RWD-15
RWD-15 – polski samolot turystyczny, skonstruowany przez zespół konstrukcyjny RWD w latach 1935–1936 jako rozwinięcie RWD-13.
| ||
| ||
| Dane podstawowe | ||
| Państwo |  Polska
| |
| Producent | DWL | |
| Konstruktor | Stanisław Rogalski | |
| Historia | ||
| Data oblotu | 1937 | |
| Lata produkcji | 1937–1939 | |
| Liczba egzemplarzy | 7 | |
| Dane techniczne | ||
| Napęd | silnik rzędowy De Havilland Gipsy Six II | |
| Moc | moc nominalna 112,5 kW (153 KM), moc startowa 151 kW (205 KM) | |
| Wymiary | ||
| Rozpiętość | 12,4 m | |
| Długość | 9 m | |
| Wysokość | 2,5 m | |
| Powierzchnia nośna | 20 m² | |
| Masa | ||
| Własna | 875 kg | |
| Użyteczna | 485 kg | |
| Zapas paliwa | 240 l | |
| Osiągi | ||
| Prędkość maks. | 240 km/h | |
| Prędkość przelotowa | 200 km/h | |
| Prędkość minimalna | 75 km/h | |
| Prędkość wznoszenia | 4,8 m/s | |
| Pułap | 5000 m | |
| Zasięg | 465 km | |
| Rozbieg | 120 m | |
HistoriaEdytuj
Stanisław Rogalski w latach 1935–1936 opracował projekt pięciomiejscowego samolotu będącego rozwinięciem udanego RWD-13. Samolot mógł być budowany w wersji turystyczno-dyspozycyjnej lub sanitarnej[1]. Zakładano, że samolot ma być tani w produkcji i eksploatacji. Przewidywano, że samolot może znaleźć odbiorców na rynku amerykańskim i australijskim, gdzie istniało duże zapotrzebowanie na tego typu maszyny. Produkcję samolotu planowano w wersji turystycznej, dyspozycyjnej, sanitarnej, transportowej oraz fotogrametrycznej[2][3]. Prototyp został oblatany latem 1937 w Warszawie[3] przez Aleksandra Onoszko. W pierwszej połowie 1938 roku przeszedł badania w Instytucie Technicznym Lotnictwa[4]. Wiosną 1938 roku makieta samolotu w wersji sanitarnej została zaprezentowana służbom sanitarnym i spotkała się z pozytywnym przyjęciem. Departament Zdrowia Ministerstwa Spraw Wojskowych rozpoczął rozmowy z DWL na temat zakupu pięciu maszyn w tej wersji, ale ostatecznie nie doszło do zawarcia kontraktu. Konstruktorom nie udało się obniżyć ceny samolotu, która ostatecznie wynosiła 70 000 złotych[5]. Włącznie z prototypem wyprodukowano co najmniej 7 egzemplarzy tego samolotu[6].
Na początku 1939 roku powstała seria składająca się z pięciu egzemplarzy. Jeden z egzemplarzy, o znakach rejestracyjnych SP-KAT, został przystosowany do lotów dalekiego zasięgu. Kpt. Stanisław Karpiński planował na nim w marcu rekordowy lot do Australii, jednak zajęcie Czechosłowacji przez III Rzeszę uniemożliwiło te zamiary. Samolot o znakach SP-ALA był używany w Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej jako samolot dyspozycyjny. Latem 1939 roku jeden egzemplarz zaprezentowano na Wystawie Światowej w Nowym Jorku i został on zakupiony przez prywatnego właściciela[7]. DWL podpisało kontrakt z wojskiem na dostawę dziesięciu RWD-15, które miały być wykorzystane jako samoloty dyspozycyjne dla wyższych oficerów Wojska Polskiego, jednak maszyny te nie zostały ukończone przed wrześniem 1939 roku[5].
