Puck
Puck (kaszub. Pùck lub Pùckò, niem. Putzig)[3] – miasto w województwie pomorskim, siedziba władz powiatu puckiego i gminy Puck. Leży na Kaszubach u ujścia Płutnicy do Zatoki Puckiej. Według danych z 1 stycznia 2018 Puck liczył 11 265 mieszkańców[1]. Puck jest powiatowym ośrodkiem oświatowym w zakresie szkolnictwa ponadgimnazjalnego i specjalnego, lokalnym centrum kulturalnym oraz sportowo-rekreacyjnym.
| |||||
| |||||
![]() Rynek w Pucku | |||||
| |||||
Państwo | ![]() | ||||
Województwo | ![]() | ||||
Powiat | pucki | ||||
Aglomeracja | trójmiejska | ||||
Data założenia | XII wiek | ||||
Prawa miejskie | 1348 | ||||
Burmistrz | Hanna Pruchniewska | ||||
Powierzchnia | 4,9 km² | ||||
Wysokość | 0–25 m n.p.m. | ||||
Populacja (31.12.2017) • liczba ludności • gęstość |
11 265[1][2] 2351,8 os./km² | ||||
Strefa numeracyjna | (+48) 58 | ||||
Kod pocztowy | 84-100 | ||||
Tablice rejestracyjne | GPU | ||||
Położenie na mapie powiatu puckiego ![]() | |||||
Położenie na mapie Polski ![]() | |||||
Położenie na mapie województwa pomorskiego ![]() | |||||
![]() | |||||
TERC (TERYT) | 2211031 | ||||
SIMC | 0934636 | ||||
Hasło promocyjne: Miasto Puck – Niezapomniany Nadmorski Klimat | |||||
Urząd miejski ul. 1 Maja 13,84-100 Puck | |||||
Strona internetowa | |||||
BIP |
PołożenieEdytuj
Puck leży na Pomorzu Gdańskim u ujścia Płutnicy do Zatoki Puckiej, w północno-wschodniej części Kępy Puckiej, na Pobrzeżu Gdańskim.
W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa gdańskiego[4].
Struktura powierzchniEdytuj
DzielniceEdytuj
W Pucku można wyróżnić osiem dzielnic:
- Centrum (Stare Miasto) – o zabytkowej zabudowie,
- Osiedle Derdowskiego, Nowy Świat, Majkowskiego – znajdują się tutaj liczne domy wielorodzinne,
- Grodzisko – nowa dzielnica z prowadzoną rozbudową,
- Rozgard – nadmorska część miasta częściowo położona na terenie Nadmorskiego Parku Krajobrazowego
- Zamkowa – dzielnica położona nad morzem, obecnie modernizowana,
- Osiedle Elizy Orzeszkowej – domy jednorodzinne, obecnie rozbudowywane zabudowania szeregowe
- Osiedle Artystów – domy jednorodzinne,
- Osiedle Swarzewskie – domy jednorodzinne, obecnie prowadzona rozbudowa.
Użytkowanie gruntówEdytuj
Miasto stanowi 0,85% powierzchni powiatu. Użytkowanie gruntów w 2005[5]:
Powierzchnia | w ha | w % |
Całkowita | 490 | 100,0 |
Użytki rolne, w tym: | 188 | 38,4 |
grunty orne | 118 | 24,1 |
sady | 0 | 0,0 |
łąki | 59 | 12,0 |
pastwiska | 11 | 2,2 |
Lasy i grunty leśne | 3 | 0,6 |
Pozostałe grunty i nieużytki | 299 | 61,0 |
DemografiaEdytuj
Według danych z 31 grudnia 2011 miasto miało 11 562 mieszkańców[6].
Ludność Pucka – stan na dzień 31.12.2011[6]
Wyszczególnione | Ludność | Gęstość zaludnienia | |
osób | w % | osób/km² | |
Ogółem | 11 562 | 100,0 | 2359,6 |
Kobiety | 5959 | 51,5 | 1216,5 |
Mężczyźni | 5603 | 48,5 | 1143,5 |
Liczba ludności Pucka w latach 1895–2007[potrzebny przypis]
Rok | Liczba ludności | Rok | Liczba ludności | Rok | Liczba ludności |
1895 | 1904 | 1995 | 11 693 | 2001 | 11 375 |
1900 | 2093 | 1996 | 11 645 | 2002 | 11 372 |
1960 | 6800 | 1997 | 11 694 | 2003 | 11 391 |
1970 | 9300 | 1998 | 11 673 | 2004 | 11 331 |
1975 | 10 500 | 1999 | 11 599 | 2005 | 11 330 |
1980 | 11 100 | 2000 | 11 362 | 2007 | 11 345 |
- Piramida wieku mieszkańców Pucka w 2014 roku[7].
