Pyszczak hełmiasty

gatunek ryb z rodziny pielęgnicowatych

Pyszczak hełmiasty[3] (Cyphotilapia frontosa) – gatunek słodkowodnej ryby z rodziny pielęgnicowatych (Cichlidea). Bywa hodowana w akwariach.

Pyszczak hełmiasty
Cyphotilapia frontosa[1]
(Boulenger, 1906)
Ilustracja
Samiec
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Podgromada

promieniopłetwe

Rząd

okoniokształtne

Rodzina

pielęgnicowate

Podrodzina

Pseudocrenilabrinae

Plemię

Cyphotilapini

Rodzaj

Cyphotilapia

Gatunek

pyszczak hełmiasty

Synonimy
  • Cyphotilapia frontosus (Boulenger, 1906)
  • Paratilapia frontosa Boulenger, 1906
  • Pelmatochromis frontosus (Boulenger, 1906)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Występowanie edytuj

Jest endemitem spotykanym na wielu stanowiskach północnej części afrykańskiego jeziora Tanganika[4][5].

Charakterystyka edytuj

 
Charakterystyczny garb na głowie samca. Poniżej oka widoczna niebiesko błyszcząca plama

Ciało silnie wygrzbiecone. Charakterystyczny czołowy garb (hełm) utworzony z tkanki tłuszczowej[5][6], zazwyczaj dobrze wykształcony u starszych samców. Na szaro-białym lub niebiesko-szarym tle występują pionowe, ciemne pasy w liczbie 5–7 (ich liczba zależna jest od odmiany)[5]. Pierwsza pręga przebiega za pokrywami skrzelowymi, a ostatnia przez nasadę płetwy ogonowej. Poniżej oka znajduje się niebiesko błyszcząca plama[5]. Ubarwienie ciała może ulegać zmianie w zależności od nastroju i kondycji ryb. Długość ciała 20–35[6] cm.

Opis edytuj

Spokojna, łagodna[6], a nawet płochliwa. Nie wykazuje agresji, ani terytorializmu. Niszczy delikatne rośliny.

Dymorfizm płciowy – samiec z reguły większy i z wyraźniej zarysowanym czołowym garbem, ma dłuższe końcówki płetw: grzbietowej, odbytowej i piersiowych[5].

Warunki w akwarium edytuj

Zalecane warunki w akwarium
Zbiornik
Temperatura wody 24–27°C[6]
Twardość wody 8–25°n
Skala pH 7,3–8,8[6] (o niskiej zawartości azotanów)
Pokarm
Uwagi W temperaturze powyżej 29 °C ryby mogą zginąć[6]

Wymagania hodowlane edytuj

Dobierają się w stada haremowe – kilka samic przypada na jednego samca. Dlatego zbiornik powinien być bardzo duży, raczej powyżej 500 l. W mniejszych zbiornikach spłoszone ryby odbijają się od ścian w czasie ucieczki, co może spowodować poważne okaleczenia. Wymagana jest wolna przestrzeń do pływania i odsłonięte miejsca, w których ryby mogą odbywać tarło[6]. Istotne jest, aby każda ryba mogła znaleźć sobie kryjówkę. Wystrój akwarium charakterystyczny dla biotopu tanganikańskiego – litoral skalny. Rośliny nie są konieczne. W naturalnych warunkach przebywają w środowiskach skalnych ubogich w roślinność.

Rozmnażanie edytuj

Pyszczak hełmiasty osiąga dojrzałość płciową ok. 2–3 roku życia. Samica składa od 25 do 100 jaj. Średnica jaja wynosi 5–6 mm (przy liczbie około 50 złożonych jaj)[5]. Cyphotilapia frontosa jest typowym pyszczakieminkubuje w pysku ikrę, a następnie młode przez 54 dni. W tym czasie może pobierać pokarm. Młode wypuszczone z pyska matki osiągają długość ponad 22 mm i są w pełni samodzielne[5].

Odżywianie edytuj

W naturze pyszczak hełmiasty żywi się małymi skorupiakami, mięczakami wydobywanymi z dna, larwami owadów, rzadko mniejszymi rybami[5]. W akwarium jedzą dżdżownice, drobne ryby, krewetki, kryla, ochotkę, wodzienia, mięso drobiowe. Ich pokarm można uzupełniać gotowanym makaronem w niedużych ilościach. Pyszczak hełmiasty niechętnie pobiera pokarm pływający pod powierzchnią wody. W naturze dorosłe osobniki żerują na dużych głębokościach – do 40 m (niektórzy autorzy podają głębokość 60–120 m[2]), a narybek do około 10[5] m.

Ochrona gatunku edytuj

Rosnące zainteresowanie akwarystów i jego przełowienie uważane jest za jeden z głównych czynników zagrażających temu gatunkowi[2].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. Cyphotilapia frontosa, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b c Cyphotilapia frontosa, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  3. W: Jerzy Gronau: Słownik nazw ryb. Kraków: Księgarnia Akademicka, 1994. ISBN 83-901154-9-2. błędnie zapisano nazwę "pyszczak chełmiasty". Nazwa gatunkowa tego pyszczaka pochodzi od charakterystycznego garbu na głowie, przypominającego hełm.
  4. Ron Fricke, William Neil Eschmeyer, Richard Van der Laan (red.), SEARCH, [w:] Eschmeyer's Catalog of Fishes, California Academy of Sciences, 14 lipca 2011 [dostęp 2011-07-26] (ang.).
  5. a b c d e f g h i Roman Pawlak, Adam Adamski: Pielęgnice jeziora Tanganika. Toruń: BGA Science Publ., 1992. ISBN 83-900575-0-6.
  6. a b c d e f g Wally Kahl, Burkard Kahl, Dieter Vogt, Atlas ryb akwariowych, Henryk Garbarczyk (tłum.), Eligiusz Nowakowski (tłum.), Warszawa: Delta W-Z, 2000, ISBN 83-7175-260-1.

Linki zewnętrzne edytuj