. Obejmuje ponad 300 gatunków szeroko rozpowszechnionych na świecie. W samej Europie występuje ich ponad 300 gatunków (przy czym niemal wszystkie pochodzenia apomiktycznego), poza tym rosną w rejonie Kaukazu, w górach Azji, Północnej i Południowej Ameryki, w południowej Afryce i w górach części równikowej tego kontynentu[4]. Pojedyncze gatunki występują w górach Australii i Nowej Zelandii, prawdopodobnie jako gatunki zawleczone[5]. Kilka gatunków, a zwłaszcza przywrotnik miękki, uprawianych jest jako rośliny ozdobne[4]. Poszczególne gatunki są trudne do rozróżnienia.

Przywrotnik
Ilustracja
Morfologia (przywrotnik alpejski)
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

różowce

Rodzina

różowate

Rodzaj

przywrotnik

Nazwa systematyczna
Alchemilla L.
Sp. Pl. 123. 1 Mai 1753
Typ nomenklatoryczny

Alchemilla vulgaris L.[3]

Zasięg
Mapa zasięgu
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Alchemilla mollis
Alchemilla monticola

Morfologia edytuj

 
Alchemilla alpina
 
Alchemilla glabra
Pokrój
Nieduże rośliny o wysokości 15-75 cm. Pędy zwykle płożące się lub pokładające i zakorzeniające się w węzłach[5], czasem z rozłogami[4].
Liście
Na ogół pojedyncze, w zarysie okrągłe, często klapowane i pokryte delikatnymi włoskami[5]. U niektórych gatunków dłoniasto lub rzadziej pierzasto (gatunki andyjskie) złożone. Brzeg blaszki piłkowany[4].
Kwiaty
Niepozorne, żółtozielone i drobne, zebrane w rozgałęzione kwiatostany[5]. Działki są 4, rzadko jest ich 5, odpowiednio tyle samo jest listków w towarzyszącym kielichowi kieliszku. Płatków korony brak. Pręciki są 4 lub jest ich 5. Zalążnia składa się tylko z jednego owocolistka z jedną szyjką[4].
Owoce
Pojedyncze niełupki zamknięte w zasychającym i trwałym kielichu[4].

Systematyka edytuj

Początkowo wszystkie formy przywrotnika występujące w Europie traktowane były jako jeden gatunek przywrotnik pospolity (A. vulgaris). Formy żyjące w odrębnych populacjach, charakteryzujące się powtarzalnością cech i warunków siedliskowych, wyodrębnia się obecnie jako tzw. gatunki drobne (microspacies), traktując A. vulgaris jako gatunek zbiorowy[6].

Badania nad filogenezą rodzaju, uwzględniające dane z zakresu morfologii i analizy genów DNA plastydowego i jądrowego, wskazują na istnienie czterech głównych linii rozwojowych (kladów) obejmujących kolejno: przedstawicieli rodzaju Alchemilla euroazjatyckich, afrykańskich, przedstawicieli rodzajów Aphanes i południowoamerykańskich Lachemilla. Ze względu na zagnieżdżenie kladów rodzaje Aphanes i Lachemilla włączane są do rodzaju Alchemilla[7][8].

Synonimy[8]

Alchimilla Mill., orth. var., Lachemilla (Focke) Rydb., Zygalchemilla Rydb.

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG III z 2009)

Rodzaj należący do podplemienia Fragariinae, plemienia Potentilleae, podrodziny Rosoideae, rodziny różowatych (Rosaceae Juss.), rzędu różowców, kladu różowych w obrębie okrytonasiennych[9][2].

Pozycja systematyczna według systemu Reveala (1993-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe (Rosidae Takht.), nadrząd Rosanae Takht., rząd różowce (Rosales Perleb), podrząd Rosineae Erchb., rodzina różowate (Rosaceae Juss.), plemię Alchemilleae Dumort., podplemię Alchemillinae Meisn., rodzaj przywrotnik (Alchemilla L.)[10].

Gatunki flory Polski[11]
Inne gatunki
W szerszym ujęciu taksonomicznym rodzaju należą tu także z flory Polski[11][8]

Przypisy edytuj

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-29] (ang.).
  3. ↑ Alchemilla. [w:] Index Nominum Genericorum [on-line]. [dostęp 2009-01-19].
  4. ↑ a b c d e f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2011, s. 141. ISBN 0-333-74890-5.
  5. ↑ a b c d Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  6. ↑ Alicja Szweykowska, Jerzy (red.) Szweykowski: Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003. ISBN 83-214-1305-6.
  7. ↑ Gehrke B., Bräuchler C, Romoleroux K, Lundberg M, Heubl G, Eriksson T.. Molecular phylogenetics of Alchemilla, Aphanes and Lachemilla (Rosaceae) inferred from plastid and nuclear intron and spacer DNA sequences, with comments on generic classification. „Mol Phylogenet Evol.”. 47, 3, s. 1030-1044, 2008. DOI: 10.1016/j.ympev.2008.03.004. PMID: 18479944. 
  8. ↑ a b c Alchemilla. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. [dostęp 2010-04-28].
  9. ↑ D. Potter i inni, Phylogeny and classification of Rosaceae, „Plant Systematics and Evolution”, 266, 2007, s. 5–43, DOI: 10.1007/s00606-007-0539-9.
  10. ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Alchemilla. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-18]. (ang.).
  11. ↑ a b Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Przywrotnik&oldid=72986519”