HistoriaEdytuj
Początki osadnictwa sięgają III i IV w. n.e., gdy nad brzegiem morza istniała osada[8]. W IX w. powstał tu port[9]. W II połowie XIII w. w Pucku istniał gród kasztelański książąt wschodniopomorskich[10]. Od 1309 we władaniu Krzyżaków[11], prawa miejskie chełmińskie uzyskał z rąk wielkiego mistrza krzyżackiego Dusemera w 1348[12][13]. W ramach lokacji miasta wykonano na jego granicach fortyfikacje ziemne i palisadę, u schyłku XIV w. zastąpioną przez mur obronny oraz wytyczono parcele, które potem stopniowo zabudowywano, sieć ulic, a także rynek[14].
Podczas wojny trzynastoletniej (1454–1466) mieszczanie puccy stanęli po stronie Polski. W 1457 w Pucku znalazł schronienie wygnany król Szwecji Karol VIII Knutsson Bonde. W zamian za 15 tys. marek pruskich otrzymał w zastaw od Kazimierza Jagiellończyka Ziemię Pucką[15] (980 km²)[16]. W 1460 Puck zdobyli Krzyżacy, a król szwedzki zbiegł do Gdańska, zaś w 1464 r. wojska gdańskie przez 5 miesięcy oblegały miasto, by w końcu wymusić kapitulację garnizonu krzyżackiego[17].
W 1466 włączono Puck do Prus Królewskich[18], będących od 1569 częścią Korony (wcześniej podlegały jej na zasadach autonomicznych). Siedziba starostwa powiatowego[19], miejsce sejmików szlacheckich i sądów grodzkich[20]. Za czasów panowania Zygmunta Augusta, Batorego i Władysława IV Wazy twierdza i okresowo baza floty polskiej[21]. Był pierwszym polskim portem wojennym[22].
Z Puckiem związany jest ród Kostków, herbu Dąbrowa, którego dwaj przedstawiciele byli starostami[23] tego miasta: Stanisław Kostka w latach 1546–1554, i jego syn Jan Kostka w latach 1554–1581[24]. Za Jana Kostki zaczął się okres prosperity miasta, kontynuowany podczas rządów jego następców i określony przez Domańską jako złoty wiek miasta[25]. Dochody wynikały zarówno z obsługi floty kaperskiej, jak i handlu oraz rzemiosła, zwłaszcza szkutnictwa i innych związanych z obróbką drewna, skóry oraz tekstyliami, a także z piwowarstwa. Istotny był połów ryb[26].
W drugiej połowie XVII w. miasto podupadło, co wynikało ze zniszczeń w czasie potopu szwedzkiego, dyskryminacyjnych działań Gdańska ograniczających handel w Pucku i konkurencji pobliskiego Wejherowa[27]. Kolejne wojny w I połowie XVIII w. pogłębiły upadek miasta[28]. W 1772 zostało włączone do państwa Fryderyka Wielkiego[29]. Pod pruskim panowaniem Puck został znacznie zgermanizowany[30]. W 1921 roku Niemcy stanowili 20 procent ludności, a dziesięć lat później 13 procent[31]. W 1818 miasto weszło w skład powiatu wejherowskiego w rejencji gdańskiej[32]. W 1887 r. utworzono nowy okręg, a jego siedzibą stał się Puck[33][34]. Po długotrwałej stagnacji, a wręcz regresji, której apogeum przypadło na schyłek I połowy XIX w.[35], od lat 70. zaczął się wzrost gospodarczy i inwestycyjny miasta. Istotną rolę w tym odegrały inwestycje w infrastrukturę transportową, co sprzyjało rozwojowi przemysłu, handlu i turystyki. W latach 70. i 80. wybudowano odcinki dróg brukowanych, które połączyły Puck z szosami do Gdańska i Słupska, a w 1899 powstało połączenie kolejowe miasta z linią Gdańsk – Szczecin i na przełomie XIX/XX w. dworzec kolejowy. Ponadto od 1879 r. do końca wieku prowadzono przebudowę portu puckiego i budowę toru wodnego umożliwiającego dopływanie z Zatoki Gdańskiej statków o większym niż dotychczas zanurzeniu, uruchomiono też regularne połączenie morskie z Gdańskiem. Inwestowano też w turystykę – w 1884 r. otwarto Dom Kuracyjny, z parkiem w tych latach zbudowano ponadto dwa hotele, powstały obiekty gastronomiczne. Do istniejącej wcześniej cegielni i powstałego w latach 60. browaru miejskiego dołączyły w ostatniej dekadzie XIX w. mleczarnia, tartak i młyn, oba z maszynami parowymi i fabryka maszyn zbożowych wraz z odlewnią żelaza, w następnej dekadzie powstały jeszcze kolejny młyn i tartak. W 1911 r. wzniesiono na brzegu morza wojskową bazę wodnosamolotów i sterowców. Na przełomie XIX i XX w. zaczęto realizować rozbudowę miasta o nowe osiedla i ulice oraz akcję brukowania ulic, co trwało z dość znaczną intensywnością do 1927 r. Na niewielką skalę, ale wykonano też lokalnie kanalizację. Natomiast programy elektryfikacji i budowy wodociągów zakończyły się fiaskiem z powodów finansowych[36]. Powstały nowe budynki szkolne, szpital, neogotycki ratusz oraz niewielkie molo spacerowe. W owym czasie wytwarzano tu słynne na całe Pomorze piwo puckie[37].
