Ptaszniki (pająki)
Ptaszniki[1][2][3][4], ptasznikowce[5] (Mygalomorphae) – infrarząd pająków z grupy Opisthothelae. Obejmuje ponad 2600 gatunków klasyfikowanych obecnie w około 300 rodzajach i 15 rodzinach. Do Mygalomorphae należą przeważnie pająki duże, długowieczne (15–30 lat), żyjące pod ziemią. Grupa ta obejmuje również największe żyjące obecnie pająki – ptasznikowate. Jest powszechnie uznawana za starodawną, monofiletyczną linię ewolucyjną pająków[6]. Wykazują one pewne cechy prymitywne dla pająków, np. obecność dwóch par płucotchawek i prosto zbudowane kądziołki przędne[7]. Najstarszym znanym przedstawicielem Mygalomorphae jest Rosamygale grauvogeli, którego skamieniałości odkryto w datowanych na anizyk osadach we francuskim departamencie Wogezy[8], jednak datowanie molekularne sugeruje, że Mygalomorphae pojawiły się już około 300 mln lat temu[9].
| Mygalomorphae | |
| Pocock, 1892 | |
| Okres istnienia: anizyk–dziś | |
 Missulena bradleyi | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd |
Mygalomorphae |
Filogeneza edytuj
Większość analiz filogenetycznych jest zgodna, że najbardziej bazalną grupą Mygalomorphae jest Atypoidea, stanowiąca takson siostrzany dla wszystkich pozostałych Mygalomorphae[10][11][9][7]. Pokrewieństwo pozostałych grup pozostaje w dużej mierze kwestią sporną. Analizy przeprowadzone przez Hedina i Bonda (2006) oraz Ayoub i in. (2007) sugerują ponadto, że rodziny Hexathelidae i Dipluridae tworzą parafiletyczną grupę znajdującą się u podstawy drzewa filogetycznego Mygalomorphae nienależących do Atypoidea[11][9]. Wątpliwy jest również monofiletyzm innych rodzin: Ctenizidae, Nemesiidae i przede wszystkim Cyrtaucheniidae. Według analizy przeprowadzonej przez Bonda i współpracowników (2012) Cyrtaucheniidae składa się z co najmniej czterech odrębnych linii ewolucyjnych: siostrzanej dla kladu Theraphosidae + Barychelidae, siostrzanej dla Nemesiidae, zagnieżdżonej wewnątrz Nemesiidae oraz monofiletycznej grupy podniesionej do rangi osobnej rodziny Euctenizidae. Prawdopodobnie również rodzina Microstigmatidae jest zagnieżdżona wewnątrz Nemesiidae[7].
- Uproszczony kladogram Mygalomorphae według Hedina i Bonda (2006)[11]
| Mygalomorphae |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Uproszczony kladogram Mygalomorphae według Bonda i współpracowników (2012)[7]
| Mygalomorphae |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Systematyka edytuj
Do Mygalomorphae należy 16 rodzin (za Platnick N.I., 2013)[12]: Atypidae (gryzielowate), Antrodiaetidae, Mecicobothriidae, Hexathelidae, Dipluridae, Cyrtaucheniidae, Ctenizidae, Euctenizidae, Idiopidae, Actinopodidae, Migidae, Nemesiidae, Microstigmatidae, Barychelidae, Theraphosidae (ptasznikowate), Paratropididae.
Przypisy edytuj
- ↑ Heiko Bellmann, Przewodnik kieszonkowy: Pająki, Henryk Grabarczyk (tłum.), Warszawa: Multico O. W., 1998, s. 36.
- ↑ Paweł Cieślak: Ptaszniki. Hodowla w terrarium. Warszawa: Agencja Wydawnicza „Egros”, s. 12, seria: Hobby.
- ↑ Mały słownik zoologiczny. Bezkręgowce. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1984. ISBN 83-214-0428-6.
- ↑ Nowa encyklopedia powszechna PWN. Tom 7 Pri-Sud, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, s. 84, ISBN 83-01-14186-7.
- ↑ Heiko Bellmann, Pająki i inne pajęczaki, Wydanie zaktualizowane, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2021, ISBN 978-83-7763-486-8, OCLC 1273295378 [dostęp 2021-11-20].
- ↑ Jason Bond, Hedin Marshal, Mygalomorphae. Tarantulas, trapdoor spiders & kin [online], Tree of Life Web Project [dostęp 2009-09-09] (ang.).
- ↑ a b c d Jason E. Bond i inni, A reconsideration of the classification of the spider infraorder Mygalomorphae (Arachnida: Araneae) based on three nuclear genes and morphology, „PLoS ONE”, 7 (6), 2012, e38753, DOI: 10.1371/journal.pone.0038753 (ang.).
- ↑ Paul A. Selden, Jean-Claude Gall. A Triassic Mygalomorph spider from the northern Vosges, France. „Palaeontology”. 35 (1), s. 211–235, 1992. (ang.).
- ↑ a b c Nadia A. Ayoub i inni, Utility of the nuclear protein-coding gene, elongation factor-1 gamma (EF-1γ), for spider systematics, emphasizing family level relationships of tarantulas and their kin (Araneae: Mygalomorphae), „Molecular Phylogenetics and Evolution”, 2, 42, 2007, s. 394–409, DOI: 10.1016/j.ympev.2006.07.018 (ang.).
- ↑ Jonathan A. Coddington, Herbert W. Levi, Systematics and evolution of spiders (Araneae), „Annual Review of Ecology and Systematics”, 22, 1991, s. 565–592, DOI: 10.1146/annurev.es.22.110191.003025, JSTOR: 2097274 (ang.).
- ↑ a b c Marshal Hedin, Jason E. Bond, Molecular phylogenetics of the spider infraorder Mygalomorphae using nuclear rRNA genes (18S and 28S): Conflict and agreement with the current system of classification, „Molecular Phylogenetics and Evolution”, 2, 41, 2006, s. 454–471, DOI: 10.1016/j.ympev.2006.05.017 (ang.).
- ↑ Families, [w:] Norman I. Platnick, The World Spider Catalog, Version 14.0, American Museum of Natural History., DOI: 10.5531/db.iz.0001 [dostęp 2013-08-13] [zarchiwizowane z adresu 2009-12-26] (ang.).