Otwórz menu główne
Wikipedia

Puck

miasto i siedziba gminy w województwie pomorskim
Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Puck (kaszub. Pùck lub Pùckò, niem. Putzig)[3] – miasto w województwie pomorskim, siedziba władz powiatu puckiego i gminy Puck. Leży na Kaszubach u ujścia Płutnicy do Zatoki Puckiej. Według danych z 1 stycznia 2018 Puck liczył 11 265 mieszkańców[1]. Puck jest powiatowym ośrodkiem oświatowym w zakresie szkolnictwa ponadgimnazjalnego i specjalnego, lokalnym centrum kulturalnym oraz sportowo-rekreacyjnym.

Puck
— miasto i gmina —
Ilustracja
Rynek w Pucku
Herb
Herb
Państwo  Polska
Województwo  pomorskie
Powiat pucki
Aglomeracja trójmiejska
Data założenia XII wiek
Prawa miejskie 1348
Burmistrz Hanna Pruchniewska
Powierzchnia 4,9 km²
Wysokość 0 – 25 m n.p.m.
Populacja (31.12.2017)
• liczba ludności
• gęstość
11 265[1][2]
2351,8 os./km²
Strefa numeracyjna (+48) 58
Kod pocztowy 84-100
Tablice rejestracyjne GPU
Położenie na mapie powiatu puckiego
Mapa lokalizacyjna powiatu puckiego
Puck
Puck
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Puck
Puck
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa lokalizacyjna województwa pomorskiego
Puck
Puck
Ziemia54°43′04″N 18°24′31″E/54,717778 18,408611
TERC (TERYT) 2211031
SIMC 0934636
Hasło promocyjne: Miasto Puck – Niezapomniany Nadmorski Klimat
Urząd miejski
ul. 1 Maja 13,
84-100 Puck
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Wikipodróże Informacje w Wikipodróżach
Wikisłownik Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa

PołożenieEdytuj

 
Marina w Pucku

Puck leży na Pomorzu Gdańskim u ujścia Płutnicy do Zatoki Puckiej, w północno-wschodniej części Kępy Puckiej, na Pobrzeżu Gdańskim.

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa gdańskiego.

Struktura powierzchniEdytuj

DzielniceEdytuj

W Pucku można wyróżnić osiem dzielnic:

  • Centrum (Stare Miasto) – o zabytkowej zabudowie,
  • Osiedle Derdowskiego, Nowy Świat, Majkowskiego – znajdują się tutaj liczne domy wielorodzinne,
  • Grodzisko – nowa dzielnica z prowadzoną rozbudową,
  • Rozgard – nadmorska część miasta częściowo położona na terenie Nadmorskiego Parku Krajobrazowego
  • Zamkowa – dzielnica położona nad morzem, obecnie modernizowana,
  • Osiedle Elizy Orzeszkowej – domy jednorodzinne, obecnie rozbudowywane zabudowania szeregowe
  • Osiedle Artystów – domy jednorodzinne,
  • Osiedle Swarzewskie – domy jednorodzinne, obecnie prowadzona rozbudowa.

Użytkowanie gruntówEdytuj

Miasto stanowi 0,85% powierzchni powiatu. Użytkowanie gruntów w 2005 [1]

Powierzchnia w ha w %
Całkowita 490 100,0
Użytki rolne, w tym: 188 38,4
grunty orne 118 24,1
sady 0 0,0
łąki 59 12,0
pastwiska 11 2,2
Lasy i grunty leśne 3 0,6
Pozostałe grunty i nieużytki 299 61,0

DemografiaEdytuj

Według danych z 31 grudnia 2011 miasto miało 11 562 mieszkańców[4].

Ludność Pucka – stan na dzień 31.12.2011[4]

Wyszczególnione Ludność Gęstość zaludnienia
osób w % osób/km²
Ogółem 11 562 100,0 2359,6
Kobiety 5959 51,5 1216,5
Mężczyźni 5603 48,5 1143,5


Liczba ludności Pucka w latach 1895–2007[potrzebny przypis]

Rok Liczba ludności Rok Liczba ludności Rok Liczba ludności
1895 1904 1995 11 693 2001 11 375
1900 2093 1996 11 645 2002 11 372
1960 6800 1997 11 694 2003 11 391
1970 9300 1998 11 673 2004 11 331
1975 10 500 1999 11 599 2005 11 330
1980 11 100 2000 11 362 2007 11 345
  • Piramida wieku mieszkańców Pucka w 2014 roku[5].