W pierwszych tygodniach 1920 r. Puck wszedł w skład Polski[38]. 10 lutego 1920 odbyły się tu tzw. zaślubiny Polski z morzem z udziałem generała Józefa Hallera[39] poprzez wrzucenie do Zatoki Puckiej platynowego sygnetu[40].
W październiku 1920 rozpoczęto formowanie Pułku Artylerii Nadbrzeżnej, który jednak rozwiązano na początku 1922 r[41]. 1 lipca 1920 w Pucku utworzona została Baza Lotnictwa Morskiego – pierwsza jednostka polskiego lotnictwa morskiego[42], która to jednostka pod różnymi nazwami (najdłużej jako Morski Dywizjon Lotniczy) stacjonowała w mieście do września 1939 Puck był garnizonem[43][44]. Przy dywizjonie funkcjonował pod koniec lat 30. Posterunek Żandarmerii Puck[45]. 15 sierpnia 1922, w czasie obchodów drugiej rocznicy „Cudu nad Wisłą”, miało miejsce tragiczne w skutkach omyłkowe zbombardowanie publiczności.
Aż do 1926 Puck oraz Hel były jedynymi polskimi portami nad morzem (oprócz tego Polska współzarządzała portem w Gdańsku, który jednak leżał poza jej granicami)[46]. Z dniem 1 I 1927 zlikwidowano powiat pucki, włączając miasto i okolice do nowo utworzonego powiatu morskiego z siedzibą w Gdyni[47].
Jesienią 1937 w Pucku sformowany został Kaszubski Batalion Obrony Narodowej[48].
Kampania wrześniowa w Pucku rozpoczęła się rano 1 IX bombardowaniem przez niemieckie lotnictwo bazy Morskiego Dywizjonu Lotniczego (zginął jego dowódca Edward Szystowski[49]), a także portu oraz stacji kolejowej. Do 8 IX miasto było w rękach polskich, jednak tego dnia zostały zajęte przez Wehrmacht. Okupanci przeprowadzili w tym miesiącu i następnym serię egzekucji polskiej inteligencji oraz niektórych żołnierzy Morskiego Dywizjonu Lotniczego[50]. W okresie 1941–1944 istniał tu obóz pracy, w którym więźniowie produkowali części do samolotów. Miasto zostało wyzwolone 12 marca 1945 r. przez jednostki 19 armii i 11 korpusu pancernego gwardii 2 Frontu Białoruskiego[51].
W 1954 reaktywowano powiat pucki[52], który istniał do 1975[53] i ponownie powstał w 1999 r[54].
1 października 2017 w Pucku uruchomiono komunikację miejską[55].
Ludzie związani z PuckiemEdytuj
TurystykaEdytuj
ZabytkiEdytuj
- Gotycki kościół parafialny św. Piotra i Pawła z XIII wieku z ufundowaną przez Wejherów kaplicą,
- Szpital barokowy (drewniany) z ok. 1720, w którym mieści się oddział Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy,
- Dawny klasztor sióstr sercanek,
- Zabytkowe kamienice miejskie z połowy XVIII i XIX wieku,
- Pozostałości (fragmenty fundamentów) średniowiecznego zamku krzyżackiego, na terenie którego w latach 1845–1956 wznosił się kościół ewangelicki św. Trójcy (rozebrany)[56].
