Róża (powiat nowotomyski)
Róża – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie nowotomyskim, w gminie Nowy Tomyśl.
| wieś | |
 Krzyż w Róży (2017) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
185[2] |
| Strefa numeracyjna |
61 |
| Kod pocztowy |
64-300[3] |
| Tablice rejestracyjne |
PNT |
| SIMC |
0591165 |
Położenie na mapie gminy Nowy Tomyśl  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu nowotomyskiego  | |
 52°20′52″N 16°13′01″E/52,347778 16,216944[1]
| |
Historia
edytujMiejscowość pierwotnie była związana z Wielkopolską. Istnieje co najmniej od początku XVI wieku. Po raz pierwszy odnotowana została w łacińskim dokumencie z 1508 gdzie zapisano ją pod nazwą "Roza", 1510 "Rosza", 1510 "Rosa"[4].
Początkowo wieś była własnością szlachecką należącą do wielkopolskiej szlachty z lwowskiej linii rodu Ostrorogów herbu Nałęcz noszących odmiejscowe nazwisko Lwowskich przyjęte od nazwy miasta Lwówek. W 1508 Róża leżała w powiecie poznańskim województwa poznańskiego w Koronie Królestwa Polskiego w parafii Wytomyśl[4].
W 1510 dziedzicami we wsi byli Ostrorogowie Lwowscy. W latach 1538-1570 odnotowano pomiędzy Ostrorogami Lwowskimi podziały dóbr lwóweckich. W 1538 Urszula Sierpska wdowa po Marcinie oraz jej syn Stanisław otrzymali m.in. Różę. W 1545 jej syn Stanisław otrzymał m.in. 4 półłanki, dwóch zagrodników oraz połowę sołectwa w Róży, a jego brat stryjeczny Wojciech syn Jerzego Lwowskiego otrzymał w podziale majątku 7 półłanków osiadłych, 3 zagrody i połowę sołectwa we wsi. W 1570, syn Wojciecha, Krzysztof Lwowski otrzymał m.in. Różę. W 1580 Marcin Lwowski, drugi syn Wojciecha, został wprowadzony w posiadanie m.in. wsi Róża, którą zakupił wraz z innymi dobrami od Anny Sieniawskiej, córki Marcina Lwowskiego oraz Anny z Sierpca, oraz od jej synów Prokopa i Marcina. W latach 1580-1583 właścicielem we wsi był wspomniany Marcin[4].
Miejscowość odnotowały także historyczne rejestry podatkowe dzięki, którym znamy stosunki własnościowe we wsi. W 1508 miał miejsce pobór podatków we wsi od 10 półłanków oraz trzy grosze od karczmy. W 1509 pobrano podatki od 10 półłanków, jednego łana sołtysa oraz 3 grosze od miejscowej karczmy. W 1510 w Rózy było 5 łanów, karczma, 4 zagrodników, jeden łan sołecki. W 1510 na podstawie relacji panów z Lwówka: "wieś Róża nie zapłaciła poboru, ponieważ grad zniszczył zboże". W 1563 miał miejsce pobór od 5 łanów, jednego łana sołeckiego oraz od karczmy dorocznej. W 1577 miał miejsce kolejny pobór ze wsi ale nie wyszczególniono opłat. W 1580 dziedzic we wsi Marcin Lwowski zapłacił pobór od 8 półłanków, dwóch półłanków opuszczonych, 4 zagrodników, 5 komorników, jednego kołodzieja, połowy łana karczmarskiego oraz jednego łana sołeckiego. W 1583 płatnikiem poboru ze wsi był Marcin Lwowski[4].
Wieś szlachecka położona była w 1580 roku w powiecie poznańskim województwa poznańskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Wskutek II rozbioru Polski w 1793, miejscowość przeszła pod władanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim.[5].
Pod zaborami w okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) miejscowość wzmiankowana jako Róża należała do wsi większych w ówczesnym powiecie bukowskim, który dzielił się na cztery okręgi (bukowski, grodziski, lutomyślski oraz lwowkowski)[6]. Róża należała do okręgu lutomyślskiego i stanowiła część rozległego majątku Tomyśl stary, którego właścicielem był wówczas Hangsdorf[6]. W skład majątku Tomyśl stary wchodziło łącznie 13 wsi. Według spisu urzędowego z 1837 roku Róża liczyła 131 mieszkańców i 12 dymów (domostw)[6].
W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie poznańskim.
We wsi znajduje się krzyż z drewnianą rzeźbą Ukrzyżowanego z XIX w.[7]
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 117436
- ↑ Wieś Róża (wielkopolskie) w liczbach » Przystępne dane statystyczne [online], polskawliczbach.pl [dostęp 2024-04-25] (pol.).
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1102 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c d Gąsiorowski 2003 ↓, s. 202-203.
- ↑ Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, Wielkopolska t. I, Warszawa 1883, s. 40.
- ↑ a b c Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜stwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 200.
- ↑ Michał Zalewski: Róża w powiecie nowotomyskim - krzyż z ludową rzeźbą Ukrzyżowanego. kapliczki.org.pl, 2014. [dostęp 2018-11-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-10-22)]. (pol.).
Bibliografia
edytuj- Antoni Gąsiorowski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. IV (R – S), hasło „Róża”. Poznań: Wydawnictwo PTPN, 2003, s. 202-203.
Linki zewnętrzne
edytuj- Róża, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014.