 

HistoriaEdytuj

 
Przywilej lokacyjny Pucka z 1348 r.

Początki osadnictwa sięgają III i IV w. n.e., gdy nad brzegiem morza istniała osada[6]. W IX w. powstał tu port[7]. W II połowie XIII w. w Pucku istniał gród kasztelański książąt wschodniopomorskich[8]. Od 1309 we władaniu Krzyżaków[9], prawa miejskie chełmińskie uzyskał z rąk wielkiego mistrza krzyżackiego Dusemera w 1348[10]. W ramach lokacji miasta wykonano na jego granicach fortyfikacje ziemne i palisadę, u schyłku XIV w. zastąpioną przez mur obronny oraz wytyczono parcele, które potem stopniowo zabudowywano, sieć ulic, a także rynek[11].

Podczas wojny trzynastoletniej (1454–1466) mieszczanie puccy stanęli po stronie Polski. W 1457 w Pucku znalazł schronienie wygnany król Szwecji Karol VIII Knutsson Bonde. W zamian za 15 tys. marek pruskich otrzymał w zastaw od Kazimierza Jagiellończyka Ziemię Pucką (980 km²[potrzebny przypis]). W 1460 Puck zdobyli Krzyżacy, a król szwedzki zbiegł do Gdańska, zaś w 1464 r. wojska gdańskie przez 5 miesięcy oblegały miasto, by w końcu wymusić kapitulację garnizonu krzyżackiego[12].

W 1466 włączono Puck do Prus Królewskich[13], będących od 1569 częścią Korony (wcześniej podlegały jej na zasadach autonomicznych)[potrzebny przypis]. Siedziba starostwa powiatowego[14], miejsce sejmików szlacheckich i sądów grodzkich[potrzebny przypis]. Za czasów panowania Zygmunta Augusta, Batorego i Władysława IV Wazy twierdza i okresowo baza floty polskiej[15]. Był pierwszym polskim portem wojennym[potrzebny przypis].

Osobny artykuł: Atak floty duńskiej na Puck 1571.

Z Puckiem związany jest ród Kostków, herbu Dąbrowa, którego dwaj przedstawiciele byli starostami[16] tego miasta: Stanisław Kostka w latach 1546-1554, i jego syn Jan Kostka w latach 1554-1581[17]. Za Jana Kostki zaczął się okres prosperity miasta, kontynuowany podczas rządów jego następców i określony przez Domańską jako złoty wiek miasta[18]. Dochody wynikały zarówno z obsługi floty kaperskiej, jak i handlu oraz rzemiosła, zwłaszcza szkutnictwa i innych związanych z obróbką drewna, skóry oraz tekstyliami, a także z piwowarstwa. Istotny był połów ryb[19].

W drugiej połowie XVII w. miasto podupadło, co wynikało ze zniszczeń w czasie potopu szwedzkiego, dyskryminacyjnych działań Gdańska ograniczających handel w Pucku i konkurencji pobliskiego Wejherowa[20]. Kolejne wojny w I połowie XVIII w. pogłębiły upadek miasta[21]. W 1772 zostało włączone do państwa Fryderyka Wielkiego[22]. W 1818 weszło w skład powiatu wejherowskiego w rejencji gdańskiej[23]. W 1887 r. utworzono nowy okręg, a jego siedzibą stał się Pucku[24]. Po długotrwałej stagnacji, a wręcz regresji, której apogeum przypadło na schyłek I połowy XIX w.[25], od lat 70. zaczął się wzrost gospodarczy i inwestycyjny miasta. Istotną rolę w tym odegrały inwestycje w infrastrukturę transportową, co sprzyjało rozwojowi przemysłu, handlu i turystyki. W latach 70. i 80. wybudowano odcinki dróg brukowanych, które połączyły Puck z szosami do Gdańska i Słupska, a w 1899 powstało połączenie kolejowe miasta z linią Gdańsk - Szczecin i na przełomie XIX/XX w. dworzec kolejowy. Ponadto od 1879 r. do końca wieku prowadzono przebudowę portu puckiego i budowę toru wodnego umożliwiającego dopływanie z Zatoki Gdańskiej statków o większym niż dotychczas zanurzeniu, uruchomiono też regularne połączenie morskie z Gdańskiem. Inwestowano też w turystykę - w 1884 r. otwarto Dom Kuracyjny, z parkiem w tych latach zbudowano ponadto dwa hotele, powstały obiekty gastronomiczne. Do istniejącej wcześniej cegielni i powstałego w latach 60. browaru miejskiego dołączyły w ostatniej dekadzie XIX w. mleczarnia, tartak i młyn, oba z maszynami parowymi i fabryka maszyn zbożowych wraz z odlewnią żelaza, w następnej dekadzie powstały jeszcze kolejny młyn i tartak. W 1911 r. wzniesiono na brzegu morza wojskową bazę wodnosamolotów i sterowców. Na przełomie XIX i XX w. zaczęto realizować rozbudowę miasta o nowe osiedla i ulice oraz akcję brukowania ulic, co trwało z dość znaczną intensywnością do 1927 r. Na niewielką skalę, ale wykonano też lokalnie kanalizację. Natomiast programy elektryfikacji i budowy wodociągów zakończyły się fiaskiem z powodów finansowych[26]. Powstały nowe budynki szkolne, szpital, neogotycki ratusz oraz niewielkie molo spacerowe. W owym czasie wytwarzano tu słynne na całe Pomorze piwo puckie[potrzebny przypis].