- Neogotycki ratusz z 1865,
- Dom modernistyczny z lat 30. XX, ul. Męczenników Piaśnicy 5,
- Dom modernistyczny z lat 30. XX, ul. Męczenników Piaśnicy 9,
- Hotel Kaszubski z XIX wieku, pl. Wolności 21
- Zajazd Pod Lwem z XIX wieku, pl. Wolności 17
- Poczta modernistyczna z lat 30. XX, ul. Morskiego Dywizjonu Lotniczego 11
Miejsca pamięci i pomnikiEdytuj
- Pomnik Antoniego Abrahama,
- Pomnik gen. Józefa Hallera,
- Ławeczka Mariusza Zaruskiego,
- Pucka Ławeczka Herbowa
- Ławeczka Puckiego Kapra
- Słupek zaślubinowy,
- Pomnik Braterstwa Broni,
- Tablica pamięci bł. ks. kmdr ppor. Władysława Miegonia,
- Pomnik poległych lotników MDL,
- Miejsca pamięci ofiar II wojny światowej,
AtrakcjeEdytuj
- Port Puck i Molo w Pucku
- Strzeżone plaże,
- Rejsy wycieczkowe po Zatoce Puckiej,
- Letnie festiwale na plaży,
- Dwunastu Apostołów – pomnik przyrody nieożywionej nad brzegiem morskim, stanowiący grupę głazów narzutowych (największy o obwodzie 7,5 m, wysokość 1,6 m),
- Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy.
- Fontanna na Rynku
- Manufaktura Szkła PuckGlas[57]
Szlaki turystyczneEdytuj
PieszeEdytuj
- Niebieski 33-kilometrowy szlak z Pucka do Wejherowa. Prowadzący krawędzią Kępy Puckiej przez Rzucewo dalej przez Mrzezino do lasów wejherowskich, aż do kalwarii.
- Z Pucka do Krokowej.
- Szlak z Pucka do Władysławowa przez Nadmorski Park Krajobrazowy.
RoweroweEdytuj
- Ścieżka rowerowa brzegiem Zatoki Puckiej, przez miejscowości nadmorskie, do Helu.
MotoryzacyjneEdytuj
- „Trasa Morska” – szlak ma długość 57 km i prowadzi z Redy przez Puck, miejscowości nad Zatoką Pucką do Helu.
- „Trasa Kaszubska” – szlak liczy 78 km i biegnie ze wsi Piaśnica Wielka przez Małe Trójmiasto Kaszubskie, Rzucewo, Puck, Mechowo do Krokowej.
- „Trasa Nadmorska” – trasa liczy 65 km i zatacza koło z Redy przez Puck, Rozewie, Jastrzębią Górę, Karwię oraz Krokową, z powrotem do Redy.
WodneEdytuj
- Szlaki jachtowe z Pucka do wybranego miasta na Mierzei Helskiej lub Trójmiasta.
Sport i rekreacjaEdytuj
Entuzjaści żeglarstwa, windsurfingu i innych sportów wodnych mają możliwość korzystania z Zatoki Puckiej. Co roku organizowane są na niej Mistrzostwa Europy i Świata w różnego rodzaju klasach żeglarskich i windsurfingowych. Nad Zatoką znajduje się stadion z tartanową nawierzchnią. W Pucku odbywają się systematycznie Półmaratony Ziemi Puckiej. Istnieją tu dobre warunki do uprawiania siatkówki plażowej. Obok molo w Pucku jest ogrodzony obiekt, który mieści w sobie trzy boiska do siatkówki plażowej. Można również uprawiać kolarstwo (kilka razy z rzędu przez Puck przebiegała trasa Tour de Pologne).