II wojnę światową przetrwały cztery egzemplarze samolotu: jeden w USA, egzemplarz SP-BFX, który w 1939 roku został nabyty przez żydowską spółkę z Palestyny o nazwie Aviron Aviation Company(ang.) oraz SP-ALA i SP-KAT ewakuowane do Rumunii i tam użytkowane[1]. Rząd Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie czynił starania o odzyskanie SP-KAT i wykorzystanie go do lotów łącznikowych do kraju, jednak nie doszło to do skutku[8]. Egzemplarz izraelski podczas II wojny światowej był zmagazynowany w hangarze Avironu w Ashdot-Ya'acov. W 1945 roku został przywrócony do stanu lotnego i latał na regularnych liniach do Tel-Awiwu oraz do Egiptu. 13 kwietnia 1948 roku został zniszczony w pożarze podczas zamieszek arabskich[9].
KonstrukcjaEdytuj
Jednosilnikowy, pięcioosobowy górnopłat zastrzałowy konstrukcji mieszanej. Kadłub spawany z rur stalowych, kryty płótnem, w przedniej części blachą aluminiową. Płat o konstrukcji drewnianej kryty płótnem, w przedniej części sklejką, o obrysie prostokątnym, wyposażony w automatyczne sloty. Składanie skrzydeł odbywało się poprzez otwarcie klapy przykadłubowej oraz wyciągnięcie przedniego sworznia skrzydłowego przy kadłubie. Po złożeniu skrzydła można było blokować z wykorzystaniem zaczepów znajdujących się na kadłubie[10]. Usterzenie klasyczne, wolnonośne, konstrukcji drewnianej, kryte sklejką i płótnem[4]. Statecznik poziomy o konstrukcji dwudźwigarowej. W skrzydle znajdowały się dwa zbiorniki paliwa, zbiornik oleju o pojemności 22 litrów był umieszczony pod podłogą kabiny. Podwozie samolotu stałe, klasyczne z kółkiem ogonowym Dowty. Koła główne z hamulcami Bendix i amortyzatorami hydraulicznymi Avia, wyposażone w opony Dunlop. Kabina pięcioosobowa – z przodu dwa fotele, z tyłu kanapa na trzy osoby. W wersji sanitarnej przewidywano miejsca dla pilota, sanitariusza i dwóch chorych na noszach. Za kabiną załogi znajdowały się dwa bagażniki, w tym jeden dostępny podczas lotu[11].
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b Dulęba, Glass 1983 ↓, s. 120.
- ↑ Cynk 1971 ↓, s. 552.
- ↑ a b Skrzydlata Polska 6-7'1938 ↓, s. 204.
- ↑ a b Glass 1976 ↓, s. 320.
- ↑ a b Cynk 1971 ↓, s. 553.
- ↑ Robert Gujski: RWD-15. [dostęp 2010-11-06].
- ↑ Skrzydlata Polska 1958 ↓, s. 8.
- ↑ Cynk 1971 ↓, s. 554.
- ↑ Szalom 2005 ↓, s. 12.
- ↑ Skrzydlata Polska 6-7'1938 ↓, s. 205.
- ↑ Cynk 1971 ↓, s. 555.
BibliografiaEdytuj
- Jerzy B. Cynk: Polish aircraft 1893-1939. London: Putman & Company, 1971. ISBN 0-370-00085-4. OCLC 831346721.
- Leszek Dulęba, Andrej Glass: Samoloty RWD. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1983, seria: Biblioteczka Skrzydlatej Polski. Nr 17. ISBN 83-206-0315-3. OCLC 38307708.
- Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1976. OCLC 830596725.
- Dani Szalom, מטוסי חיל האוויר, Riszon le-Cijon: Bavir – Aviation and Space Publications, 2005, ISBN 965-90455-3-0.
- RWD-15. „Skrzydlata Polska”. 6-7/1938, czerwiec-lipiec 1938. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- Feliks Pawłowicz. Samolot turystyczny RWD-15. „Skrzydlata Polska”. 7/1958, 12 lutego 1958. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.