W pierwszych tygodniach 1920 r. Puck wszedł w skład Polski[27]. 10 lutego 1920 odbyły się tu tzw. zaślubiny Polski z morzem z udziałem generała Hallera[28].

W październiku 1920 rozpoczęto formowanie Pułku Artylerii Nadbrzeżnej, który jednak rozwiązano na początku 1922 r[29]. 1 lipca 1920 w Pucku utworzona została Baza Lotnictwa Morskiego – pierwsza jednostka polskiego lotnictwa morskiego[potrzebny przypis], która to jednostka pod różnymi nazwami (najdłużej jako Morski Dywizjon Lotniczy) stacjonowała w mieście do września 1939 Puck był garnizonem[30][31]. Przy dywizjonie funkcjonował pod koniec lat 30. Posterunek Żandarmerii Puck[32]. 15 sierpnia 1922, w czasie obchodów drugiej rocznicy „Cudu nad Wisłą”, miało miejsce tragiczne w skutkach omyłkowe zbombardowanie publiczności.

 
Puck w 1909 roku

Aż do 1926 Puck oraz Hel były jedynymi polskimi portami nad morzem (oprócz tego Polska współzarządzała portem w Gdańsku, który jednak leżał poza jej granicami)[potrzebny przypis]. Z dniem 1 I 1927 zlikwidowano powiat pucki, włączając miasto i okolice do nowo utworzonego powiatu morskiego z siedzibą w Gdyni[33].

Jesienią 1937 w Pucku sformowany został Kaszubski Batalion Obrony Narodowej[34].

Kampania wrześniowa w Pucku rozpoczęła się rano 1 IX bombardowaniem przez niemieckie lotnictwo bazy Morskiego Dywizjonu Lotniczego (zginął jego dowódca Edward Szystowski), a także portu oraz stacji kolejowej. Do 8 IX miasto było w rękach polskich, jednak tego dnia zostały zajęte przez Wehrmacht. Okupanci przeprowadzili w tym miesiącu i następnym serię egzekucji polskiej inteligencji oraz niektórych żołnierzy Morskiego Dywizjonu Lotniczego[35]. W okresie 1941–1944 istniał tu obóz pracy, w którym więźniowie produkowali części do samolotów. Miasto zostało wyzwolone 12 marca 1945 r. przez jednostki 19 armii i 11 korpusu pancernego gwardii 2 Frontu Białoruskiego[36].

W 1954 reaktywowano powiat pucki[37], który istniał do 1975[38] i ponownie powstał w 1999 r[39].

1 października 2017 w Pucku uruchomiono komunikację miejską[40].

Ludzie związani z PuckiemEdytuj

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Puckiem.

TurystykaEdytuj

Zobacz też: Centrum Pucka.

ZabytkiEdytuj

 
Gotycki Kościół farny par. pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Pucku
 
Ryglowy szpitalik dla ubogich z XVIII wieku, obecnie oddział Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy
 