Obiekty sportoweEdytuj
- Miejski Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji (hale sportowe, kręgielnia, siłownia i strzelnica), ul. Lipowa 3c)
- Stadion Miejski, ul. Lipowa
- Boisko do piłki plażowej k. mola, ul. Żeglarzy
- Harcerski Ośrodek Morski – przystań żeglarska, ul. Żeglarzy 1
- Szkoła Windsurfingu na plaży
- Korty tenisowe przy SP Puck, ul. Przebendowskiego 27
- Boisko ze sztuczną trawą przy Hotelu Delfin oraz przy MOKSiR, ul. Lipowa
- Boisko ze sztuczną nawierzchnią do piłki nożnej, ręcznej, tenisa oraz koszykówki Orlik przy SP Puck
- Skate Park Puck ul. Nowy Świat 12
Szkolne hale sportoweEdytuj
- Szkoła Podstawowa im. Mariusza Zaruskiego w Pucku, ul. Przebendowskiego 27 i ul. Nowy Świat 12
- Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Żeromskiego w Pucku, ul. Morskiego Dywizjonu Lotniczego
- Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Bohaterów Helu w Pucku, ul. Kolejowa 7
- Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Pucku, ul. Zamkowa 5
Kluby sportoweEdytuj
- Lekkoatletyczny Klub Sportowy Ziemi Puckiej, ul. Lipowa 3c
- Międzyszkolny Klub Sportowy Korab, ul. Lipowa 3a
- Uczniowski Klub Sportowy Zatoka 95 Puck, ul. Przebendowskiego 27
- Klub Strzelecki Grot, ul. Lipowa 3a
- Klub Sportowy Zatoka Puck – sekcja kręglarstwa klasycznego, ul. Lipowa 3a
- Gminne Zrzeszenie Ludowe Zespoły Sportowe OKSiT Gmina Puck, ul. Lipowa 3a
- Klub Szermierczy, ul. Lipowa 3a
- Klub wietnamskiej sztuki walki VoQuyen, ul. Kolejowa 7
- Klub Taichi, ul. Kolejowa 7
- Klub systemu samoobrony ESDS – Explosive Self Defence, ul. Kolejowa 7
Szkoły i placówki oświatowe w PuckuEdytuj
- Szkoły:
- Szkoła Podstawowa im. Mariusza Zaruskiego w Pucku (dwa budynki)
- Szkoła Podstawowa „Małe Morze” im. ks. Jana Kaczkowskiego w Pucku
- Niepubliczne Szkoła Podstawowa w Pucku
- I Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Żeromskiego w Pucku
- Powiatowe Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Pucku
- Liceum Akademickie im. Macieja Płażyńskiego w Pucku
- Technikum Informatyczne im. Macieja Płażyńskiego w Pucku
- Szkoła Muzyczna I st. i Ognisko Baletowe im. Stanisława Moniuszki
- Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Pucku
- Przedszkola:
- Przedszkole „Grzybek”
- Przedszkole im. Jana Brzechwy
- Przedszkole „Pod Tęczą”
- Przedszkole „Małe Morze”
- Przedszkole Samorządowe[58]
Wspólnoty wyznanioweEdytuj
- zbór Puck–Władysławowo (Sala Królestwa: Władysławowo ul. J. Porazińskiej 1c)[59]
Sąsiednie gminyEdytuj
Granica lądowa z gmina wiejską Puck. Od północy i pn.-wsch. miasto sąsiaduje z Zatoką Pucką.
Puck w kulturzeEdytuj
Puck osławiony został piosenką wykonywaną przez Krystynę Prońko "Ballada o Pucku"[60]. Autorem tekstu jest Marek Gast, melodię zaś skomponował Jacek Mikuła[61].
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b Puck w liczbach, [w:] Polska w liczbach [online], polskawliczbach.pl [dostęp 2016-01-11] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2018r.
- ↑ Dr F. Lorentz, Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskiem (ISBN 83-60437-22-X) (ISBN 978-83-60437-22-3).
- ↑ Hanna Domańska , Puck, wyd. Wyd. 1, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1985, ISBN 83-04-01968-X, OCLC 16985345 [dostęp 2020-05-13] .
- ↑ Główny Urząd Statystyczny, stat.gov.pl [dostęp 2020-05-13] .
- ↑ a b Ludność w gminach. GUS. [dostęp 2016-07-16].
- ↑ Puck w liczbach, [w:] Polska w liczbach [online], polskawliczbach.pl [dostęp 2016-01-11] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Domańska s. 6.
- ↑ Uścinowicz S. i in. 2013. The rise, development and destruction of the medieval port of Puck in the light of research into palaeoclimate and sea level change. Archaeologia Polona Vol. 49 (2011-2013): 87-104.
- ↑ Domańska s. 6.
- ↑ Encyklopedia PWN, 1967 r., tom nr 9.
- ↑ Domańska s. 12.
- ↑ Maria, Stary gród nad Małym Morzem, Gdańsk Strefa Prestiżu, 18 września 2018 [dostęp 2020-05-13] (pol.).
- ↑ Domańska s. 12, 13, 17.
- ↑ Wacław Odyniec , Jerzy Godlewski , Ziemia Pucka, Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1974, s. 27-28 .
