Ptolemeusz V Epifanes
Ptolemeusz V Epifanes (ur. 210 p.n.e., zm. 180 p.n.e.) – piąty władca Egiptu z dynastii Ptolemeuszy, panował w latach 204-180 p.n.e., syn Ptolemeusza IV Filopatora i Arsinoe III, mąż Kleopatry I, ojciec Ptolemeusza VI Filometora, Ptolemeusz VIII Euergetesa II Fyskona i Kleopatry II[1].
| ||
| ||
| ||
| władca starożytnego Egiptu | ||
| Okres | od 204 p.n.e. do 180 p.n.e. | |
| Dane biograficzne | ||
| Dynastia | Ptolemeusze | |
| Data urodzenia | 210 p.n.e. | |
| Data śmierci | 180 p.n.e. | |
| Ojciec | Ptolemeusz IV Filopator | |
| Matka | Arsinoe III | |
| Żona | Kleopatra I | |
| Dzieci | Ptolemeusz VI Filometor, Ptolemeusz VIII Euergetes II Fyskon, Kleopatra II | |
W chwili śmierci ojca miał dopiero 6 lat, opiekunami jego i regentami zostali - po zamordowaniu matki Arsinoe III i sfałszowaniu testamentu królewskiego - Sosibios i Agatokles z Samos, a mały Ptolemeusz dostał się pod opiekę metresy Agatoklei i jej matki Oinante. Po śmierci Sosibiosa w 203 p.n.e. jedynym regentem pozostał Agatokles, który obalony został jeszcze w tym samym roku przez Tlepolemosa. Regencja tego ostatniego trwała do 201 p.n.e., kiedy władzę przejął kolejny regent Aristomenes. Za rządów regentów sytuacja w pozbawionym silnej i stabilnej władzy państwie stale pogarszała się.
Trudna sytuacja wewnętrzna i zagraniczna Egiptu doprowadziła do wcześniejszej koronacji Ptolemeusza 26 marca 196 roku p.n.e. w Memfis. Młody władca stłumił powstanie w Likopolis, a następnie zakończył piątą wojnę syryjską pokojem w Lizymachii, w którym zrezygnował formalnie na rzecz Seleucydów z Celesyrii i Anatolii oraz zgodził się na zaślubiny z córką Antiocha III, Kleopatrą I.
Następnie młody król zajął się porządkowaniem spraw wewnętrznych i w latach 187-186 p.n.e. stłumił rebelię Anchwennefera[2], odzyskując kontrolę nad Tebami Zachodnimi i Górnym Egiptem aż do Asuanu.
Po stłumieniu rebelii i uporządkowaniu spraw wewnątrz kraju Ptolemeusz próbował odzyskać utracone na rzecz Seleucydów ziemie. W tym celu rozpoczął werbunek najemników w Grecji, usiłował odnowić Związek Achajski, oraz wyruszył z wyprawą morską do Syrii w 182 p.n.e.
Nie zrealizował jednak swoich ambitnych zamiarów - został otruty przez własnych wodzów w 180 roku p.n.e.
Za jego rządów został sporządzony Dekret Kapłanów Memfis, którego najsłynniejsza kopia znajduje się na Kamieniu z Rosetty. Jego treść jest świadectwem ustępstw (wsparcie finansowe, obniżenie podatków) rządu na rzecz kapłaństwa, którego poparcie było potrzebne do utrzymania się przy władzy.[3]
TytulaturaEdytuj
- gr. - basileus Ptolemaios V Theos Epiphanes - król Ptolemeusz Bóg Objawiony
- egip. - Ptulmis Anchdżetmeriptah - Ptolemeusz żyjący wiecznie ukochany przez Ptaha
|
|
- Juaenneczeruimeruiit Setepenptah Userkare Sechemanchenamon - Spadkobierca Ukochanych Bogów Wybrany przez Ptaha potężny siła duszy Re Wszechmocne wcielenie Amona
|
|
PrzypisyEdytuj
- ↑ Walbank 1984 ↓, s. 482, 488.
- ↑ Hermann A. Schlögl "Starożytny Egipt", PWN, wyd. I, Warszawa 2009, str. 296-297
- ↑ Pełen tekst inskrypcji na Kamieniu z Rosetty po polsku.
BibliografiaEdytuj
- F.W. Walbank: The Cambridge ancient history, Volume 7, Part 1: The Hellenistic World. Wyd. 2. Cambridge, UK: Cambridge University Press, 1984. ISBN 0-521-23445-X. (ang.)