Równowaga (mechanika)

Równowaga w mechanice – stan układu mechanicznego, w którym wszystkie jego punkty pozostają w spoczynku względem wybranego układu odniesienia[1][2]. Wyróżnia się kilka rodzajów równowagi, a badający je dział fizyki to statyka[1].

Bryła sztywna

edytuj

Dla bryły sztywnej znajdującej się w polu grawitacyjnym, wyróżnia się następujące stany równowagi oraz warunki ich występowania[3]:

  • równowaga trwała (stabilna) – ma miejsce wtedy, kiedy środek ciężkości bryły jest położony w najniższym możliwym punkcie, a przy jej wychyleniu z tego położenia powstaje składowa siły ciężkości powodująca powrót bryły do jej położenia pierwotnego[4]. W tym położeniu energia potencjalna układu ma najmniejszą wartość[5].
  • równowaga nietrwała (chwiejna) – ma miejsce wtedy[6], kiedy przy wychyleniu bryły powstaje składowa siły ciężkości wypychająca ją ze stanu równowagi[5];
  • równowaga obojętna – ma miejsce wtedy, gdy energia potencjalna ma taką samą wartość we wszystkich położeniach bryły, a przy jej wychyleniu z położenia równowagi, jej energia potencjalna nie zmienia się[5];
  • równowaga metastabilna (metatrwała) – ma miejsce wtedy, kiedy bryła zajmuje położenie, w którym energia potencjalna osiąga lokalne minimum (bryła otoczone jest barierą potencjału). Przy wytrąceniu bryły z położenia równowagi niewielką siłą, powraca ona do położenia pierwotnego, natomiast przy wytrąceniu większą, siłą bryła znajduje nowe położenie równowagi o mniejszej energii potencjalnej lub zachowuje się tak, jak w przypadku równowagi chwiejnej.



Przypisy

edytuj
  1. a b równowaga układu mechanicznego, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2025-04-18].
  2. https://archive.org/details/principlesofmech031468mbp s. 45–46.
  3. https://web.archive.org/web/20180408073944/http://www.fuw.edu.pl/~kkorona/wwwykl/skrypt_w01.pdf
  4. równowaga stała – Słownik języka polskiego PWN [online], sjp.pwn.pl [dostęp 2018-04-07] (pol.).
  5. a b c Mateusz, .:Fizyka.kopernik.mielec.pl:. [online], fizyka.kopernik.mielec.pl [dostęp 2018-04-07].
  6. Bogusław Kozak, Mechanika techniczna, WSiP, 2004, ISBN 978-83-02-09172-8 [dostęp 2018-04-07] (pol.).

Bibliografia

edytuj