- ↑ Historia, miastopuck.pl [dostęp 2020-05-13] .
- ↑ Domańska s. 20.
- ↑ Domańska s. 21.
- ↑ Domańska s. 21.
- ↑ Wacław Odyniec , Jerzy Godlewski , Ziemia Pucka, Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1974, s. 32 .
- ↑ Domańska s. 23, 32, 41.
- ↑ Wacław Odyniec , Jerzy Godlewski , Ziemia Pucka, Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1974, s. 43 .
- ↑ Jerzy Antoni Kostka, Kostkowie herbu Dąbrowa. Wyd. Z.P. POLIMER Koszalin 2010, ISBN 978-83-89976-40-6, s. 79, 84–97.
- ↑ Domańska s. 22, 23, 32.
- ↑ Domańska s. 23, 34-35, 41-43.
- ↑ Domańska s. 24–29.
- ↑ Domańska s. 48 i 51.
- ↑ Domańska s. 52.
- ↑ Domańska s. 54.
- ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom IX - wynik wyszukiwania - DIR, dir.icm.edu.pl [dostęp 2020-05-13] .
- ↑ Wacław Odyniec , Jerzy Godlewski , Ziemia Pucka, Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1974, s. 168 .
- ↑ Domańska s. 59.
- ↑ Domańska s. 59.
- ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom IX - wynik wyszukiwania - DIR, dir.icm.edu.pl [dostęp 2020-05-13] .
- ↑ Domańska s. 54–59.
- ↑ Domańska s. 60–65.
- ↑ Redakcja, Bąbelki rozlewane w Gdyni i wygodna "Wygoda", Dziennik Bałtycki, 22 lutego 2017 [dostęp 2020-05-13] (pol.).
- ↑ Domańska s. 65.
- ↑ Domańska s. 66.
- ↑ Wacław Odyniec , Jerzy Godlewski , Ziemia Pucka, Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1974, s. 164 .
- ↑ Rafał Witkowski: Hel na straży wybrzeża 1920-1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1974, s. 17,18.
- ↑ Redakcja, Jak wyglądał Puck przed II wojną światową? Zobaczcie archiwalne zdjęcia [galeria], Puck Nasze Miasto, 16 października 2018 [dostęp 2020-05-13] (pol.).
- ↑ Zbigniew Jankiewicz: Wodnosamoloty. Warszawa: Wydawnictwo ministerstwa Obrony Narodowej, 1986, s. 67–73. ISBN 83-11-07272-8.
- ↑ Ryszard Kaczkowski: Lotnictwo w działaniach na morzu. Warszawa: MON, 1986, s. 82–90. ISBN 83-11-07175-6.
- ↑ Ratajczyk G., Żandarmeria Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej, Toruń: Dom Wydawniczy DUET, 2004, ISBN 83-89706-20-2, OCLC 309915820.
- ↑ WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 – Encyklopedia Gdańska, www.gedanopedia.pl [dostęp 2020-05-13] .
- ↑ Dz.U. z 1926 r. nr 128, poz. 760.
- ↑ Kazimierz Pindel , Obrona Narodowa 1937-1939, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1979, s. 29–31, ISBN 83-11-06301-X, OCLC 69279234 .
- ↑ Pomnik kmdr. por. pilota Edwarda Szystowskiego, pomorskie.travel [dostęp 2020-07-01] (ang.).
- ↑ Domańska s. 70–71.
- ↑ „Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945” Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, s. 210.
- ↑ Domańska s. 72.
- ↑ Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92.
- ↑ Dz.U. z 1998 r. nr 103, poz. 652.
- ↑ Puck: Po latach wraca komunikacja miejska.
- ↑ Warto zobaczyć (pol.). miasto.puck.pl. [dostęp 11 lutego 2020].
- ↑ Puck – atrakcje dla dzieci i nie tylko [dostęp 2020-11-18] (pol.).
- ↑ Przedszkola i żłobki, miastopuck.pl [dostęp 2017-09-10] (pol.).
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2020-07-22] .
- ↑ Osobista kolekcja 1, www.empik.com [dostęp 2021-01-15] (pol.).
- ↑ Ballada o Pucku - Utwory - Cyfrowa Biblioteka Polskiej Piosenki, bibliotekapiosenki.pl [dostęp 2021-01-15] .
Linki zewnętrzneEdytuj
- Oficjalna strona Pucka
- Miasto Puck
- Galeria zdjęć historycznych
- Puck, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 267 .