Puchar Szkocji w piłce nożnej
Puchar Szkocji w piłce nożnej (ang. Scottish Football Association Challenge Cup, zwany krócej Scottish Cup lub szk. Scots Cup) – cykliczne rozgrywki piłkarskie o charakterze pucharu krajowego w Szkocji. Jest jednym z najstarszych piłkarskich turniejów na świecie. Organizowane co sezon przez Szkocki Związek Piłki Nożnej (SFA) i przeznaczone są dla krajowych klubów piłkarskich. Najważniejsze po Scottish Premiership piłkarskie rozgrywki w kraju. Triumfator danej edycji Pucharu zyskuje prawo reprezentowania swego kraju w następnej edycji Ligi Europy.
 Puchar Szkocji | |
 2021/22
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Dyscyplina | |
| Organizator rozgrywek | |
| Data założenia | |
| Rozgrywki | |
| Liczba drużyn |
113 |
| Zwycięzcy | |
| Pierwszy zwycięzca |
Queen’s Park (1873/74) |
| Obecny zwycięzca |
Rangers (2021/22) |
| Najwięcej zwycięstw |
Celtic (40) |
| Strona internetowa | |
HistoriaEdytuj
Pierwsza edycja Pucharu Szkocji odbyła się w sezonie 1873/74 i zakończyła się triumfem Queen’s Park, którzy pokonali 2:0 nieistniejący już Clydesdale F.C.[1]. Zwycięzca Pucharu Szkocji otrzymuje najstarsze trofeum na świecie, wytworzone w 1885 roku. We wczesnych latach turniej był zdominowany przez Queen's Park, który wygrał 10 razy w ciągu pierwszych dwudziestu lat. Kluby Vale of Leven, Dumbarton i Renton również odnieśli sukces w tym okresie. W 1885 roku został zanotowany rekord największego zwycięstwa w pucharze, gdy Arbroath pokonał Bon Accord z wynikiem 36:0 w meczu pierwszej rundy[2]. Była to również najwyżej punktowana zawodowa gra piłkarska odnotowana w historii. Od początku XX wieku zaczyna się dominacja dwóch klubów - Rangers i Celtic. W 1969 roku Celtic zdobył po raz 20 trofeum, a w 1973 powtórzył ten wyczyn Rangers. W 1995 i 2002 kluby odpowiednio mieli po 30 zwycięstw pucharowych. W sezonie 2019/20 Celtic jako pierwszy z europejskich klubów został 40-krotnym triumfatorem Pucharu narodowego. W sezonach 2019/20 i 2020/21 z powodu pandemii COVID-19 mecze rozgrywano bez obecności widzów.
FormatEdytuj
Rozgrywki Pucharu Szkocji odbywają się systemem play-off (przegrywający odpada). W przypadku remisu, rozgrywa się powtórzony mecz na boisku rywala (drugie spotkanie nie jest rewanżem – nie obowiązują bramki na wyjeździe). Remis w drugim spotkaniu oznacza dogrywkę i ewentualne rzuty karne. W półfinałach i finale rozgrywa się jedno spotkanie na neutralnym stadionie (przeważnie Hampden Park) i w przypadku remisu rozgrywa się dogrywkę i rzuty karne.
Wszystkie mecze rozgrywane są w soboty o godz. 16:00 (czasu polskiego). W wyjątkowych sytuacjach spotkania przekłada się na wcześniejsze godziny, szczególnie na boiskach amatorskich klubów, które nie mają oświetlenia i rozgrywanie w okresie zimowym meczów późnym popołudniem byłoby niemożliwe. Powtórzone spotkania odbywają się zazwyczaj we wtorki i środy, półtora tygodnia po pierwszym pojedynku. Ze względów bezpieczeństwa i transmisji telewizyjnych mecze mogą być przekładane na niedzielę. W przypadku złej pogody spotkania są przekładane na poniedziałkowe wieczory lub na weekendy, w których rozgrywane są mecze następnej rundy.
W pierwszej rundzie, rozgrywanej zazwyczaj we wrześniu udział biorą kluby juniorskie i członkowie lig regionalnych. Od drugiej rundy (październik) zaczynają drużyny z Scottish Football League Third Division. W listopadowej, trzeciej rundzie występują zespoły z Scottish Football League Second Division i Scottish Football League First Division. Od rozgrywanej w styczniu czwartej rundy zaczynają grę kluby z Scottish Premier League.
Zwycięzcy i finaliściEdytuj
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Uwagi:
- wytłuszczono nazwy zespołów, które w tym samym roku wywalczyły mistrzostwo i Puchar kraju,
- kursywą oznaczone zespoły, które w meczu finałowym nie występowały w najwyższej klasie rozgrywkowej.
skreślonorozgrywki nieoficjalne.
StatystykiEdytuj
Klasyfikacja według klubówEdytuj
W dotychczasowej historii oficjalnych rozgrywek o Puchar Szkocji na podium oficjalnie stawało w sumie 34 drużyny. Liderem klasyfikacji jest Celtic, który zdobył 40 Pucharów.
Stan na 31.05.2022.
