Ptaki paleognatyczne

Ptaki paleognatyczne, paleognatyczne (Palaeognathae) – grupa ptaków w randze infragromady wyróżniona na podstawie budowy podniebienia. Charakteryzują się podniebieniem utworzonym przez nie w pełni połączone części lemiesza, łączące się ku tyłowi z kośćmi skrzydłowymi oraz oddzielające łuki podniebienne od kości przyklinowych. Brak jest ruchomego połączenia górnej szczęki z czaszką. Jej budowa przypomina budowę czaszki piskląt z nadrzędu neognatycznych, co może wskazywać na zajście w tej grupie procesu neotenii. Należą do niej kusacze oraz grupa bezgrzebieniowców.

Ptaki paleognatyczne
Palaeognathae
Pycraft, 1900
Ilustracja
Przedstawiciel Palaeognathae, kazuar jednokoralowy (Casuarius unappendiculatus)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki paleognatyczne

Rzędy

zobacz opis w tekście

Systematyka

edytuj

Badania molekularne i niektóre morfologiczne sugerują, że strusiegrupą siostrzaną w stosunku do wszystkich pozostałych współczesnych ptaków paleognatycznych[1]. Do infragromady należą następujące żyjące współcześnie rzędy[2]:

  • Nadrząd: Struthionimorphae
  • Nadrząd: Apterygimorphae
  • Nadrząd: Rheimorphae
  • Nadrząd: Tinamimorphae

oraz wymarłe:

  • Dinornithiformes – moa
  • Aepyornithiformes – mamutaki

Spokrewnieni z paleognatycznymi byli przedstawiciele wymarłego rzędu Lithornithiformes z jedną rodziną (Lithornithidae); takson ten ma status incertae sedis[3].

Kladogram Palaeognathae nie uwzględniający taksonów wymarłych[4]:

Palaeognathae

Struthionidae





Rheidae





Dromaiidae



Casuariidae




Apterygidae





Tinamidae




Przypisy

edytuj
  1. Peter Johnston. New morphological evidence supports congruent phylogenies and Gondwana vicariance for palaeognathous birds. „Zoological Journal of the Linnean Society”. 163 (3), s. 959–982, 2011. DOI: 10.1111/j.1096-3642.2011.00730.x. (ang.). 
  2. Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Infragromada: Palaeognathae Pycraft, 1900 - ptaki paleognatyczne (wersja: 2024-07-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-07-27].
  3. Bradley C. Livezey, Richard L. Zusi. Higher-order phylogeny of modern birds (Theropoda, Aves: Neornithes) based on comparative anatomy. II. Analysis and discussion. „Zoological Journal of the Linnean Society”. 149 (1), s. 1–95, 2007. DOI: 10.1111/j.1096-3642.2006.00293.x. 
  4. J. Boyd III: Paleognathae. [w:] Taxonomy in Flux Checklist 3.08 [on-line]. John Boyd’s Home Page. [dostęp 2022-09-10]. (ang.).