Neogotycki ratusz z XIX wieku
  • Gotycki kościół parafialny św. Piotra i Pawła z XIII wieku z ufundowaną przez Wejherów kaplicą,
  • Szpital barokowy (drewniany) z ok. 1720, w którym mieści się oddział Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy,
  • Dawny klasztor sióstr sercanek,
  • Zabytkowe kamienice miejskie z połowy XVIII i XIX wieku,
  • Pozostałości (fragmenty fundamentów) średniowiecznego zamku krzyżackiego, na terenie którego w latach 1845-1956 wznosił się kościół ewangelicki św. Trójcy (rozebrany)[41].
  • Neogotycki ratusz z 1865,
  • Dom modernistyczny z lat 30. XX, ul. Męczenników Piaśnicy 5,
  • Dom modernistyczny z lat 30. XX, ul. Męczenników Piaśnicy 9,
  • Hotel Kaszubski z XIX wieku, pl. Wolności 21
  • Zajazd Pod Lwem z XIX wieku, pl. Wolności 17
  • Poczta modernistyczna z lat 30. XX, ul. Morskiego Dywizjonu Lotniczego 11

Miejsca pamięci i pomnikiEdytuj

 
Pomnik gen. Józefa Hallera i słupek zaślubinowy
 
Pomnik (ławeczka) Marusza Zaruskiego

AtrakcjeEdytuj

Zobacz też: Port morski Puck.
 
Port w Pucku
 
Restauracja na molo w Pucku

Szlaki turystyczneEdytuj

PieszeEdytuj

RoweroweEdytuj

MotoryzacyjneEdytuj

WodneEdytuj

Sport i rekreacjaEdytuj

 
Kitesurferzy na plaży w Pucku

Entuzjaści żeglarstwa, windsurfingu i innych sportów wodnych mają możliwość korzystania z Zatoki Puckiej. Co roku organizowane są na niej Mistrzostwa Europy i Świata w różnego rodzaju klasach żeglarskich i windsurfingowych. Nad Zatoką znajduje się stadion z tartanową nawierzchnią. W Pucku odbywają się systematycznie Półmaratony Ziemi Puckiej. Istnieją tu dobre warunki do uprawiania siatkówki plażowej. Obok molo w Pucku jest ogrodzony obiekt, który mieści w sobie trzy boiska do siatkówki plażowej. Można również uprawiać kolarstwo (kilka razy z rzędu przez Puck przebiegała trasa Tour de Pologne).

Obiekty sportoweEdytuj

  • Miejski Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji (hale sportowe, kręgielnia, siłownia i strzelnica), ul. Lipowa 3c)
  • Stadion Miejski, ul. Lipowa
  • Boisko do piłki plażowej k. mola, ul. Żeglarzy
  • Harcerski Ośrodek Morski – przystań żeglarska, ul. Żeglarzy 1
  • Szkoła Windsurfingu na plaży
  • Korty tenisowe przy SP Puck, ul. Przebendowskiego 27
  • Boisko ze sztuczną trawą przy Hotelu Delfin oraz przy MOKSiR, ul. Lipowa
  • Boisko ze sztuczną nawierzchnią do piłki nożnej, ręcznej, tenisa oraz koszykówki Orlik przy SP Puck

Szkolne hale sportoweEdytuj

  • Szkoła Podstawowa im. Mariusza Zaruskiego w Pucku, ul. Przebendowskiego 27
  • Publiczne Gimnazjum im. Morskiego Dywizjonu Lotniczego w Pucku, ul. Nowy Świat 12
  • Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Żeromskiego w Pucku, ul. Morskiego Dywizjonu Lotniczego
  • Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Bohaterów Helu w Pucku, ul. Kolejowa 7
  • Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Pucku, ul. Zamkowa 5

Kluby sportoweEdytuj

  • Lekkoatletyczny Klub Sportowy Ziemi Puckiej, ul. Lipowa 3c
  • Międzyszkolny Klub Sportowy Korab, ul. Lipowa 3a
  • Uczniowski Klub Sportowy Zatoka 95 Puck, ul. Przebendowskiego 27
  • Klub Strzelecki Grot, ul. Lipowa 3a
  • Klub Sportowy Zatoka Puck – sekcja kręglarstwa klasycznego, ul. Lipowa 3a
  • Gminne Zrzeszenie Ludowe Zespoły Sportowe OKSiT Gmina Puck, ul. Lipowa 3a
  • Klub Szermierczy, ul. Lipowa 3a
  • Klub wietnamskiej sztuki walki VoQuyen, ul. Kolejowa 7
  • Klub Taichi, ul. Kolejowa 7
  • Klub systemu samoobrony ESDS – Explosive Self Defence, ul. Kolejowa 7