10 i więcej Pucharów Szkocji| Lp. | Klub | Zdobywca | Finalista | Lata triumfów |
|---|---|---|---|---|
|
| |||
| 1. | Celtic | 40 | 18 | 1892, 1899, 1900, 1904, 1907, 1908, 1911, 1912, 1914, 1923, 1925, 1927, 1931, 1933, 1937, 1951, 1954, 1965, 1967, 1969, 1971, 1972, 1974, 1975, 1977, 1980, 1985, 1988, 1989, 1995, 2001, 2004, 2005, 2007, 2011, 2013, 2017, 2018, 2019, 2020 |
| 2. | Rangers | 34 | 18 | 1894, 1897, 1898, 1903, 1928, 1930, 1932, 1934, 1935, 1936, 1948, 1949, 1950, 1953, 1960, 1962, 1963, 1964, 1966, 1973, 1976, 1978, 1979, 1981, 1992, 1993, 1996, 1999, 2000, 2002, 2003, 2008, 2009, 2022 |
| 3. | Queen’s Park | 10 | 2 | 1874, 1875, 1876, 1880, 1881, 1882, 1884, 1886, 1890, 1893 |
| 4. | Heart of Midlothian | 8 | 9 | 1891, 1896, 1901, 1906, 1956, 1998, 2006, 2012 |
| 5. | Aberdeen | 7 | 9 | 1947, 1970, 1982, 1983, 1984, 1986, 1990 |
| 6. | Hibernian | 3 | 12 | 1887, 1902, 2016 |
| 7. | Kilmarnock | 3 | 5 | 1920, 1929, 1997 |
| 8. | Vale of Leven | 3 | 4 | 1877, 1878, 1879 |
| 9. | Clyde | 3 | 3 | 1939, 1955, 1958 |
| St. Mirren | 3 | 3 | 1926, 1959, 1987 | |
| 11. | Dundee United | 2 | 8 | 1994, 2010 |
| 12. | Motherwell | 2 | 6 | 1952, 1991 |
| 13. | Third Lanark | 2 | 4 | 1889, 1905 |
| 14. | Dunfermline Athletic | 2 | 3 | 1961, 1968 |
| Falkirk | 2 | 3 | 1913, 1957 | |
| Renton | 2 | 3 | 1885, 1888 | |
| 17. | St. Johnstone | 2 | 0 | 2014, 2021 |
| 18. | Dumbarton | 1 | 5 | 1883 |
| 19. | Dundee | 1 | 4 | 1910 |
| 20. | Airdrieonians | 1 | 3 | 1924 |
| 21. | East Fife | 1 | 2 | 1938 |
| 22. | Greenock Morton | 1 | 1 | 1922 |
| Partick Thistle | 1 | 1 | 1921 | |
| 24. | Inverness Caledonian Thistle | 1 | 0 | 2015 |
| St. Bernard’s | 1 | 0 | 1895 | |
| 26. | Hamilton Academical | 0 | 2 | |
| 27. | Albion Rovers | 0 | 1 | |
| Cambuslang | 0 | 1 | ||
| Clydesdale | 0 | 1 | ||
| Gretna | 0 | 1 | ||
| Queen of the South | 0 | 1 | ||
| Raith Rovers | 0 | 1 | ||
| Ross County | 0 | 1 | ||
| Thornliebank | 0 | 1 |
Klasyfikacja według miastEdytuj
Siedziby klubów: Stan na 31.05.2022.
| Miasto | Liczba tytułów | Drużyny |
|---|---|---|
| Glasgow | Celtic (40), Rangers (34), Queen’s Park (10), Third Lanark (2), Partick Thistle (1) | |
| Edinburgh | Heart of Midlothian (8), Hibernian (3), St. Bernard’s (1) | |
| Aberdeen | Aberdeen (7) | |
| Alexandria | Vale of Leven (3) | |
| Dundee | Dundee United (2), Dundee (1) | |
| Kilmarnock | Kilmarnock (3) | |
| Paisley | St. Mirren (3) | |
| Rutherglen | Clyde (3) | |
| Dunfermline | Dunfermline Athletic (2) | |
| Falkirk | Falkirk (2) | |
| Motherwell | Motherwell (2) | |
| Renton | Renton (2) | |
| Perth | St. Johnstone (2) | |
| Airdrie | Airdrieonians (1) | |
| Dumbarton | Dumbarton (1) | |
| Greenock | Greenock Morton (1) | |
| Inverness | Inverness Caledonian Thistle (1) | |
| Methil | East Fife (1) |
Transmisje telewizyjneEdytuj
Sky Sports posiada prawa do transmisji jednego spotkania na rundę, począwszy od rundy czwartej, aż do finału. BBC Sport transmituje jeden mecz półfinałowy i finał.
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ Scottish Football Association: The Scottish FA: Scotland :. scottishfa.co.uk. [dostęp 2022-06-29]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
- ↑ Brief History of the Scottish FA. scottishfa.co.uk. [dostęp 2022-06-29]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
- ↑ Rangers zrezygnowali z gry w drugim meczu z powodu nie uznania im prawidłowej bramki w pierwszym spotkaniu
- ↑ z powodu zamieszek po meczu Rangers - Celtic, nikt nie otrzymał trofeum
BibliografiaEdytuj
- Lista Finałów Pucharu w bazie RSSSF (ang.)
- Puchar Szkocji, [w:] baza Soccerway (liga) [online] [dostęp 2022-06-29].
- Lista Finałów Szkocji w bazie League321 (ang.)