Punkt etapowy
Punkt etapowy – jeden z pięciu rysunków pokazujących życie na terenie getta warszawskiego[2] i losy zamkniętych w nim dzieci[3]. Ich autorem jest bliżej nieznany twórca podpisujący się jako Rozenfeld[3]. Rysunek powstał najprawdopodobniej jesienią i zimą 1941 roku, prawdopodobnie na zamówienie twórców tzw. Archiwum Ringelbluma[2][4].
| |
| Autor |
Rozenfeld |
|---|---|
| Data powstania |
1941 (?) |
| Medium |
tusz, węgiel i pastel na papierze |
| Wymiary |
15,8 × 20,0 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Miejscowość |
Warszawa |
| Lokalizacja | |
Integralną częścią rysunków są komentarze, zapewne odautorskie[5], opisujące przedstawioną scenę[2]. Komentarze są spisane na 7 kartach tzw. Rękopisu Rozenfelda również przechowywanego w Żydowskim Instytucie Historycznym (ŻIH).
Opis rysunku edytuj
Opis Punktu etapowego znajduje się na pierwszej karcie rękopisu (ŻIH ARG 581 Ring I/277). Zgodnie z nim na rysunku jest przedstawione pomieszczenie znajdujące się przy ul. Stawki 5/7[a], w którym mieściła się izba zatrzymań i punkt etapowy, którego kierownikiem był Henryk Kalmowicz[6]. Trafiały tam dzieci zatrzymane przez granatową policję poza dzielnicą żydowską. Na punkcie etapowym czekały na rodziców, którzy musieli zapłacić kaucję lub, w wypadku sierot, na przekazanie do sierocińca lub internatu[7].
Rysunek pokazuje grupę dzieci schwytanych przez żydowską policję getta na szmuglowaniu żywności[3]. Grupa zabiedzonych[3] dzieci stoi pod ścianą po lewej stronie kompozycji. Jedno z nich przykucnięte, siedzi z kolanami podciągniętymi pod brodę, inne nie ma nogi i stoi wsparte o drewnianą kulę[3]. W centrum, zwrócony plecami do widza, stoi policjant ubrany w długi płaszcz, oficerki i okrągłą czapkę[3]. W splecionych z tyłu dłoniach trzyma pałkę. Po prawej stronie, za stołem, siedzi otyła kobieta[3]. Na stole widać szklankę z łyżeczką.
Zdaniem Piotra Żuchowskiego, kuratora wystawy prezentującej m.in. rysunki Rozenfelda, w scenie wyraźny jest kontrast między wychudzonymi ofiarami a silnymi oprawcami[3]. Jego zdaniem obecność w rysunkach dzieci symbolizuje bezwzględność getta[3].
Bibliografia dzieła edytuj
Rysunek znajduje się w zbiorach Żydowskiego Instytutu Historycznego (ŻIH; sygnatura ARG 581 Ring I/277_1)[1].
Pięć rysunków autorstwa Rozenfelda ŻIH wydał w formie książkowej w 2012 roku[2]. W lipcu i sierpniu 2012 było także prezentowane na wystawie pt. Rysunki z getta w 70. rocznicę jego likwidacji w Galerii Kordegarda z okazji obchodów 70. rocznicy akcji deportacyjnej w getcie warszawskim[8]. Na wystawie zbiór rysunków prezentowany był wraz z rysunkiem Głód autorstwa Witolda Lewinsona oraz wideoprojekcją Mirosława Bałki nakręconą współcześnie na terenie dawnego obozu zagłady w Treblince[8].
Uwagi edytuj
- ↑ Współcześnie w budynku mieści się Wydział Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego.
Przypisy edytuj
- ↑ a b Punkt etapowy – Centralna Biblioteka Judaistyczna [online], Centralna Biblioteka Judaistyczna, Metadane [dostęp 2016-05-12].
- ↑ a b c d Barry Smerin, Dziennik Getta – rysunki: z Podziemnego Archiwum Getta Warszawskiego = Ghetto diary – drawings : from the Warsaw Ghetto Underground Archive, Warszawa: [Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma], 2012, ISBN 978-83-61850-09-0 [dostęp 2016-05-12] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-25].
- ↑ a b c d e f g h i Tomasz Urzykowski, Piotr Żuchowski, Poruszające rysunki z getta: na wszystkich widać dzieci, „Gazeta Wyborcza”, 21 lipca 2012 [dostęp 2016-05-12].
- ↑ Tadeusz Epsztein, ŻIH (autor korporatywny), Inwentarz Archiwum Ringelbluma, Warszawa: Żydowski Inst. Historyczny im. Emanuela Ringelbluma, 2011, s. 261, ISBN 978-83-61850-48-9 [dostęp 2016-05-12] (pol.).
- ↑ ŻIH (autor korporatywny), Archiwum Ringelbluma: Dzieci : tajne nauczanie w getcie warszawskim, Wydawn. Naukowe PWN, 1997, s. 140, ISBN 978-83-85888-46-8 [dostęp 2016-05-12] (pol.).
- ↑ TP, Mali szmuglerzy, „Tygodnik Powszechny”, 11 kwietnia 2013 [dostęp 2016-05-14].
- ↑ Rękopis Rozenfelda [online], Centralna Biblioteka Judaistyczna [dostęp 2016-05-12] [zarchiwizowane z adresu 2016-05-12].
- ↑ a b PAP (autor korporatywny), Rysunki z getta w 70. rocznicę jego likwidacji [online], Culture.pl [dostęp 2016-05-12].