Szkoły i placówki oświatowe w PuckuEdytuj

  • Szkoły:
    • Szkoła Podstawowa im. Mariusza Zaruskiego w Pucku (dwa budynki)
    • Szkoła Podstawowa „Małe Morze” im. ks. Jana Kaczkowskiego w Pucku
    • Niepubliczne Szkoła Podstawowa w Pucku
    • I Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Żeromskiego w Pucku
    • Powiatowe Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Pucku
    • Liceum Akademickie im. Macieja Płażyńskiego w Pucku
    • Technikum Informatyczne im. Macieja Płażyńskiego w Pucku
    • Szkoła Muzyczna I st. i Ognisko Baletowe im. Stanisława Moniuszki
    • Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Pucku
  • Przedszkola:
    • Przedszkole „Grzybek”
    • Przedszkole im. Jana Brzechwy
    • Przedszkole „Pod Tęczą”
    • Przedszkole „Małe Morze”
    • Przedszkole Samorządowe[42]

Wspólnoty wyznanioweEdytuj

Sąsiednie gminyEdytuj

Granica lądowa z gmina wiejską Puck. Od północy i pn.-wsch. miasto sąsiaduje z Zatoką Pucką.

Zobacz teżEdytuj

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ a b http://www.polskawliczbach.pl/Puck, w oparciu o dane GUS.
  2. ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2018r.
  3. ↑ Dr F. Lorentz, Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskiem (​ISBN 83-60437-22-X​) (​ISBN 978-83-60437-22-3​).
  4. ↑ a b Ludność w gminach. GUS. [dostęp 2016-07-16].
  5. ↑ Puck polskawliczbach.pl, w oparciu o dane GUS.
  6. ↑ Domańska s. 6
  7. ↑ Uścinowicz S. i in. 2013. The rise, development and destruction of the medieval port of Puck in the light of research into palaeoclimate and sea level change. Archaeologia Polona Vol. 49 (2011-2013): 87-104
  8. ↑ Domańska s. 6
  9. ↑ Encyklopedia PWN, 1967 r., tom nr 9
  10. ↑ Domańska s. 12
  11. ↑ Domańska s. 12, 13, 17
  12. ↑ Domańska s. 20
  13. ↑ Domańska s. 21
  14. ↑ Domańska s. 21
  15. ↑ Domańska s. 23, 32, 41
  16. ↑ Jerzy Antoni Kostka, Kostkowie herbu Dąbrowa. Wyd. Z.P. POLIMER Koszalin 2010, ​ISBN 978-83-89976-40-6​, s. 79, 84-97.
  17. ↑ Domańska s. 22, 23, 32
  18. ↑ Domańska s. 23, 34-35, 41-43
  19. ↑ Domańska s. 24-29
  20. ↑ Domańska s. 48 i 51
  21. ↑ Domańska s. 52
  22. ↑ Domańska s. 54
  23. ↑ Domańska s. 59
  24. ↑ Domańska s. 59
  25. ↑ Domańska s. 54-59
  26. ↑ Domańska s. 60-65
  27. ↑ Domańska s. 65
  28. ↑ Domańska s. 66
  29. ↑ Rafał Witkowski: Hel na straży wybrzeża 1920-1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1974, str. 17,18.
  30. ↑ Zbigniew Jankiewicz: Wodnosamoloty. Warszawa: Wydawnictwo ministerstwa Obrony Narodowej, 1986, s. 67–73. ​ISBN 83-11-07272-8​
  31. ↑ Ryszard Kaczkowski: Lotnictwo w działaniach na morzu. Warszawa: MON, 1986, s. 82–90. ​ISBN 83-11-07175-6​
  32. ↑ Ratajczyk G., Żandarmeria Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej, Toruń: Dom Wydawniczy DUET, 2004, ​ISBN 83-89706-20-2​, OCLC 309915820
  33. ↑ Dz.U. z 1926 r. nr 128, poz. 760
  34. ↑ Kazimierz Pindel: Obrona Narodowa 1937-1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1979. ​ISBN 83-11-06301-X​. s. 29-31
  35. ↑ Domańska s. 70-71
  36. ↑ ”Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945” Sport i Turystyka 1988, ​ISBN 83-217-2709-3​, str. 210
  37. ↑ Domańska s. 72
  38. ↑ Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92.
  39. ↑ Dz.U. z 1998 r. nr 103, poz. 652
  40. ↑ Puck: Po latach wraca komunikacja miejska
  41. ↑ Warto zobaczyć (pol.). miasto.puck.pl. [dostęp 2015-02-08].
  42. ↑ Przedszkola i żłobki, miastopuck.pl [dostęp 2017-09-10] (pol.).
  43. ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-17].

BibliografiaEdytuj

Linki zewnętrzneEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Puck&oldid=58170888”